نقش زبان قانون در ارتقاء نظام حقوقی

عنوان	نقش زبان قانون در ارتقاء نظام حقوقی
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	فاروق خضری
استاد راهنما	حسن وکیلیان
استاد مشاور	فردوس آقاگل زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

نقش زبان قانون در ارتقاء نظام حقوقی عنوان پایان نامه ای است که توسط فاروق خضری، با راهنمایی حسن وکیلیان و با مشاوره فردوس آقاگل زاده در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

قانون، مهم ترین قاعده و هنجار در زندگیِ مدرن محسوب می شود که به تنظیمِ روابطِ دولت با شهروندان و شهروندان با یکدیگر می پردازد. هر قانونی متعلق به یک نظامِ حقوقی است و بیراه نیست اگر گفته شود ارزشِ نظامِ حقوقی به کارایی و کیفیتِ قانون بستگی دارد. کیفیتِ قانون بیشتر در مراحلِ شکلی و پیشاقانون گذاری مشخص می شود که در این زمینه، زبانِ قانون از اهمیتِ والایی نسبت به دیگر مراحل برخوردار است. ارتباطِ تمامِ اعضای جامعه با قانون، از طریقِ زبان صورت می گیرد. زبان، نقشی سازنده در کارکردِ قانون دارد و به نوعی، پاشنه آشیلِ قانون گذاری محسوب می شود. قانون گذار مقصودِ خود را از طریقِ کلمات بیان می کند و بدین جهت، روشن می شود که زبان و قانون رابطه ای عمیق با هم دارند. نوعِ به کارگیری زبان در قانون، بیانگرِ کیفیتِ قانون است. نگارشِ قانون، امری تخصصی و پیچیده است که نیاز به آموزش و توانایی های خاصی دارد. بدین سان، تبیینِ نقشِ زبان در ارتقاء نظامِ حقوقی، به چگونگیِ کارکرد و کاربردِ زبان در قانون کمک کرده و نقشه راهی می شود در جهتِ معرفی معیارهای زبانِ مطلوب. درنتیجه، پژوهشگر با مطالعه ای اسنادی و روشِ کتابخانه ای نشان می دهد که اگر از زبان استفاده نامطلوب شود، قطعیتِ قواعدِ حقوقی کاهش یافته و حاکمیتِ قانون تضعیف خواهد شد. زبانِ نامطلوب، زبانی پر از ابهام و پیچیدگی می باشد که اصولِ زبان شناسی در آن رعایت نشده است. در نهایت، برای جلوگیری از دشوار فهمی و پیچیدگیِ زبانِ قانون، شاخص هایی برای زبانِ مطلوب در قانون نگاری ارایه می شود. زبانِ مطلوب زبانی است که مقصود و نتیجه را برای مخاطب حاصل کند. با این وجود، معیارِ زبانِ مطلوب در قانون، رعایتِ اصول و قواعدِ دستوری و نگارشی است. با رعایتِ این اصول و قواعد، می توان امیدوار بود که قوانین برای عموم قابلِ فهم شده و ارتقاء نظامِ حقوقی تحقق پیدا می کند. بنابراین تقویتِ شیوه قانون نگاری، کاستی هایِ زبانیِ قانون را از بین خواهد برد.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول: کلیاتِ پژوهش

۱–۱ مقدمه

۱–۲ بیانِ مساله

۱–۳ پرسش هایِ پژوهش

۱–۱–۳ پرسشِ اصلی

۲–۱–۳ پرسش هایِ فرعی

۱–۴ فرضیه هایِ پژوهش

۱–۱–۴ فرضیه اصلی

۲–۱–۴ فرضیه هایِ فرعی

۱–۵ اهمیت و ضرورتِ پژوهش

۱–۶ اهدافِ پژوهش

۱–۱–۶ هدفِ اصلی

۲–۱–۶ اهدافِ فرعی

۱–۷ روش شناسیِ پژوهش

۱–۸ ساختارِ پژوهش

خلاصه

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

۲–۱ مقدمه

۲–۲ فلسفه و کارکردِ قانون

۲–۲–۱ چیستیِ (فلسفه) قانون

۲–۲–۲ ویژگی هایِ قانون

۲–۲–۳ کارایی و کیفیتِ قانون

۲–۳ قانون گذاری؛ اصول و فنون

۲–۳–۱ فرایند و کارکردِ قانون گذاری

۲–۳–۲ مرجعِ قانون گذاری

۲–۴ زبان شناسیِ حقوقی (قانونی)

