هیات عالی بانک مرکزی
وظایف هیأت عالی بانک مرکزی با رعایت قوانین مربوط به شرح زیر است:
۱– تعیین سیاست های پولی، ارزی و اعتباری بانک مرکزی و تصویب ابزارهای موردنیاز اجرای سیاست پولی در چهارچوب اسناد بالادستی ذی ربط
۲– تصویب برنامه های اجرائی که توسط رئیس کل برای تحقق اهداف بانک مرکزی پیشنهاد می شود.
۳– نظارت بر عملکرد هیأت عامل بانک مرکزی
۴– اتخاذ تصمیم در خصوص تعیین هیأت سرپرستی موقت بازسازی و گزیر مؤسسات اعتباری متخلف یا در معرض خطر
۵– اجازه تأسیس و تعطیلی شعب، نمایندگیها، مؤسسات و شرکتهای تابعه بانک مرکزی در چهارچوب قوانین و مقررات مرتبط
۶– اتخاذ تدابیر لازم برای مدیریت نقدینگی و هدایت تسهیلات و اعتبارات بانکی در جهت تحقق هدف مذکور در جزء (۳) بند ب ماده (۳) این قانون
۷– اظهارنظر درباره بودجه سالانه بانک مرکزی
۸– اتخاذ تصمیم در خصوص انتشار یا از گردش خارج نمودن انواع اسکناس و مسکوک و سایر انواع پول ملی
۹– اتخاذ تصمیم در مورد تعیین سقف نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری و تسهیلات مبتنی بر عقود با بازدهی معین
۱۰– اتخاذ تصمیم در مورد نرخ کارمزد تسهیلات قرض الحسنه معادل هزینه پرداخت تسهیلات
۱۱– اتخاذ تصمیم در مورد نرخ کارمزد انواع خدمات بانکی متناسب با هزینه تمام شده خدمات
۱۲– اتخاذ تصمیم در خصوص اعطای اعتبار به صندوق ضمانت سپرده ها
۱۳– تصویب استانداردهای حسابداری، حسابرسی و گزارشگری مالی بانک مرکزی و اشخاص تحت نظارت برای پیشنهاد به مرجع قانونی تدوین استانداردهای یادشده
۱۴– بررسی و تصویب گزارش های رئیس کل، قبل از ارائه به مجلس شورای اسلامی و مجمع عمومی بانک مرکزی
۱۵– بررسی و تصویب گزارشهای دوره های بانک مرکزی قبل از انتشار
۱۶– تعیین حدود مجاز نگهداری و نقل و انتقال اسکناس، مسکوک و ابزارهای پرداخت مشابه، از جمله چکهای تضمین شده، توسط اشخاص حقیقی و حقوقی و واریز یا برداشت نقدی از طریق مؤسسات اعتباری
۱۷– نظارت بر حسن اجرای سیاستهای پولی، ارزی و اعتباری در تحقق و انطباق با مسؤولیت، اهداف و وظایف بانک مرکز[۱]
گفتنی است جلسات هیأت عالی با حضور دو سوم اعضا رسمیت مییابد و تصمیمات آن با رأی موافق اکثریت مطلق آرای اعضای حاضر اتخاذ میگردد.
دبیرخانه هیأت عالی در حوزه قائم مقام رئیس کل بانک مرکزی مستقر می شود. قائم مقام رئیس کل به عنوان دبیر هیأت عالی (بدون حق رأی) در جلسات شرکت می کند.
ضمنا قرارگرفتن موضوعات در دستور هیأت عالی منوط به موافقت رئیس کل است. موضوعات مرتبط با بندهای (۳) و (۱۷) ماده (۸) این قانون از این قاعده مستثنی است. هر یک از اعضای هیأت عالی می تواند موضوعات مرتبط با بندهای یادشده را برای طرح در جلسه به دبیرخانه هیأت عالی اعلام کند.
جلسات هیأت عالی حداقل دو بار در ماه تشکیل میشود. جلسات فوق العاده هیأت عالی به درخواست رئیس کل یا حداقل دو عضو دیگر هیأت عالی تشکیل میشود.
