پیشگیری وضعی از بزه دیدگی زنان

عنوان	پیشگیری وضعی از بزه دیدگی زنان
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فرشته صالحی
استاد راهنما	حسنعلی موذن زادگان
استاد مشاور	مهرداد رایجیان اصلی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۴
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

پیشگیری وضعی از بزه دیدگی زنان عنوان پایان نامه ای است که توسط فرشته صالحی، با راهنمایی حسنعلی موذن زادگان و با مشاوره مهرداد رایجیان اصلی در سال ۱۳۹۴ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

چکیده

بزه دیدگی زنان پدیده ای نگران کننده است که در همه جوامع و در همه ادوار وجود داشته است. زنان به دلیل ویژگی های زیستی و روانی استعداد بزه دیده واقع شدن را دارند و آماج های مناسبی برای بزهکاران به شمار می آیند. افزایش نرخ بزه دیدگی زنان، با توجه به آثار سوء و ماندگار آن بر روح و روان آنان، ارایه و بکارگیری تدابیر و اقداماتی برای پیشگیری از این پدیده را ضروری می سازد. زیرا زنان علاوه بر بزه دیدگی ناشی از جرایم، بار یک بزه دیدگی ناشی از ساختار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را به دوش می کشند. برای جلوگیری از بزه دیده واقع شدن زنان می توان از روش های گوناگونی از پیشگیری استفاده کرد. از جمله تدابیری که می توان با استفاده از آن میزان بزه دیدگی زنان را کاهش داد و از بزه دیده واقع شدن زنان جلوگیری کرد، اتخاذ راهبردهای پیشگیرانه در چارچوب پیشگیری وضعی است. پیشگیری وضعی نوعی پیشگیری کنشی است که با شناسایی، حذف و خنثی کردن شرایط و موقعیت های بزه دیده زا مانع بزه دیده شدن زنان و ورود آنان به ورطه بزه دیدگی می شود. برای بالا بردن کارایی و توان پیشگیری از بزه دیدگی زنان، باید زمینه های موثر برآن شناخته شوند. زیرا تنها با شناسایی این زمینه هاست که می توان در جهت پیشگیری گام هایی برداشت. زمینه های متعددی از جمله علل زیستی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در بزه دیدگی زنان نقش دارند.تدابیر پیشگیری وضعی دربرگیرنده حذف وضعیت های جرم زا از طریق آموزش زنان و آگاهی بخشیدن به آنان، جاذبه زدایی برای ارتکاب جرم، کاهش حضور در مکان های خطرناک، تشدید مجازات مرتکبین، جرم انگاری ویژه، افزایش خطر ارتکاب جرم از طریق اقدامات نظارتی و کنترلی، تاسیس پلیس ویژه زنان، پناه گاه های امن، و اصلاح سبک زندگی زنان می باشد. اگرچه به پیشگیری وضعی انتقاداتی مانند جابجایی بزهکاری، عدم شمول همه جرایم یا بزهکاران و نقض حقوق و آزادی های فردی وارد شده است اما این روش می تواند به عنوان ابزاری کارآمد در کنار سایر روش ها از قبیل پیشگیری اجتماعی و کیفری، برای جلوگیری از بزه دیدگی مورد استفاده قرار بگیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه ۱

۱ بیان مسیله ۲

۲ پیشینه تحقیق ۵

۳ پرسش های تحقیق ۵

۴ فرضیه های تحقیق ۵

۵ هدف تحقیق ۶

۶ اهمیت و ضرورت تحقیق ۶

۷ روش تحقیق ۶

۸ سازماندهی تحقیق ۷

فصل اول: کلیات (مفاهیم، انواع پیشگیری، پیشگیری وضعی، روش ها و انتقادات وارد بر آن) ۸

