نقش اسلام در وضع قوانین عراق ایران و مصر مطالعه تطبیقی

عنوان	نقش اسلام در وضع قوانین عراق ایران و مصر مطالعه تطبیقی
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	عادل ابوالهیل جاسم الدراجی
استاد راهنما	حسین زروندی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه ادیان و مذاهب

نقش اسلام در وضع قوانین عراق ایران و مصر مطالعه تطبیقی عنوان پایان نامه ای است که توسط عادل ابوالهیل جاسم الدراجی، با راهنمایی حسین زروندی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب دفاع گردید.

چکیده

آیات فراوانی در قرآن کریم وجود دارد که امت اسلامی را به تدوین شریعت و اعمال اصول و احکام آن مکلف می کند، از جمله این که خداوند متعال فرموده و با آنان این کتاب را به حق نازل کرد تا میان مردم در آنچه در آن اختلاف داشتند داوری کند و فرموده: و در میان آنها به آنچه خدا نازل کرده است داوری کن و از هوای آنها پیروی مکن. از این آیات برداشت می شود که حکومت فقط مخصوص خداوندست و پیروی از احکام مندرج در کتاب خدا یک تکلیف در حکومت اسلامی است. همه جوامع با نظام های متفاوت که دارند در آرزوی دستیابی به هدفی والا هستند. هدف همه آنها تحقق عدالت در جامعه خود به وسیله وضع قوانین است. با برقراری عدالت آزادی افراد با پیشینه ها، خاستگاه ها و وابستگی های مختلف، تضمین می شود. و در صورت نبود آن، قانون به ابزاری تبدیل خواهد شد که بدون توجه به حقوق و آزادی های دیگران در خدمت گروه ها و اقشار خاص قرار خواهد گرفت و حاکمیت قانون بر همه بدون تبعیض و استثناء گواه پیشرفت و ترقی جوامع است. موارد فوق خودسرانه انجام نمی شود، بلکه از طریق در نظر گرفتن شریعت اسلام به عنوان مرجع اصلی قانون گذاری صورت می گیرد و موازین اسلامی باید مبنای کلیه قوانین و تصمیمات اعم از مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی، سیاسی و غیر از آن باشد که بر اساس اصول و ارزش های اسلامی که نشان دهنده امیدهای امت اسلامی می باشد. برای تحقق این امر باید ضمانت های واقعی وجود داشته باشد تا قانونگذاری مطابق شرع اسلام باشد. آن چیزی که مطالعه ما را متمایز می کند، بررسی نقش اسلام در وضع قوانین در عراق، ایران و مصر است. روش بحث در این پژوهش، توصیفی تحلیلی همراه با مقایسه این مسیله در میان دولت های ایران و عراق و مصر می باشد. بر همین اساس این مطالعه خود را به سه فصل تقسیم کردیم که فصل اول آن به بررسی مفاهیم و تحقیقات مقدماتی و فصل دوم "تعهد حقوقی در حوزه قانونگذاری اسلامی و تاثیر شریعت اسلام بر قوانین عراق، ایران و مصر" می پردازد و در فصل سوم به "کنترل و نظارت بر اجرای احکام اسلام در قوانین عراق، ایران و مصر" پرداختیم. ما این مطالعه را با نتیجه گیری به پایان رساندیم که برجسته ترین یافته ها و توصیه ها را نشان می دهد. از جمله مهمترین نتایجی که به دست آوردیم عبارتند از: علیرغم درج در قانون اساسی عراق و قانون اساسی مصر که اسلام دین کشور و منبع اصلی قانونگذاری است، اما هیچ نهادی برای نظارت بر اجرای قوانین اسلامی در قوانین عراق و مصر وجود ندارد. برخلاف ایران که، در آنجا یک نهاد تخصصی به نام (شورای نگهبان) نظارت بر اجرای احکام اسلامی بر قوانین ایران وجود دارد. و همچنین در مقام نظارت بر قوانین، نسبت به فتوای معیار دیدگاه های مختلفی وجود دارد که از مهم ترین آنها معیار بودن فتوای فقیه حاکم می باشد.

ساختار و فهرست پایان نامه

المقدمه

اولا: بیان المساله

ثانیا: اسیله البحث

ا) السوال الرییسی

ب) الاسیله الفرعیه

ثالثا: فرضیات البحث

ا) الفرضیه الاصلیه

ب) الفرضیات الفرعیه

رابعا: اه–میه البحث

خامسا: هدف البحث

سادسا: م–نهج البحث

سابعا: الدراسات السابقه

ثامنا: خطه البحث

الفصل الاول: الم–ف–اهیم والمباحث التم–هیدیه المبحث الاول: م–فه–وم تشریع الق–انون و الس–لطه التشریعیه