اعضای هیأت عامل و سایر اشخاص ذی ربط با موضوع جلسه، به تشخیص رئیس کل، میتوانند بدون حق رأی در جلسات هیأت عالی شرکت کنند.[۲]
اعضای هیات عالی بانک مرکزی
اعضای هیأت عالی عبارتند از:
۱– رئیس کل (رئیس هیأت عالی)
۳– رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور
۴– دو نفر اقتصاددان متخصص در زمینه سیاستگذاری پولی و ارزی
۵– دو نفر متخصص در حوزه بانکداری (یک نفر در زمینه حقوق بانکی و یک نفر در زمینه امور مالی)
۶– معاون سیاستگذاری پولی
۷– معاون تنظیم گری و نظارت
دو نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مقرر در تبصره بند الف ماده (۶) قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان ناظر (بدون حق رأی) در جلسات هیأت عالی شرکت میکنند. این افراد، مشمول قواعد مدیریت تعارض منافع هستند.
ضمنا اعضای موضوع اجزای (۴) و (۵) به پیشنهاد رئیس کل و تأیید و حکم رئیس جمهور منصوب می شوند و عزل آنان نیز قبل از اتمام مدت حکم، به پیشنهاد رئیس کل و تأیید رئیس جمهور امکان پذیر است.دوره مسؤولیت اعضای موضوع اجزای (۴) و (۵) بند الف این ماده به مدت پنج سال می باشد و انتخاب مجدد آنها بلامانع است. در صورت فوت، استعفا یا عزل هر یک از اعضای موضوع اجزای (۴) و (۵) جایگزین وی باید ظرف یک ماه تعیین شود. حکم عضو جایگزین برای باقی مانده دوره عضو متوفی، مستعفی یا معزول صادر می شود.همچنین اعضای موضوع جزء (۴) باید مدرک دکتری علوم اقتصادی داشته و از دانش کافی در زمینه اقتصاد کلان و سیاستگذاری پولی و ارزی و حداقل ده سال تجربه مرتبط برخوردار باشند.
اعضای موضوع جزء (۵) باید از شرایط اختصاصی زیر برخوردار باشند:
۱– عضو متخصص در زمینه حقوق بانکی: داشتن مدرک دکتری در رشته حقوق با گرایش مرتبط و حداقل ده سال تجربه مرتبط
۲– عضو متخصص در امورمالی: داشتن مدرک دکتری در یکی از رشتههای علوم اقتصادی، مالی، بانکداری یا حسابداری و حداقل ده سال تجربه مرتبط
اعضای موضوع اجزای (۴) و (۵) بند الف این ماده باید به صورت تمام وقت در خدمت بانک مرکزی بوده و نمیتوانند شغل یا سمت موظف یا غیرموظف اعم از مدیریتی، کارشناسی یا مشاوره ای در بخش دولتی یا غیردولتی داشته باشند. این ممنوعیت شامل موارد مستثنی شده ذیل اصل یکصد و چهل و یکم (۱۴۱) قانون اساسی نمی شود. حقوق و مزایای اعضای یادشده مطابق حقوق و مزایای مقامات موضوع بند ج ماده (۷۱) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب ۸ /۷ /۱۳۸۶ توسط بانک مرکزی پرداخت می شود.در صورتی که عضو هیأت عالی مستخدم رسمی یا پیمانی هر یک از دستگاههای اجرائی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت خدمات کشوری باشد، دستگاه موظف است بلافاصله پس از صدور حکم عضویت وی در هیأت عالی، او را به بانک مرکزی مأمور نموده و هرگونه افزایش در حقوق قانونی، از جمله ارتقاء، افزایش حقوق سنواتی، افزایش گروه، رتبه و سایر موارد را در طول دوره مأموریت اعمال کند.
اعضای موضوع اجزای (۴)، (۵)، (۶) و (۷) بند الف این ماده باید واجد شرایط عمومی زیر باشند:
۱– وثاقت، امانت، اعتقاد و التزام عملی به اسلام، ولایت فقیه، نظام جمهوری اسلامی و قانون اساسی
۲– تابعیت جمهوری اسلامی ایران و نداشتن تابعیت مضاعف یا پروانه اقامت دائم در کشور خارجی برای خود، همسر و فرزندان تحت تکفل
۳– داشتن حسن شهرت و توانایی انجام وظایف
۴– نداشتن سابقه محکومیت کیفری مؤثر و محکومیت قطعی به جرائم اقتصادی
۵– نداشتن سابقه محکومیت قطعی انتظامی به مجازات‌های مذکور در بندهای «د»، «و» و «ی» ماده (9) قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب 1372/09/07[۳]