گفتار اول: مفاهیم ۹

الف: مفهوم لغوی و اصطلاحی پیشگیری ۹

ب: مفهوم موسع پیشگیری ۹

ج: مفهوم مضیق پیشگیری ۱۰

د: مفهوم پیشگیری در سیاست جنایی ۱۰

ر: مفهوم پیشگیری در جرم–شناسی ۱۱

ز: بزه دیده و بزه دیده شناسی ۱۱

۱– مفهوم بزه دیده–شناسی ۱۳

۲– مفهوم بزه–دیده ۱۴

گفتار دوم انواع پیشگیری ۱۶

الف: پیشگیری براساس دانش پزشکی ۱۶

ب: پیشگیری کیفری (واکنشی) ۱۷

ج: پیشگیری غیر کیفری (پاسخ های پیشگیرانه کنشی) ۱۷

۱ پیشگیری اجتماعی ۱۸

۲ پیشگیری وضعی یا موقعیت مدار ۱۸

گفتارسوم پیشگیری وضعی، تاریخچه، روش ها، مبنا و انتقادات وارد برآن ۱۹

الف: مفهوم پیشگیری وضعی ۱۹

ب: تاریخچه و خاستگاه پیشگیری وضعی ۲۰

ج: شیوه های پیشگیری وضعی ۲۲

د: مبنای پیشگیری وضعی ۲۴

۱– نظریه انتخاب عقلانی ۲۴

۲– نظریه فرصت ۲۵

ه: انتقادات وارد بر پیشگیری وضعی ۲۶

۱– ایراد جابجایی بزهکاری ۲۶

۲– ایراد نقض حقوق و آزادی های افراد (ایراد حقوقی) ۲۷

۳– ایراد راجع به دامنه شمول ۲۸

فصل دوم: انواع بزه دیدگی زنان، علل وآثار آن بر زنان ۳۰

گفتار اول: انواع بزه دیدگی زنان ۳۳

الف: بزه دیدگی خرد (بزه دیدگی ناشی از جرایم) ۳۳

۱– زنان بزه دیده خشونت ۳۴

۱–۱ خشونت بر حسب موضوع ۳۶

۱–۱–۱ خشونت جسمی ۳۶

۱–۱–۲ خشونت جنسی ۳۷

۱–۱–۳ خشونت روانی ۳۷

۱–۲ خشونت بر حسب زمان و مکان ۳۸

۱–۲–۱ خشونت خانگی ۳۸

۱–۲–۲ خشونت خیابانی ۳۹

۱–۲–۳ خشونت در محیط شغلی (خشونت شغلی) ۴۰

۱–۳ علل بکارگیری خشونت علیه زنان ۴۰

۱–۳–۱ عوامل فردی، زیستی و شخصیتی ۴۰

۱–۳–۲ عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ۴۱

۱–۳–۳ عوامل حقوقی ۴۲

۲– زنان بزه دیده جرایم جنسی ۴۴

۲–۱ علل بروز جرایم جنسی ۴۵

۲–۱–۱ علل خانوادگی ۴۵

۲–۱–۲ علل فردی ۴۶

۲–۱–۳ علل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ۴۷

۲–۲ مصادیقی از جرایم جنسی ۴۸

۳– زنان بزه دیده قاچاق ۵۱

۳–۱ مفهوم قاچاق انسان ۵۴

۳–۲ مفهوم قاچاق زنان ۵۶

۳–۳ علل پیدایش و گسترش پدیده قاچاق زنان ۵۹

۳–۳–۱ علل روانشناختی ۵۹

۳–۳–۲ علل اجتماعی و فرهنگی ۵۹

۳–۳–۳ علل اقتصادی ۶۰

۳–۳–۴ علل حقوقی ۶۰

۴– زنان بزه دیده سایر جرایم ۶۱

ب: بزه دیدگی در سطح کلان (بزه دیدگی ساختاری زنان) ۶۲

۱– بزه دیدگی ناشی از ساختار اجتماعی ۶۲

