چالش های شناسایی حقوق بنیادین تراجنسیتی ها با تاکید بر مورد ایران

عنوان	چالش های شناسایی حقوق بنیادین تراجنسیتی ها با تاکید بر مورد ایران
رشته	حقوق بشر
دانشجو	فاطمه رحمانی
استاد راهنما	مهناز بیات کمیتکی
استاد مشاور	محمد جلالی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

چالش های شناسایی حقوق بنیادین تراجنسیتی ها با تاکید بر مورد ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط فاطمه رحمانی، با راهنمایی مهناز بیات کمیتکی و با مشاوره محمد جلالی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

چکیده

یکی از اصلی ترین شاخصه های معرفی و هویت یابی حقوقی انسان ها، هویت جنسی آن هاست. قوانین هر کشوری براساس مشخصه مذکور، افراد را از حقوق و آزادی های مربوطه بهره مند می سازد. حال در این میان، هستند اقلیتی که خاصه به علت همین ویژگی، از رهگذر کژفهمی ها و بی دانشی ها درخصوص هویت جنسی منحصربه فردشان، به ناملایمات اجتماعی و قانونی گرفتار می آیند. افراد تراجنسیتی، که اغلب به اشتباه آنان را مترادف با سایر اقلیت های جنسی مورد خطاب قرار می دهند، با فیزیکی کاملا دیگرگون از هویت جنسیتی شان متولد می شوند. دوگانگی ای که خود هیچ نقشی در تولید آن نداشته اند، آنان را به لحاظ اجتماعی منزوی و آسیب پذیر و به لحاظ حقوقی مستاصل و وامانده نگاه می دارد، تا آن که فرد تراجنسیتی به یک سمت این دوگانگی مایل شود، اما در این حالت نیز، جامعه را چندان گشاده رو نخواهد یافت و از دیگر سو، چنان چه بنیاد قانون بر دودویی جنسیت باشد، اتمام مرحله گذار جنسیتی برای شناسایی فرد تراجنسیتی، ناگزیر خواهد بود. بنابراین در میانه راه و حتی پیش و پس از گذار، برای بهره وری از حقوق بنیادین خود، در مضیقه قرار می گیرد. در پژوهش حاضر سعی بر آن شده است که؛ چالش های پیش روی شناسایی افراد تراجنسیتی با تفکیک حق های بنیادین و با رویکردی مقایسه ای میان کشورهای مختلف که در این حوزه پیشرو و پرچم دار بوده تا آن هایی که به تازگی سربرآورده اند، بررسی شود. مضاف برآن، رویکرد جامعه بین المللی بالاخص سازمان ملل نیز مبحثی است که ذکر آن به شفاف سازی در زمینه نگرش و تعهدات کشورها کمک کرده است. بنابراین پژوهش پیش رو، مشتمل بر سه بخش می باشد که در بخش نخستین به تحلیل معنا و مبنای مفهوم تراجنسیتی پرداخته شده است و در بخش دوم که اصلی ترین قسمت پیکره پژوهش را تشکیل می دهد، ضمن وارسی رویکرد سازمان ملل و اقدامات صورت گرفته تابه کنون، به سراغ کشورهای پیشرو و درحال گذار رفته و حقوق بنیادین افراد تراجنسیتی را به صورت مجزا و به تفصیل از نظر گذرانده ایم. در نهایت، با تمرکز بر کشور ایران، سازوکارهای اعمال شده درخصوص این اقلیت جنسی، موانع پیش رو و آسیب های اجتماعی و حقوقی موجود در این مسیر را واکاوی کرده ایم.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه مقدمه