المطلب الاول: م–فه–وم تشریع القوانین

الفرع الاول: التشریع لغه

الفرع الثانی: الق–انون لغه واصطلاحا

اولا: لغه

ثانیا: اصطلاحا

الفرع الثالث: م–فه–وم م–صطلح تشریع الق–انون

المطلب الثانی: م–فه–وم الس–لطه التشریعیه

الفرع الاول: الس–لطه لغه واصطلاحا

اولا: لغه

ثانیا: اصطلاحا

الفرع الثانی: م–فه–وم م–صطلح الس–لطه التشریعیه

المبحث الثانی: تقییم تشریع القوانین وانواعها

المطلب الاول: تقییم تشریع القوانین

الفرع الاول: خصایص ومزایا التشریع

اولا: خصایص التشریع

ثانیا: مزایا التشریع

الفرع الثانی: عیوب التشریع

المطلب الثانی: انواع التشریع

الفرع الاول: التشریع الدست–وری او(الاساسی)

الفرع الثانی: التشریع العادی

الفرع الثالث: التشریع الفرعی

المطلب الثالث: انواع الق–انون

الفرع الاول: الق–انون العام

الفرع الثانی: تع–ریف الق–انون الخاص

الفرع الثالث: الفرق بین الق–انون العام والخاص

المبحث الثالث: تاریخ تشریع القوانین ف–ی الع–راق وإی–ران وم–صر

المطلب الاول: تاریخ تشریع القوانین ف–ی الع–راق:

الفرع الاول: تاریخ التشریعات الق–انونیه ف–ی الع–راق القدیم

الفرع الثانی: تاریخ التشریعات الق–انونیه ف–ی الع–راق المعاصر

المطلب الثانی: تاریخ تشریع القوانین ف–ی إی–ران

الفرع الاول: تاریخ تشریع القوانین ف–ی إی–ران القدیم

الفرع الثانی: تاریخ تشریع القوانین ف–ی إی–ران المعاصر

المطلب الثالث: تاریخ تشریع القوانین ف–ی م–صر

الفرع الاول: تاریخ تشریع القوانین ف–ی م–صر (العصر الفرعونی)

الفرع الثانی: تاریخ تشریع القوانین ف–ی م–صر (العصر الروم–انی او المسیحی)

الفرع الثالث: تاریخ تشریع القوانین ف–ی م–صر (العصر الإس–لامی)

الفرع الرابع: تاریخ تشریع القوانین ف–ی م–صر (العصر الحدیث)

المبحث الرابع: الشریعه الإس–لامیه والق–انون

المطلب الاول: تلایم الشریعه الإس–لامیه مع مقتضیات الزم–ان والمکان

الفرع الاول: عالمیه الشریعه الإس–لامیه

الفرع الثانی: شمولیه الشریعه الإس–لامیه

المطلب الثانی: ض–روره اقتباس قوانین الدول الإس–لامیه م–ن الشریعه الإس–لامیه

الفرع الاول: معوق–ات تطبیق الشریعه الإس–لامیه

اولا: المعوق–ات النفسیه والفکریه

ثانیا: المعوق–ات الم–ادیه والواقعیه

الفرع الثانی: مقوم–ات تطبیق الشریعه الإس–لامیه

اولا – التدرج ف–ی تطبیق الشریعه الإس–لامیه

ثانیا – الاسباب الداعیه إلی تطبیق الشریعه الإس–لامیه

المطلب الثالث: خصایص وممیزات الشریعه الاس–لامیه ع–لی القوانین الوضعیه ۵۰ الفرع الاول: خصایص وممیزات الشریعه الاس–لامیه ۵۰ اولا: الشریعه م–ن عند ال–له ۵۰ ثانیا: الجزاء ف–ی الشریعه دنیوی واخروی ۵۰ ثالثا: عموم الشریعه وبق–اوها

رابعا: شمول الشریعه

خامسا: الکم–ال

سادسا: السمو

سابعا: الدوام

الفرع الثانی: مق–ارنه بین التشریع الاس–لامی والق–انون الوضعی

المبحث الخامس: الس–لطه المختصه بتشریع القوانین ف–ی الع–راق وإی–ران وم–صر

المطلب الاول: الس–لطه المختصه بتشریع القوانین ف–ی الع–راق

الفرع الاول: هیکلیه البرلم–ان ف–ی الع–راق

الفرع الثانی: الاساس الدست–وری لاختصاص البرلم–ان الع–راقی ف–ی تشریع القوانین

المطلب الثانی: الس–لطه المختصه بتشریع القوانین ف–ی إی–ران

الفرع الاول: هیکلیه البرلم–ان ف–ی إی–ران

الفرع الثانی: الاساس الدست–وری لاختصاص البرلم–ان الای–رانی ف–ی تشریع القوانین

المطلب الثالث: الس–لطه المختصه بتشریع القوانین ف–ی م–صر

الفرع الاول: هیکلیه البرلم–ان الم–صر

الفرع الثانی: الاساس الدست–وری لاختصاص البرلم–ان الم–صری ف–ی تشریع القوانین

الفصل الثانی: الإلتزام الق–انونی ف–ی م–جال التشریع الإس–لامی وتاثی–ر شریعه الإس–لام ع–لی القوانین ف–ی الع–راق وإی–ران وم–صر المبحث الاول: التنظیم الدست–وری لمکانه الشریعه الاس–لامیه ف–ی الق–انون

