نظریه شماره 7/98/640 مورخ 1131/10/12 اداره کل حقوقی قوه قضاییه
 | |
| شماره نظریه | ۷/۹۸/۶۴۰ |
|---|---|
| شماره پرونده | ک ۰۴۶-۸۶۱-۸۹ |
| تاریخ نظریه | ۱۱۳۱/۱۰/۱۲ |
استعلام: با توجه به ماده ۵۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری ایا مواد ۱۳۲ و ۱۳۴ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح درباره اقدام دادگاه نظامی به صدور حکم به جبران خسارات بدون تقدیم دادخواست نسخ شده باشد لازم به ذکر است اگر قایل به نسخ مواد ذکر شده باشیم آن وقت ظاهرا به نظر می رسد با توجه به ماده ۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری بایستی قایل به نسخ ماده ۶۶۷ قانون تعزیرات ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و یا هر مقرره ای که بر اساس آن دادگاه کیفری ملزم به جبران خسارات ضمن صدور حکم بدون تقدیم دادخواست است باشیم برخی از همکاران قضایی قایل به این نظر هستند با استناد به اینکه در ماده ۱۳۲ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح به جبران خساراتی که مستقیما از ارتکاب جرم ناشی شده اشاره گردیده است در این موارد نیاز به تقدیم دادخواست ندارد اما مواردی که ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم ندارد مانند منافع ممکن الحصول نیازمند تقدیم دادخواست دارد ماده ۱۳۲ قانون مذکور و ماده ۵۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری را قابل جمع می دانند
در جرم فرار از خدمت کارکنان وظیفه با توجه به ماده ۶۱۱ قانون ایین دادرسی کیفری و تبصره آن آیا می توان این تفسیر و نظر را داشت که اراده قانونگذار بر این بوده که اصولا گزارش فرار از خدمت کارکنان وظیفه تا زمانی که منجر به شناسایی و دستگیری آنان نشده است نبایستی به دادسرا ارسال شود و دادسرا زمانی ورود به رسیدگی اینگونه گزارش ها و ثبت آن در دادسرا می کند که متهم شناسایی و دستگیر شده باشد؟
با توجه به تبصره ماده ۶۱۶ و مواد ۶۲۰ و ۶۳۰ قانون آیین دادرسی کیفری در مواردی که به متهم فرار از خدمت به رغم احضار و صدور دستور جلب دسترسی حاصل نشده است دادسرا می تواند با صدور قرار جلب به دادرسی و کیفر خواست پرونده را به دادگاه ارسال کند ؟ در صورت ارسال پرونده با این کیفیت آیا دادگاه نظامی با توجه به ماده ۶۳۰ قانون ایین دادرسی کیفری می تواند به طور غیابی حکم محکومیت صادر کند تکلیف دادگاه در این گونه موارد چیست؟/ب
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
۱- قسمت اخیر ماده ۱۳۲ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب ۱۳۸۲ مبنی بر این که جبران خسارت ناشی از جرم در دادگاه های نظامی نیاز به تقدیم دادخواست ندارد، با توجه به وحدت موضوع ماده ۱۳۲ با ماده ۵۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ که به عکس ماده ۱۳۲، مطالبه ضرر و زیان مادی وارد شده به نیروهای مسلح ناشی از جرم را منوط به تقدیم دادخواست ضرر و زیان و بدون پرداخت هزینه دادرسی دانسته است، نسخ ضمنی گردیده است.
۲- مستفاد از مواد ۵۹ و ۶۰ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح این است که فرار از خدمت نظام وظیفه جرم محسوب می شود که با لحاظ ماده ۷۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، مسئولین یگان های نظامی و انتظامی که از جمله مقامات و اشخاص رسمی محسوب می شوند، مکلفند به محض اطلاع از وقوع یکی از جرایم غیرقابل گذشت (نظیر فرار از خدمت نظام وظیفه) موضوع را فوری به دادستان مربوطه گزارش نمایند و لذا مقررات ماده ۶۱۱ قانون اخیرالذکر و تبصره آن، نافی تکالیف مقامات و اشخاص یاد شده در گزارش وقوع جرم به مقام قضایی نمی باشد.
۳- مستفاد از مواد ۲، ۹۴ و ۵۸۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ این است که تحقیقات مقدماتی در دادسرای نظامی باید به سرعت و به نحو مستمر انجام شود و با توجه به فوریت تحقیقات مقدماتی، عدم حضور متهم (در فرض سؤال متهم به فرار از خدمت) یا وکیل وی مانع از انجام تحقیقات نیست و دادسرا باید اقدام لازم را معمول دارد و با احضار متهم و با رعایت تبصره ماده ۶۱۶ قانون فوق الذکر، تحقیقات مقدماتی را ولو به طور غیابی انجام دهد و مقررات ماده ۶۳۰ این قانون مربوط به مرحله دادرسی به معنای اخص است و ناظر به رسیدگی به اتهام در دادگاه نظامی بوده و قابل تسری به دادسرای نظامی نمی باشد و دادگاه نظامی در صورتی که اعتقاد به برائت یا منع تعقیب یا موقوفی تعقیب نداشته باشد، تا زمانی که استمرار جرم یاد شده (فرار از خدمت) قطع نشده باشد، مجاز به رسیدگی نبوده و مالا تعیین مجازات امکان پذیر نیست.