نگرش جنسیتی به قصاص مادر در برابر قتل فرزند از منظر هرمنوتیک فلسفی
نگرش جنسیتی به قصاص مادر در برابر قتل فرزند از منظر هرمنوتیک فلسفی نام مقاله ای از سیده نگین حسن زاده خباز و سید محمدجواد ساداتی و عبدالرضا جوان جعفری بوده که در شماره اول دوره سیزدهم (بهار 1400) مجله علمی مطالعات حقوقی منتشر شده است.
چکیده
نظام اجتماعی، ساختاری شکل‌یافته از تعامل خرده نظام‌هایی متعدد است که به صورت پیوسته بر یکدیگر تأثیر گذاشته و از هم تأثیر میپذیرند. شبکه ارزشها، نهادها و قواعد موجود در هر خرده نظام ارتباطی مستقیم با شبکه ارزشی، نهادی و قواعد سایر خرده نظام‌ها دارد. خرده نظام کیفر نیز از این قاعده فراگیر مستثنا نیست. شبکه ارزشی-هنجاری، قواعد و نهادهایی که در بطن خرده نظام کیفر وجود دارند، به شیوهای انکارناپذیر از ساختار سایر خرده نظام‌ها تأثیر میپذیرند. تأثیرپذیری خرده نظام کیفر از سایر پدیدارها به ویژه از آن روست که در بطن این خرده نظام، ارزش یا هنجاری مستقل وجود ندارد و کارکرد خرده نظام مذکور، حراست از ارزشهایی است که مستقیماً در بطن سایر خرده نظام‌ها وجود دارد؛ چنانکه، نهاد مجازات از ارزشهای جاری فرهنگی و اقتصادی در هر جامعه حراست میکند. از نگاه پژوهش حاضر، یکی از مهمترین آثار این وابستگی هویتی مجازات به پدیدارهای اجتماعی، تأثیرپذیری از نگرشهای جنسیتی است که در بطن پدیدارهایی همچون فرهنگ و اقتصاد جاری هستند. بر همین اساس، پژوهش پیشرو با بهره‌گیری از روش ادراک هرمنوتیک فلسفی تلاش میکند تا این فرضیه را مورد ارزیابی قرار دهد که تمایز میان کارکرد و جایگاه زنان و مردان در خرده‌نظام‌هایی همچون فرهنگ، اقتصاد و سیاست به تولید شبکه ای از هنجارها دامن زده و سپس، به شیوهای بی کم‌وکاست خود را به خرده نظام مجازات نیز تحمیل میکنند. بر این اساس، میتوان چنین پنداشت که تمایز میان قواعد کیفری زنان و مردان انعکاسی از تفاوت در جایگاه و کارکردهای اجتماعی ایشان است.
کلید واژه ها
- ادراک تاریخ مند
- قصاص مادر در برابر قتل فرزند
- نظریه کیفری شریعت
- نگرش جنسیتی
- هرمنوتیک فلسفی