نظریه شماره 7/98/1194 مورخ 1398/11/23 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
 | |
| شماره نظریه | ۷/۹۸/۱۱۹۴ |
|---|---|
| شماره پرونده | ک ۴۹۱۱-۸۶۱-۸۹ |
| تاریخ نظریه | ۱۳۹۸/۱۱/۲۳ |
استعلام: طبق بند ب ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری چنانچه متهم به جهات قانونی قابل تعقیب نباشد یا دادگاه تجدیدنظر به هر دلیل برائت متهم را احراز کند رأی نقض می شود و رأی مقتضی صادر می گردد هر چند محکوم علیه درخواست تجدیدنظر نکرده باشد خواهشمند است در این رابطه به فروض ذیل پاسخ دهید:
۱-آیا این بند استثنائی بر مفاد ماده ۴۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری از حیث عدم نیاز به تجدیدنظرخواهی محکوم علیه است؟
۲-آیا بند ت ماده ۴۵۰ نیز به همین ترتیب است بدون نیاز به تجدیدنظر خواهی و اگر پاسخ منفی باشد جا سوال است که چه تفاوت ماهوی بین بند ت ماده ۴۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری با بند ب ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری وجود دارد؟
۳-آیا مفاد تبصره ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری نیز مبتنی بر همین امر است به عبارت دیگر چنانچه دادگاه تجدیدنظر عدم رعایت تشریفات دادرسی را به درجه ای از اهمیت بداند که موجب بی اعتباری رأی شود آیا می تواند نسبت به کسانی که تجدیدنظرخواهی نکرده اند نیز رأی را بی اعتبار اعلام کند البته با اعتراض برخی افراد مسئله در تجدیدنظر مطرح شده است؟
۴-در جریان بزه قتل و ایراد صدمه بدنی غیر عمدی ناشی از بی احتیاطی در امر رانندگی مقصر فوت می کند و پرونده در راستای تبصره ۱ ماده ۸۵ قانون آیین داردسی کیفری به دادگاه کیفری دو ارسال می شود و دادگاه به جای محکوم کردن ورثه راننده متوفی شرکت بیمه مربوطه را محکوم به پرداخت دیه صدمات و قتل غیر عمدی می کند با اعتراض یکی از مصدومین پرونده در مرجع تجددینظر مطرح می شود چنانچه دادگاه تجدیدنظر معتقد باشد که محکوم کردن شرکت بیمه به پرداخت دیه در پرونده کیفری بدون رعایت تشریفات دادرسی بدون محکوم کردن ورثه راننده متوفی و... موجب بی اعتباری رأی است آیا می تواند رأی را نسبت به سایر مصدومین و اولیاءدم مقتول ناشی از تصادف که تجدیدنظرخواهی نکرده اند و البته شرکت بیمه هم اعتراضی ندارد بی اعتبار کند؟ بر خلاف ماده ۴۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری و آیا اساسا تصمیم دادگاه کیفری دو به شرح مذکور مشمول عدم رعایت تشریفات دادرسی به حدی که موجب بی اعتباری رأی گردد می شود./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
۱ و۲- با عنایت به صراحت حکم مقرر در بند ب ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ و لحاظ وحدت ملاک و الغاء خصوصیت از آن (از حیث عدم ضرورت درخواست تجدیدنظرخواهی محکوم علیه)، حکم مذکور در بندهای ب و ت مواد ۴۵۵ و ۴۵۰ قانون موصوف از جهت عدم نیاز (ضرورت) تجدیدنظرخواهی محکوم علیه، اصولا استثناء بر حکم مقرر در ماده ۴۳۵ این قانون است. به عبارت دیگر، حکم مقرر در بندهای مذکور از مواد موصوف از حیث تجدیدنظرخواهی از آراء، دارای اثر مطلق بوده و محکوم علیهی را که درخواست تجدیدنظر نکرده باشد را نیز شامل می شود.
۳- مستنبط از تبصره ماده ۴۵۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، در مواردی که حسب تشخیص مرجع تجدیدنظر، عدم رعایت تشریفات دادرسی در رأی مورد تجدیدنظرخواهی، به درجه ای از اهمیت باشد که موجب بی اعتباری رأی شود، مرجع تجدیدنظر رأی تجدیدنظرخواسته را نقض و رأی مقتضی با رعایت تشریفات دادرسی صادر می کند؛ هر چند محکوم علیه درخواست تجدید نظر نکرده باشد.
۴- در حوادث رانندگی پرداخت دیه مشمول احکام مقرر در قانون بیمه اجباری خسارت واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب ۱۳۹۵ است و مطابق ماده ۳۶ قانون موصوف، در حوادث منجر به فوت، پرداخت خسارت بدنی از سوی بیمه گر نیاز به رأی مرجع قضایی ندارد؛ بنابراین طرح پرونده در دادگاه کیفری به این منظور منتفی است و اگر شرکت بیمه از پرداخت خسارت امتناع کند، در اجرای تبصره یک ماده ۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ پرونده به دادگاه ارسال می شود تا دادگاه تعیین تکلیف کند، بنابراین در فرض استعلام که با فوت راننده مقصر، پرونده در اجرای تبصره یک ماده ۸۵ به دادگاه ارسال شده است و دادگاه شرکت بیمه را محکوم کرده و با اعتراض صرفا یکی از مصدومین پرونده به دادگاه تجدیدنظر ارسال شده است، دادگاه اخیرالذکر رأی صادرشده از دادگاه بدوی را با اصلاح عبارتی و تغییر محکومیت شرکت بیمه به مسئولیت شرکت بیمه به پرداخت تایید می کند.