چالش های حقوقی استرداد مجرمین با تاکید بر نقش اینترپل

عنوان	چالش های حقوقی استرداد مجرمین با تاکید بر نقش اینترپل
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	حمید عظیمی
استاد راهنما	حسین آل کجباف
استاد مشاور	رضا موسی زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۱
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

چالش های حقوقی استرداد مجرمین با تاکید بر نقش اینترپل عنوان پایان نامه ای است که توسط حمید عظیمی، با راهنمایی حسین آل کجباف و با مشاوره رضا موسی زاده در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی و تبیین چالشهای حقوقی استرداد مجرمین متواری ازکشور ایران، شناسایی موانع استرداد وارایه راهکارهای برون رفت از این موانع با تاکید بر نقش سازمان بین المللی پلیس جنایی(اینترپل) می پردازد. این تحقیق نوعی تحقیق کاربردی وتوسعه ای است وگستره زمانی ۵۱ ساله یعنی از سال ۱۳۳۹ که قانون استرداد مجرمین در کشور ما به تصویب رسید را در بر میگیرد؛ در طول فواصل تحقیق سعی شده ضمن برسی مبسوط موضوع استرداد به صورت اجمالی به علل وعوامل مختلف عدم توفیق جمهوری اسلامی ایران در استرداد برخی از مجرمین فراری، از زوایای مختلف مخصوصا چالشهای حقوقی و موانع قانونی پرداخته شود. موانع استرداد مجرمین به دو بخش داخلی وبین المللی قابل تقسیم هستند؛ در بخش ملی، مسایل کیفری وسیاسی، از جمله موانع استرداد مجرمین بین کشور ما وسایر دول می باشد اما در کنار این عوامل می توان به میزان تخصص قضات، حذف نهاد مرور زمان، تغییرات قضایی و... نیز اشاره کرد. در بخش چالش های جهانی استرداد مجرمین می توان از مصونیت مقامات مهم دولتی، حقوق بشر، کنوانسیون های بین المللی ومنطقه ای و... نام برد که این عوامل (ملی و بین المللی) در فصول مختلف این تحقیق مورد برسی قرار گرفته است. برای برون رفت ازموانع استرداد مجرمین هم از جنبه داخلی وهم از جنبه بین المللی در کنار اقداماتی مانند بازنگری مجدد در قانون داخلی، آموزش تخصصی قضات، توسعه روابط سیاسی با کشورهای دیگر می بایست به نقش وجایگاه سازمان بین المللی پلیس جنایی (اینترپل) در زمینه ی تبادل اطلاعات، جلب و دستگیری متهمان، مظنونان ومرتکبان جرایم بین المللی وهمچنین در به وجود آوردن امکان همکاری کشورها در استرداد مجرمین توجه ویژه داشت.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول: کلیات ۱

