نظریه شماره 7/99/239 مورخ 1399/03/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۷/۹۹/۲۳۹
شماره پرونده	۹۹-۲۴-۲۳۹ ح
تاریخ نظریه	۱۳۹۹/۰۳/۰۷

استعلام: تعاونی اعتباری میزان وابسته به دادگستری استان خراسان رضوی به سبب فقدان مجوز قانونی از بانک مرکزی در سال ۱۳۹۵ منحل شده و هیأت تصفیه آن تشکیل شده و بانک صادرات ایران مطالبات تعاونی منحله میزان را بر عهده گرفته و دعاوی مربوط به مطالبات آن را مطرح می کند. برخی از قضات محترم جزء سهامداران این تعاونی منحله بوده و به لحاظ سهامدار بودن قرار امتناع از رسیدگی صادر می کنند. با توجه به انحلال شرکت تعاونی میزان و تعیین و تکلیف وضعیت سهامداران، آیا قضاتی که جزء سهامداران شرکت مذکور بوده اند، می توانند به پرونده های مربوط به آن رسیدگی کنند یا این که باید قرار امتناع صادر کنند؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

اولا، شخصیت سهامداران از شخصیت شرکت مستقل است. ثانیا، در فرض سؤال که دعوا به طرفیت شرکت منحله تعاونی اعتبار میزان اقامه شده است، دفاع از دعوا تا ختم امر تصفیه وفق تبصره یک ماده ۵۴ قانون بخش تعاون اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۰ با اصلاحات و الحاقات بعدی و ماده ۲۱۲ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، بر عهده مدیر یا مدیران تصفیه است و نه سهامداران. ثالثا، به موجب ماده ۲۲۴ لایحه قانونی یادشده، پس از ختم تصفیه و انجام تعهدات و تأدیه کلیه دیون و تعهدات شرکت منحله، مازاد دارایی شرکت بین سهامداران تقسیم خواهد شد که این امری احتمالی و مشروط به مازاد بودن دارایی شرکت بر دیون خود است؛ لذا تا زمانی که عملیات تصفیه خاتمه نیافته است، سهامداران نفع و حقی در دارایی شرکت ندارند. رابعا، منظور مقنن از نفع شخصی در بند و ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹، نفع مسلم یا ممکن الحصول است و نه نفع احتمالی و مشروط و غیر مستقیم. بنابراین در فرض سؤال هرچند ممکن است پس از ختم تصفیه شرکت نفعی عاید سهامداران شود، اما از آن جا که این نفع محتمل الحصول و غیرمستقیم و مشروط است، مشمول بند و ماده ۹۱ قانون یادشده نیست و در نتیجه از موجبات امتناع از رسیدگی نیست؛ مضافا به این که موارد امتناع از رسیدگی را باید به نحو مضیق تفسیر کرد