نظریه شماره 7/1401/740 مورخ 1401/09/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۱۴۰۱/۷۴۰
شماره پرونده	۱۴۰۱-۱۸۶/۱-۷۴۰ ک
تاریخ نظریه	۱۴۰۱/۰۹/۲۳

استعلام: با عنایت به اینکه تبصره ماده ۵۴۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۷۵، عدم بازگشت زندانی به زندان پس از پایان مرخصی را تحت عنوان فرار از زندان جرم انگاری کرده است و با عنایت به اینکه شرایط اعطای مرخصی به زندانی در ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۱۹۴ تا ۲۰۹ آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۱۴۰۰ ریاست محترم قوه قضاییه بیان شده است و با در نظر قرار دادن این موضوع که در حال حاضر مستند به آیین نامه فوق الذکر (ماده ۱۷۵) برخی از محکومین به حبس با عنوان رأی باز و با سپردن تأمین، در خارج از زندان مشغول به کار می شوند و یا برخی با تعویق اجرای حکم (ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری) از زندان خارج می شوند و سپس از حضور در محل کار یا بازگشت به زندان خودداری می کنند و سازمان زندان ها افراد فوق را با عنوان فراری به دادسرا معرفی می کند، آیا عدم بازگشت زندانی رأی باز یا زندانی که با تعویق اجرای حکم از زندان آزاد شده است، مستند به ماده ۵۴۷ پیش گفته تحت عنوان فرار از زندان قابل مجازات است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

به موجب تبصره ماده ۵۴۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) زندانیانی که مطابق آیین نامه سازمان زندان ها به مرخصی رفته و خود را در موعد مقرر بدون عذر موجه معرفی ننمایند فراری محسوب می شوند. مقررات مربوط به مرخصی محکومان نیز در ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری و مواد ۱۹۲ تا ۲۰۹ آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۱۴۰۰ پیش بینی شده است؛ بنابراین توسعه رفتار مجرمانه مذکور در تبصره ماده ۵۴۷ یادشده نسبت به محکومانی که در اجرای شق ۶ بند ب ماده یک آیین نامه پیش گفته در مراکز حرفه آموزی، تحصیل علوم و فنون و اشتغال یا زندان باز، با سپردن تأمین و خارج از زندان اشتغال به کار داشته و پس از اتمام ساعت کار، از بازگشت به ندامتگاه خودداری می کنند؛ همچنین نسبت به محکومان به حبسی که با احراز شرایط مقرر در ماده ۵۰۲ قانون پیش گفته، قرار تعویق اجرای مجازات آنها صادر شده است و پس از بهبودی، از بازگشت به ندامتگاه خودداری می کنند به دلیل آنکه در چنین وضعیتی محکوم در حال تحمل حبس و یا در حال مرخصی نیست؛ با عنایت به اصل تفسیر مضیق و منع قیاس در امور کیفری، موجه نیست. قابل ذکر است عبارت ذیل ماده ۱۸۲ آیین نامه سازمان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۱۴۰۰ در مقام تعیین مصادیق مجرمانه نیست و صرفا ناظر به اعمال تخلفات انضباطی محکومان است.