نظریه شماره 7/97/1922 مورخ 1398/02/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۹۷/۱۹۲۲
شماره پرونده	۹۷-۷۶-۱۹۲۲
تاریخ نظریه	۱۳۹۸/۰۲/۳۱

نظریه شماره ۷/۹۷/۱۹۲۲ مورخ ۱۳۹۸/۰۲/۳۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه: در عقود معوض مانند بیع علی­الاصول شخصیت طرف به نحو قید یا شرط مدخلیتی در قصد طرفین ندارد و به طور معمول در عقود معوض هیچ­یک از دو طرف قرارداد به شخصیت طرف دیگر توجهی ندارد. لکن بر مبنای اصل آزادی قراردادی و مستفاد از ماده ۲۰۱ قانون مدنی که مقرر می­دارد «اشتباه در شخص طرف به صحت معامله خللی وارد نمی­آورد مگر در مواردی­که شخصیت طرف علت عمده عقد باشد.» بنابراین گاهی شخصیت طرف یا یکی از صفات او از اهمیت ویژه­ای برخوردار است و چنانچه این امر مورد توجه طرفین باشد می­توان آن را علت عمده عقد، قرار داد و به صورت شرط ضمن عقد درآورد. در این صورت، اگر وصف مورد شرط اساسی و قید تراضی باشد، چون وصف مشروط علت غایی و موضوع اصلی تراضی است، لذا تخلف از آن موجب بطلان عقد می­شود. ولی در مواردی­که وصف جنبه فرعی دارد تخلف از آن، خیار فسخ ایجاد می­کند. تراضی یا مقصود طرفین قرارداد زمانی در رابطه آنها موثر است که یا ضمن عقد بیان شود و یا از اوضاع و احوال معلوم باشد که عرفاً در حکم تصریح به آن است و لذا اگر وصف یا شرط به صورت اساسی باشد تخلف از آن موجب بطلان عقد است و اگر جنبه فرعی داشته باشد، تخلف از آن حق فسخ برای مدعی به وجود می­آورد./ت