نظریه شماره 821/94/7 مورخ 1394/04/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه	۸۲۱/۹۴/۷
شماره پرونده	۴۹-۶۸۱/۱-۰۴
تاریخ نظریه	۱۳۹۴/۰۴/۰۲

استعلام: با توجه به ماده ۵۶۳ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ که برای تمام اعضاء داخلی وبیرونی در صورتی که جفت باشند برای هر یک نصف دیه کامل ودر صورتی که عضو مفرد باشد دیه کامل تعین شده است،

اولاّ: ایا از نظر فقهی وحقوقی دیه کامل برای برخی اعضاء مثل آپاندیس و طحال که شاید از نظر پزشکی ارزش حیاتی چندانی برای انسان ندارد ، منطقی است؟وآیا منظور قانونگذار اعضاء حیاتی بوده یا اینکه ولو عضو مورد نظر حیانی نباشد نیز شامل حکم ماده میشود؟

ثانیاّ:اگر چنین حکم کلی در این ماده وجود دارد چرا برای تمام اعضاء بیرونی در مواد بعدی ، مبحث جداگانه ای اختصاص داده شده اما برای اعضاء درونی مباحث جداگانهای پیش بینی نشده است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

طبق رأی وحدت رویه شماره۷۴۰مورخ ۱۸/۱/۹۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، حکم ماده ۵۶۳ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ در مقام سنجش دیه اعضای فرد و زوج وضع شده است و با عنایت به اینکه در فصل دیه مقدر اعضاء، برای طحال، دیه مقدر نشده است و با عنایت به فتاوی معتبر فقهی مبنی بر تعیین ارش برای از بین بردن طحال، در صورت از بین بردن این عضو، ماده ۴۴۹ قانون مذکور حاکم بر موضوع تشخیص می شود و دادگاه باید با رعایت مقررات این ماده برای آن، ارش تعیین کند. آپاندیس نیز که عرفاً عضو تلقی نمی شود، مشمول ماده ۴۴۹ یاد شده است. شایان ذکر است، مستنبط از رأی وحدت رویه فوق الذکر و مواد ۵۵۹ و ۵۶۳ قانون یاد شده، این است که صرف «عضو بودن» دلالت بر تعیین دیه مقدر ندارد و شرط پرداخت دیه مقدر مطابق ماده ۵۵۹ یاد شده، تعیین دیه در شرع و قانون است؛ وگرنه ارش قابل مطالبه است. لذا تعارضی بین مواد مذکور وجود ندارد.