۲–۴–۱ اهمیت و مفهومِ زبان

۲–۴–۲ رابطه زبان و حقوق

۲–۴–۳ تاریخچه زبان شناسیِ حقوقی

۲–۴–۴ شاخه هایِ زبان شناسیِ حقوقی

۲–۵ نظامِ حقوقی

۲–۵–۱ تحلیل مفهومیِ نظامِ حقوقی

۲–۵–۲ ساختار و ماهیتِ نظامِ حقوقی

۲–۶ پیشینه پژوهش

۲–۶–۱ پیشینه پژوهشگرانِ داخلی

۲–۶–۱–۱ کتاب

۲–۶–۱–۲ مقالاتِ تخصصی (مجلات)

۲–۶–۱–۳ پایان نامه، رساله و پروژه هایِ تحقیقاتی

۲–۶–۲ پیشینه پژوهشگرانِ خارجی

۲–۶–۲–۱ کتاب

۲–۶–۲–۲ مقالاتِ تخصصی (مجلات)

۲–۶–۲–۳ سایتِ تخصصیِ اینترنتی

خلاصه

فصل سوم: توصیف و تحلیلِ جایگاهِ زبان و قانون در نظامِ حقوقی

۳–۱ مقدمه

۳–۲ جایگاهِ قانون و قانون گذاری در نظامِ حقوقی

۳–۲–۱ تاثیراتِ قوانین بر نظامِ حقوقی

۳–۲–۲ اهمیتِ نظامِ قانون گذاری

۳–۳ جایگاهِ زبان در نظامِ حقوقی

۳–۳–۱ کاربردِ زبان در انتقالِ مفاهیمِ حقوقی

۳–۳–۲ قانون گذاری و ارتباطِ آن با زبان شناسیِ حقوقی

۳–۴ زبانِ قانون به مثابه قدرتِ قانون

۳–۴–۱ معضلاتِ نظامِ قانون گذاری در رابطه با زبانِ قانون

۳–۴–۲ کاربردِ دانشِ زبان شناسی در بافتِ قانون

خلاصه و نتیجه گیری

فصل چهارم: شناسایی، توصیف و تحلیلِ معیارها و کاستی هایِ زبانِ قانون

۴–۱ مقدمه

۴–۲ معیارهایِ زبانِ مطلوب در قانون گذاری

۴–۲–۱ اهمیت و ویژگی های زبانِ قانون

۴–۲–۲ موانع و محدودیت هایِ زبانِ قانون

۴–۳ استفاده از ظرفیت هایِ زبانی در نگارشِ قانون

۴–۳–۱ ضرورتِ ابهام زدایی و اصلاحِ قوانین و پیش نویس ها

۴–۳–۲ زبانِ ساده حقوقی

۴–۴ کاستی هایِ زبانِ قانون در نظامِ حقوقیِ ایران

۴–۴–۱ شیوه هایِ نادرستِ نگارشِ قانون

۴–۴–۲ عدمِ شناختِ قانون نگاران از ماهیت و کاربردِ زبان

خلاصه و نتیجه گیری

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

۵–۱ نتیجه گیری

۵–۲ دستاوردهایِ فرعی/ جنبی

۵–۳ کاربردهایِ پژوهش

۵–۳–۱ کاربردهایِ آموزشی

۵–۳–۲ کاربردهایِ پژوهشی

۵–۴ موضوعاتِ پیشنهادی برای تحقیقِ بیشتر

فهرستِ منابع

کلیدواژه ها

• زبانشناسی حقوقی
• زبانِ قانون
• کیفیت قانون
• نظام حقوقی
• حاکمیت قانون