۱– بیان مساله ۲

۲– اهمیت و ضرورت تحقیق ۳

۳– اهداف ۴

۴– سوال اصلی ۵

۵– سیوالات فرعی ۵

۶– فرضیه های تحقیق ۵

۷–قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی، موضوعی) ۶

۸–روش انجام تحقیق ۶

۹– نوآوری تحقیق ۶

۱۰– ادبیات و پیشینه تحقیق ۷

۱۱– سازماندهی پژوهش ۸

فصل دوم: اصول و مبانی حاکم بر استرداد مجرمین ۱۰

بخش اول: پیشینه‏ تاریخی استرداد مجرمین ۱۱

مقدمه ۱۱

مبحث اول:دوره قدیم ۱۱

مبحث دوم :دوره اسلامی ۱۲

مبحث سوم: دوره میانه ۱۳

مبحث چهارم: دوره جدید ۱۳

مبحث پنجم:دوره معاصر ۱۴

بخش دوم: تاثیراستردادمجرمین بر نظم و امنیت اجتماعی ۱۷

مقدمه ۱۷

مبحث اول:آثار استرداد نسبت به جامعه بشری ۱۸

مبحث دوم:آثار استرداد به دولت متقاضی ۱۸

مبحث سوم:آثار استرداد به دولت متقاضی عنه ۱۹

مبحث چهارم:استرداد و لزوم احترام به حقوق متهم ۲۰

بخش سوم: منابع استرداد ۲۲

مبحث اول: منابع اولیه ۲۲

۱– قوانین و مقررات داخلی ۲۲

۱–۱– اصل مجرمیت مضاعف ۲۶

۲–۱– اصل تخصیص ۲۷

۲– معاهدات استرداد مجرمین ۲۷

۳– موافقت نامه های چندجانبه مستقل در خصوص استرداد ۳۲

۴– معاهدات چندجانبه راجع به مقابله با جرایم بین المللی ۳۳

۵–اصول کلی حقوقی ۳۳

مبحث دوم: منابع ثانویه ۳۴

۱–عمل متقابل (شرط معامله متقابل) ۳۴

۲– نزاکت وعرف بین المللی ۳۷

نتیجه گیری ۳۸

فصل سوم: شرایط استرداد در حقوق جزا ۳۹

بخش اول: شرایط ماهوی ۴۰

مبحث اول: مجرمین قابل استرداد ۴۰

ضوابط تشخیص مجرمین قابل استرداد ۴۱

۱–روش تعیینی (روش احصاء جرایم یا احصاء قانونی) ۴۱

۲–روش اتهام متقابل ۴۲

۳–روش ردی (تشخیص بر حسب میزان مجازات) ۴۳

مبحث دوم: مجرمین غیرقابل استرداد ۴۶

۱–اصل عدم استرداد تبعه ۴۶

۱–۱–۱–تابعیت دولت متقاضی ۴۹

۲–۱–۱– تابعیت دولت متقاضی عنه ۵۰

۳–۱–۱– تابعیت کشور ثالث ۵۱

۴–۱–۱– تعدد دول متقاضی ۵۲

۲– جرایم سیاسی ۵۴

۳–جرایم نظامی ۶۱

۱–۳– جرایم بین المللی ۶۴

۱–۱–۳ – جرایم علیه صلح ۶۶

۲–۱–۳– جرایم جنگی ۶۶

۳–۱–۳–جرایم علیه بشریت ۶۶

۲–۳–کشتار جمعی (ژنوسید) ۶۷

۴– امر مختوم کیفری ۶۹

۵–مرور زمان ۷۲

۶–جرایم کم اهمیت ۷۴

مبحث سوم: مصونیت استرداد ۷۷

۱– مصونیت سازمان ملل ۷۷

۲– استرداد و نیروهای حافظ صلح ۸۱

بخش دوم: روش‏های شکلی استرداد ۸۳

مقدمه ۸۳

مبحث اول: روش های مختلف استرداد ۸۳

۱–روش اداری – سیاسی ۸۴

۲–روش قضایی ۸۴

۳–روش نیمه قضایی و نیمه اداری ۸۵

بخش سوم: استرداد مجرمین در ایران وچالش های پیش رو ۸۶

مبحث اول: قانون استرداد مجرمین در ایران ۸۶

مقدمه ۸۶

۱– دولی که حق تقاضای استرداد دارند ۸۶

۲– مواردی که چند دولت حق تقاضای استرداد دارند ۸۷

۳– نوع جرایم ارتکابی ۸۷

۴– جرایم غیرقابل استرداد ۸۸

۵– وضعیت شخص درخواست شده برای استرداد ۸۸

۱–۵– شروط درخواست و ضمایم آن ۸۹

۲–۵– بازداشت موقت ۹۱

۳–۵– تحویل شخص مورد تقاضا ۹۳

