نظریه شماره 7/96/2963 مورخ 1396/12/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۹۶/۲۹۶۳
شماره پرونده	۹۶-۱۸۷/۳-۲۲۱۱
تاریخ نظریه	۱۳۹۶/۱۲/۰۵

استعلام: مطابق ماده ۴۶۸ قانون مجازات اسلامی عاقله، مکلف به پرداخت دیه جنایت های کمتر از موضحه نیست، هر چند مرتکب، نابالغ یا مجنون باشد.

و مطابق ماده ۴۷۰ قانون مجازات اسلامی در صورتی که مرتکب دارای عاقله نباشد، یا عاقله او به دلیل عدم تمکن مالی نتواند دیه را در مهلت مقرر بپردازد، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می شود. در این مورد فرقی میان دیه نفس و غیر آن نیست.

حال سؤال اینجاست که:

اولا- در خصوص نصاب جنایت های کمتر از موضحه آیا می بایست هر کدام از جنایات را در نظر داشت یا اینکه مجموع آنها ملاک است؟

ثانیا: چنانچه فردی به جنایت کمتر از موضحه محکوم شده و توان پرداخت دیه را ندارد آیا وفق ماده ۴۷۰ امکان پرداخت دیه از طریق بیت المال وجود دارد یا خیر؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱- با عنایت به صراحت تبصره ماده ۴۶۷ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ برای ضمان عاقله، رسیدن دیه مجموع آسیب های وارده به اندازه دیه موضحه کافی نیست.

۲- در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، موارد پرداخت دیه از بیت المال بیان شده است و موضوع سؤال، منطبق با هیچ یک از شقوق مزبور نیست و با توجه به اینکه پرداخت دیه از بیت المال امری استثنایی و محتاج نص است، لذا پاسخ منفی است.