المطلب الاول: مبدا عد الاس–لام دین الدوله الرسمی

الفرع الاول: مبدا عد الاس–لام دین الدوله الرسمی ف–ی الع–راق

الفرع الثانی: مبدا عد الاس–لام دین الدوله الرسمی ف–ی إی–ران

الفرع الثالث: مبدا عد الاس–لام دین الدوله الرسمی ف–ی م–صر

المطلب الثانی: مبدا عد الاس–لام م–صدر اساس ل–لتشریع

الفرع الاول: مبدا عد الاس–لام م–صدر اساس ل–لتشریع ف–ی الع–راق

الفرع الثانی: مبدا عد الاس–لام م–صدر اساس ل–لتشریع ف–ی إی–ران

الفرع الثالث: مبدا عد الاس–لام م–صدر اساس ل–لتشریع ف–ی م–صر

المبحث الثانی: تاثی–ر شریعه الإس–لام ع–لی القوانین

المطلب الاول: تاثی–ر شریعه الإس–لام ع–لی القوانین ف–ی الع–راق

الفرع الاول: القوانین التی لا تطالها ید التغیی–ر

الفرع الثانی: القوانین التی تتاثر بالثوابت الإس–لامیه بشکل محدود

الفرع الثالث: القوانین التی تتاثر کثی–را بثوابت الإس–لام الم–جمع ع–لیها

المطلب الثانی: تاثی–ر شریعه الإس–لام ع–لی القوانین ف–ی إی–ران

المطلب الثالث: تاثی–ر شریعه الإس–لام ع–لی القوانین ف–ی م–صر

الفصل الثالث: الرقابیه والاشراف علی تطبیق الشریعه الإسلامیه فی قوانین العراق وإیران ومصر المبحث الاول: الرق–ابیه ع–لی تطبیق الشریعه الإس–لامیه ف–ی قوانین الع–راق وم–صر

المطلب الاول: الرق–ابیه ع–لی تطبیق الشریعه الإس–لامیه ف–ی قوانین الع–راق

الفرع الاول: مکانه وتکوین المحکمه الاتحادیه الع–لیا

اولا: مکانه المحکمه ف–ی التشریعات الع–راقیه

ثانیا: تکوین المحکمه ف–ی التشریعات الع–راقیه

الفرع الثانی: اختصاصات المحکمه الاتحادیه الع–لیا

المطلب الثانی: الرق–ابیه ع–لی تطبیق الشریعه الإس–لامیه ف–ی قوانین م–صر

الفرع الاول: مکانه وتکوین المحکمه الدست–وریه الع–لیا

اولا: مکانه المحکمه ف–ی التشریعات الم–صریه

ثانیا: تکوین المحکمه ف–ی التشریعات الم–صریه

الفرع الثانی: اختصاصات المحکمه الدست–وریه الع–لیا

المبحث الثانی: الرق–ابیه ع–لی تطبیق الشریعه الإس–لامیه ف–ی قوانین إی–ران

المطلب الاول: مکانه وتکوین م–جلس صیانه الدست–ور ف–ی الق–انون الدست–وری الإی–رانی

الفرع الاول: مکانه م–جلس صیانه الدست–ور ف–ی الق–انون الدست–وری الإی–رانی

الفرع الثانی: تکوین م–جلس صیانه الدست–ور ف–ی الق–انون الدست–وری الإی–رانی

المطلب الثانی: تبیین رق–ابه م–جلس صیانه الدست–ور ع–لی تطبیق الشریعه الإس–لامیه ف–ی الق–انون الإی–رانی

الفرع الاول: الجهه المسووله عن مراقبه تطبیق الشریعه الاسلامیه فی القوانین

الفرع الثانی: الرق–ابه ع–لی القوانین الصادره قبل تکوین م–جلس صیانه الدست–ور

اولا: بیان کف–اءه م–جلس صیانه الدست–ور او فقدانها

ثانیا: رای م–جلس صیانه الدست–ور وإجراءاته

المطلب الثالث: الفتوی المعیاریه فی التشریع

الفرع الاول: فتاوی فقهاء مجلس صیانه الدستور

الفرع الثانی: فتوی بناء علی الاحتیاط

الفرع الثالث: الفتوی المشهوره

الفرع الرابع: ای فتوی فقهیه صحیحه

الفرع الخامس: رای الفقیه الحاکم

الخاتمه

اولا: النتایج

ثانیا: الت–وصیات

الم–صادر والمراجع

کلیدواژه ها

• اسلام
• تشریع قوانین
• پارلمان
• شورای نگهبان
• دادگاه عالی فدرالی عراق
• دادگاه عالی قانون اساسی مصر