مبحث دوم:روش استرداد مجرمین در ایران ۹۴

۱– تقاضای استرداد ۹۴

۲– توقیف احتیاطی ۹۶

۳– بازداشت موقت ۹۸

۴– فرایند رسیدگی ۹۹

۵– نتایج استرداد ۱۰۱

مبحث سوم: تحولات سیستم جزایى ایران و چالش‏های حقوقی استرداد مجرمین ۱۰۲

مقدمه ۱۰۲

۱–تحولات بعد از انقلاب در قوانین جزایى ۱۰۴

۱–۱–حقوق جزاى عمومى ۱۰۴

۱–۲– حقوق جزاى اختصاصى ۱۰۵

۲– تغییرات در آیین دادرسى کیفرى ۱۰۵

۱–۲– تغییر تشکیلات ۱۰۵

۲–۲–تخصص قاضى ۱۰۶

۳–۲– حذف نهاد مرور زمان ۱۰۶

۳– تغییرات قضایى موثر در قانون استرداد مجرمان ۱۳۳۹ ۱۰۷

۴–چالش های جهانی استرداد ۱۰۸

۱–۴– استرداد و حقوق بشر ۱۰۸

۲–۴– استرداد و نوع مجازات ۱۱۱

۳–۴– اثرکنوانسیون هاىبین المللی ومنطقه اى براسترداد ۱۱۱

۴–۴– استرداد و مشکل ساختار سنتى آن ۱۱۲

۵–۴– استرداد و اختلاف در تعابیر ۱۱۳

۶–۴– استرداد و برخی از جرایم پیچیده و مرکب ۱۱۳

مبحث چهارم: استرداد مجرمین و موانع پیش روی اینترپل تهران ۱۱۴

مقدمه ۱۱۴

۱– اشکال مختلف استرداد مجرمین ۱۱۴

۲– عوامل موثر برعملکرد اینترپل تهران در استرداد مجرمین (بررسی میدانی) ۱۱۶

فصل چهارم: نقش سازمان بین المللی پلیس جنایی دراسترداد مجرمین ۱۲۰

بخش اول: سازمان بین المللی پلیس جنایی(اینترپل) ۱۲۱

مقدمه ۱۲۱

مبحث اول: ساختاراینترپل ۱۲۲

۱–تاریخچه اینترپل ۱۲۲

۲–نحوه پذیرش اعضای جدید ۱۲۵

۳–واژه اینترپل ۱۲۵

۴– اهداف ۱۲۵

۵–همکاری با سایر سازمان های بین المللی ۱۲۷

۶–اولویت ها ۱۲۷

۷– ارکان سازمان بین المللی پلیس جنایی ۱۲۸

۱–۷–مجمع عمومی ۱۲۹

۲–۷–کمیته اجرایی ۱۲۹

۳–۷– دبیرخانه کل ۱۳۰

۴–۷– دفاترملی مرکزی ۱۳۱

۵–۷– مشاوران ۱۳۲

۸– زبان رسمی اینترپل ۱۳۲

۹– بودجه سازمان اینترپل ۱۳۳

مبحث دوم: اهم ماموریت های سازمان اینترپل ۱۳۳

۱– شبکه ارتباط جهانی پلیس ۱۳۵

۲– تهیه بانک اطلاعات جنایی و خدمات پژوهشی ۱۳۵

۳– خدمات پلیس اجرایی ۱۳۵

مبحث سوم: بخش نامه های بین المللی افراد ۱۳۶

۱– اعلان آبی (استعلام) ۱۳۶

۲– اعلان سبز (هشدار) ۱۳۷

۳– اعلان زرد (گمشدگان) ۱۳۷

۴– اعلان مشکی (اجساد شناسایی نشده) ۱۳۷

۵– اعلان قرمز (تحت پیگرد) ۱۳۸

۶–اعلان نارنجی ۱۳۹

۷–اعلان ویژه سازمان بین الملل واینترپل ۱۳۹

بخش دوم: اینترپل تهران ۱۴۰

مقدمه ۱۴۰

مبحث اول: عضویت در اینترپل ۱۴۳

۱–مدارک قانونی عضویت ج ا ایران در سازمان اینترپل ۱۴۳

۲–حق عضویت سالانه ۱۴۳

۳–اهم موارد استفاده اینترپل ایران از عضویت آن در سازمان: ۱۴۴

مبحث دوم: اهم ماموریت های پلیس بین الملل ناجا ۱۴۵

۱– استرداد مجرمین ۱۴۵

۱–۱– استرداد مجرمین مورد درخواست مراجع قضایی جمهوری اسلامی ایران که ۱۴۵

۲–۱–استرداد مجرمین مورد درخواست اینترپل سایر کشورها ۱۴۶

۲– پیگیری جرایم ایرانیان در خارج از کشور ۱۴۷

۳– انعکاس جرایم اتباع بیگانه در ج ا ایران ۱۴۷

۴– تبادل اطلاعات پلیسی با دبیرخانه مرکزی سازمان اینترپل و اینترپل کشورها در زمینه: ۱۴۷

