نقد و ارزیابی نظریه «اشتراک معنوی عقود» در حقوق اسلام
نقد و ارزیابی نظریه «اشتراک معنوی عقود» در حقوق اسلام نام مقاله ای از حمید مسجد سرائی و مهدی نریمانپور بوده که در شماره سوم دوره چهاردهم (پاییز 1401) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
نظریه اشتراک معنوی بر آن است که اگر عقدی نتیجه عقد دیگری را دربرداشت، آن عقدِ دیگر، در عالم واقع محقّق می‌شود ولو اینکه چنین قصدی نداشته باشند. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی و با استناد به منابع کتابخانه‌ای به تجزیه و تحلیل نظریه مذکور پرداخته ایم. نظریه مذکور میان فقهای شیعه و اهل سنّت، مخالفان و موافقان جدّی دارد به طوری که در فقه شیعه، به‌نحو موردی مصادیقی از این نظریه دیده می‌شود ولی در فقه اهل سنّت، گستردگی مصادیق این نظریه زیاد است. به‌نظر می‌رسد باتوجه به این که نظریه مذکور از یک طرف، اراده متعاقدین را لحاظ نمی‌کند و همچنین از طرف دیگر، موجب آشفتگی در میان قراردادها می‌شود لذا باید به‌صورت جزئی و مصداقی با این نظریه برخورد کرد؛ بنابراین اگر در موردی نصّ قانونی وجود داشته باشد، نظریه اعمال می‌شود و در غیر این صورت، اراده متعاقدین ملاک خواهد بود
کلید واژه ها
- اشتراک معنوی
- عقود
- نص
- اراده