نگرشی تطبیقی به مفهوم عدالت در فلسفهى سیاسى افلاطون و ارسطو

نگرشی تطبیقی به مفهوم عدالت در فلسفه‏ى سیاسى افلاطون و ارسطو نام مقاله ای از بهرام اخوان کاظمی بوده که در شماره سوم دوره دهم (پاییز 1397) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.

چکیده

با توجه به جایگاه مفهوم سترگ عدالت، به عنوان یکی از مهم‌ترین و بنیادی‌ترین غایات و اهداف کلیه نظام‌های سیاسی و حقوقی و نظر به تأثیرپذیری عمیق فلاسفه سیاسی مسلمان از فیلسوفان یونانی، این نوشتار با روش توصیفی- تحلیل اِسنادی و نگرشی تطبیقی، پرسش خود را پیرامون معانی گسترده و نظریات دو فیلسوف شهیر یونان؛ یعنی افلاطون و ارسطو قرار داده و آن‌ها را به نقد می‌کشد. فرضیه مقاله حاضر آن است که در اندیشه افلاطون، عدالت در اصل ویژگی نفس فردی است که در جامعه انعکاس می‌یابد و هرکس باید به کار ویژه خویش مشغول باشد و از آن سرپیچی نکند. حکومت نیز شایسته خردمندان و حکیمان است و اما ارسطو، عدالت را اعطای حق به سزاوار آن می‌داند و آن را فضیلتی می‌داند که به ‌موجب آن باید به هرکسی آنچه را که حق و استحقاق اوست داد. فضیلت هر چیز در حد وسط است و این حد نیز حدی طبیعی است و طبیعت، خود نابرابر تلقی می‌شود و عدالت دنباله همین نابرابری‌ها است. ارسطو به‌ جای آن‌که مانند افلاطون از عدل تعریف کلى ارائه دهد، مى‏کوشد تا با دقت علمی بیشتری انواع آن را برشمارد و این ناشى از روش تجربى و استقرایی وى و پرهیز از کلى‏نگرى است.

کلید واژه ها

• ارسطو
• افلاطون
• عدالت
• فلسفه سیاسی
• مشروعیت