۵– همکاری با اینترپل کشورها در خصوص مبارزه با جرایم بین المللی از قبیل: ۱۴۸

۶– صدور گواهی عدم سوء پیشینه به زبان انگلیسی برای ایرانیان مقیم خارج از کشور ۱۴۸

۷–سایر ماموریت ها وخدمات اینترپل تهران ۱۴۸

فصل پنجم: جمع بندی و نتیجه گیری ۱۵۰

۱–جمع‎بندی و نتیجه‎گیری ۱۵۱

۲– اهم موانع ومشکلات حقوقی ایران در استرداد مجرمین ۱۵۴

۳–راهکارهای پیشنهادی برای رفع موانع ومشکلات استرداد مجرمین ۱۶۱

۱–۳– انعقاد و رفع موانع انعقاد موافقت نامه های استرداد مجرمین با کشورهای هدف ۱۶۱

۱–۱–۳–انعقاد قرارداد استرداد مجرمین با کشورهای هدف: ۱۶۱

۱–۱–۱–۳–انعقاد موافقت نامه استرداد با کشورهای همجوار ۱۶۱

۲–۱–۱–۳–کشورهای آسیایی ۱۶۲

۳–۱–۱–۳–کشورهای اروپایی ۱۶۲

۲–۱–۳–رفع موانع انعقاد موافقت نامه استرداد مجرمین با کشورهای هدف ۱۶۲

۲–۳– استفاده از ظرفیت های نهفته در کنوانسیون های مربوط به جرایم بین المللی ۱۶۵

۱–۲–۳– کنوانسیون های چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ و پروتکل الحاقی ۱۹۷۷ در خصوص مخاصمات مسلحانه ۱۶۵

۲–۲–۳– کنوانسیون ۱۹۸۸ مقابله با مواد مخدر و داروهای روانگردان ۱۶۵

۳–۲–۳–کنوانسیون جرایم سازمان یافته فراملی (پالرمو) و پروتکل های الحاقی ۱۶۶

۴–۲–۳– کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد اداری و مالی (مریدا) ۱۶۶

۳–۳– انعقاد معاهدات چندجانبه استرداد در قالب سازمان های منطقه ای ۱۶۷

۱–۳–۳– –سازمان همکاری اقتصادی (اکو) ۱۶۸

۴–سایر راهکارهای پیشنهادی ۱۶۹

کتاب نامه ۱۷۳

ضمیمه یک ۱۸۱

قانون استرداد مجرمین مصوب ۱۴/۲/۱۳۳۹ ۱۸۱

بخش اول، شرایط استرداد ۱۸۱

بخش دوم، ترتیب استرداد ۱۸۴

ضمیمه دو ۱۸۷

اساسنامه اینترپل ۱۸۷

فهرست جداول

جدول (۲–۱) موافقنامه های تصویب شده ۳۰

جدول (۲–۲) فهرست موافقنامه های امضا شده ۳۱

جدول (۲–۳) فهرست موافقنامه های پاراف شده ۳۲

فهرست اشکال

شکل (۳–۱) مهمترین عوامل موثر بر عملکرد اینترپل ایران ۱۱۶

شکل (۳–۲) نمودار پرونده‎هایی که در سال‏های اخیر به علت نقص اطلاعات اعلامی اولیه امکان اعلام

به اینترپل کشور مربوطه وجود نداشته است ۱۱۷

شکل (۳–۳) نمودار پرونده‎هایی که در سالهای اخیر علیرغم مکاتبات عدیده به علت نقص اطلاعات

موضوع به کشور مربوط منعکس نگردیده است ۱۱۸

شکل (۴–۱) ارکان سازمان بین المللی پلیس جنایی (اینترپل) ۱۲۸

کلیدواژه ها

• استرداد مجرم
• چالش
• مسیولیت حقوقی
• سازمان بین المللی پلیس جنایی (اینترپل)
• پلیس
• قانون و قانونگزاری
• حقوق بین الملل
• جرم
• حقوق بین الملل
• مجرم
• استردادمجرمین
• سازمان بین المللی پلیس جنایی (اینترپل).