۲– بزه دیدگی ناشی از ساختار سیاسی ۶۳

۳– بزه دیدگی ناشی از ساختار اقتصادی ۶۴

۴– بزه دیدگی ناشی از ساختار قانونی ۶۵

گفتار دوم: علل بزه دیدگی زنان ۶۷

الف: علل زیستی و روانی ۶۷

ب: علل فرهنگی – اجتماعی ۶۸

۱– فرار زنان از خانه ۷۰

۲– طلاق ۷۲

ج: علل اقتصادی ۷۲

د: سهم زنان در بزه دیده واقع شدن خود ۷۴

۱– بی ملاحظگی و بی–احتیاطی ۷۵

۲– مشارکت یا تسهیل ۷۵

۳– تحریک، ترغیب و وسوسه انگیزی ۷۶

گفتار سوم: آثار بزه دیدگی بر زنان ۷۷

الف: پیامدهای خشونت علیه زنان ۷۸

۱– آسیب های جسمی ۷۸

۲– آسیب های روانی ۷۸

۳– پیامدها و آسیب های خانوادگی ۷۹

۴– پیامدها و آسیب های اجتماعی ۷۹

ب: اثرات جرایم جنسی ۸۰

۱– آسیب های جسمی ۸۰

۲– آسیب های روانی ۸۱

۳– آسیب های خانوادگی ۸۲

۴– آسیب های اجتماعی ۸۲

۵– آثار و تبعات مالی ۸۳

ج: پیامدهای قاچاق زنان ۸۳

۱– آثار شخصی ۸۳

۲– آثار خانوادگی ۸۳

۳– آثار اجتماعی ۸۳

۴– آثار اقتصادی ۸۴

فصل سوم: تدابیر پیشگیری وضعی برای مقابله با بزه دیدگی زنان ۸۵

گفتار اول: پیشگیری از طریق حذف وضعیت های جرم–زا ۸۸

الف: آموزش زنان به عنوان افراد در معرض خطر بزه دیدگی و آگاهی دادن به آن ها ۸۸

ب: مقاوم کردن آماج های جرم و جاذبه زدایی ۹۲

۱– حفظ پوشش و حجاب ۹۴

۲– پوشاندن زیورآلات ۹۸

ج: کاهش حضور در مکان های جرم–زا ۹۹

گفتار دوم: تشدید مجازات و جرم انگاری ویژه به منظور بالا بردن هزینه جرم ۱۰۰

الف: تشدید مجازات مرتکبین به دلیل زن بودن بزه–دیده ۱۰۱

ب: جرم انگاری ویژه ۱۰۳

گفتار سوم: افزایش خطر ارتکاب جرم ۱۰۶

الف: اقدامات نظارتی و کنترلی ۱۰۶

۱– کنترل و نظارت رسمی ۱۰۶

۲– کنترل و نظارت غیر رسمی ۱۰۸

ب: پیشگیری از طریق طراحی محیطی ۱۰۹

۱– نظارت ۱۱۲

۲– کنترل ورودی–ها ۱۱۳

۳– محافظت از سیبل های جرم ۱۱۳

گفتار چهارم: ایجاد مراکز و نهادهای ویژه زنان ۱۱۴

بند الف: تاسیس پلیس ویژه زنان و آموزش آنان ۱۱۴

بند ب: ایجاد مراکز اشتغال ویژه زنان ۱۱۸

بند ج: ایجاد خانه های امن برای زنان ۱۲۰ گفتار پنجم: اصلاح سبک زندگی زنان ۱۲۳

نتیجه گیری و پیشنهادها ۱۲۷

فهرست منابع ۱۳۳

کلیدواژه ها

• پیشگیری کیفری
• پیشگیری اجتماعی
• پیشگیری وضعی
• بزه دیدگی زنان
• بزه دیده
• ارتکاب (جرم)
• پایگاه اجتماعی
• جلوگیری از جرم
• قربانی جنایت
• زنان