نظریه شماره 7/98/1155 مورخ 1398/08/04 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۹۸/۱۱۵۵
شماره پرونده	۹۸-۵۴-۱۱۵۵ ک
تاریخ نظریه	۱۳۹۸/۰۸/۰۴

استعلام: خواهشمند است به سوال زیر پاسخ دهید:

اگر مجازات های جرم مربوط به مواد مخدر (مثلا حمل ۳۵۰ گرم هرویین) از نوع درجه یک باشد و دادگاه توبه را احراز نماید میزان تخفیف مجازات حبس و جزای نقدی چه میزان است؟ آیا دادگاه می تواند حبس را به جزای نقدی تبدیل نماید؟ آیا میزان تخفیف باید در چارچوب مقررات ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی و ماده ۳۸ قانون اصلاحی قانون مبارزه با مواد مخدر باشد؟ با عنایت به اینکه توبه نهاد مستقلی می باشد میزان تخفیف در چارچوب ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی و ماده ۳۸ قانون مبارزه با مواد مخدر نیست؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

اولا، صرف نظر از این که به دلالت قسمت اخیر ماده ۱۱۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در جرایم موضوع قسمت دوم ماده موصوف (درجه پنج به بالا) دادگاه تکلیفی به پذیرش و اعمال تخفیف مجازات مرتکب در فرض احراز توبه ندارد، مستنبط از قسمت اخیر ماده مذکور آن است که توبه مرتکب جرایم تعزیری مستوجب مجازات درجه پنج به بالا صرفا به عنوان یکی از جهات تخفیف مجازات تلقی می شود که بر اساس آن مقام قضایی می تواند با لحاظ قانون خاص ذی ربط حاکم بر موضوع تخفیف (ماده ۳۸ قانون مبارزه با مواد مخدر) نسبت به اعمال تخفیف مجازات مرتکب در حدود مقرر اقدام نماید.

ثانیا، در مواردی به قانون مجازات اسلامی به عنوان قانون عام عمل می شود که قانون اصلاح قانون مبارزه در جرایم مرتبط با مواد مخدر و روان گردان در خصوص موضوع ساکت باشد؛ و در تخفیف مجازات جرایم موضوع قانون مذکور، چون طبق ماده ۳۸ این قانون مقرراتی پیش بینی شده و خاص می باشد، ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ قابل اعمال نیست. لذا در فرض سؤال که ناظر به کیفیت و میزان تخفیف مجازات مرتکب جرم حمل ۳۵ گرم هرویین به لحاظ احراز توبه مرتکب است، چنان چه مقام قضایی با فرض فراهم بودن اقتضاء و شرایط اعمال تخفیف بخواهد نسبت به تخفیف مجازات مرتکب که مشمول حبس و جزای نقدی درجه یک موضوع ماده ۴۵ الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر است اقدام نماید، مطابق ضوابط خاص مقرر در ماده ۳۸ قانون اخیرالذکر و در حدود آن رفتار می نماید و تبدیل حبس مذکور به جزای نقدی فاقد وجاهت قانونی است.