الف بیان مسیله ی پژوهش

ب اهمیت موضوع پژوهش

پ سوالات پژوهش

ت فرضیات پژوهش

ث روش پژوهش

ج پیشینه و نوآوری پژوهش

چ سازماندهی پژوهش

فصل اول: مفهوم شناسی؛ از تحلیل معنا تا تبیین مبنا

گفتار اول: جهان جنسی انسان؛ از قلمرو جسم تا ساحت روان

مبحث اول: تبیین مفهوم جنس و جنسیت؛ دشوارِ دیریاب

مبحث دوم: تفاوت های بیولوژیکی و برساخت های اجتماعی

بند اول: چالش های معنابخشی؛ نظریه پردازی دوگانه و فراسوی آن

بند دوم: بازخوانی مفاهیم؛ از ساخت گشایی دووبوار تا اجراگری های جنسیتی باتلر

مبحث سوم: هم نوایی جنس با خودپنداره جنسی؛ بر تارک تردید/ در گریز از سلطه تنانگی

گفتار دوم: پیشینه و واژه شناسی مفهوم تراجنسیتی ها؛ از ریشه ها تا اندیشه ها

مبحث اول: شکل گیری مفهوم تراجنسیت؛ سرچشمه های نظری

مبحث دوم: واژه شناسی مفهوم تراجنسیت؛ مولفه های شناسایی افراد تراجنسیتی

مبحث سوم: تراجنسیتی ها در جوار سایر دگرباشان جنسی؛ تفاوت یا تشابه؟

گفتار سوم: بر گدار شناسایی افراد تراجنسیتی

مبحث اول: شناسایی؛ چرا و چگونه؟

بند اول: مدل سه گانه ی شناسایی؛ سهم اکسل هونت

الف) عشق و اعتماد به نفس

ب) حقوق و احترام به خود

ج) همبستگی و عزت نفس

بند دوم: پیامدهای عدم شناسایی؛ از انکار حق تا مرگ اجتماعی

مبحث دوم: شناسایی افراد تراجنسیتی؛ دشوارِ ناهموار

بند اول: اهمیت شناسایی افراد تراجنسیتی؛ از حق بر متفاوت بودن تا برابری در مشارکت

بند دوم: هدف از شناسایی تراجنسیتی ها و عوامل موثر بر آن؛ در تکاپوی خود بودگی

فصل دوم: تراجنسیتی ها در آیینه ی نظام حقوق بشر بین الملل و حقوق ملی کشورها

گفتار اول: رویکرد نظام حقوق بشر بین الملل به افراد تراجنسیتی؛ از دوزخ نیستی تا بهشت هستی

مبحث اول: آستانه گنجایش حقوق بشر؛ در تلاش برای برابری از رهگذار جنسیت

بند اول: گفتمان مردسالار و فمینیسم؛ لغزشگاه بالندگی حقوقی تراجنسیتی ها

بند دوم: حق بر حریم خصوصی یا رهاکردن به حال خود؛ از تکریم تا تحریم

مبحث دوم: آسیب شناسی تراجنسیتی ها؛ انسانی یا غیر انسانی

مبحث سوم: شناسایی تراجنسیتی ها در نهادهای حقوق بشری؛ از نیستی به هستی

گفتار دوم: مطالعه تطبیقی وضعیت تراجنسیتی ها در نظام های حقوقی کشورهای جهان

مبحث اول: حق بر حریم خصوصی تراجنسیتی ها

بند اول: کشورهای پیشرو در حفظ حق بر حریم خصوصی تراجنسیتی ها؛ آرژانتین، ترنس دوست ترین کشور

بند دوم: کشورهای در حال گذار در حفظ حق بر حریم خصوصی تراجنسیتی ها؛ پاکستان و ویتنام در رهگذار احترام به تراجنسیتی ها

مبحث دوم: حق بر مصونیت از تبعیض تراجنسیتی ها

بند اول: کشورهای پیشرو در حفظ حق بر مصونیت از تبعیض علیه تراجنسیتی ها؛ بریتانیا، پرچم دار منع تبعیض

بند دوم: کشورهای درحال گذار در زمینه حق بر مصونیت از تبعیض علیه تراجنسیتی ها؛ ایالات میشیگان، پنسیلوانیا و میسوری و پاکستان به سوی منع تبعیض

مبحث سوم: حق بر اشتغال تراجنسیتی ها

بند اول: کشورهای پیشرو در حق بر اشتغال تراجنسیتی ها؛ پرچمداریِ پانکیویچ در اروگویه

بند دوم: کشورهای در حال گذار به حق بر اشتغال تراجنسیتی ها؛ هند به دنبال گسترش عرصه

مبحث چهارم: حق بر آموزش تراجنسیتی ها

بند اول: کشورهای پیشرو در حق بر آموزش تراجنسیتی ها؛ ایالات متحده، پیشاهنگ حق بر آموزش

بند دوم: کشورهای در حال گذار در زمینه تامین حق بر آموزش تراجنسیتی ها؛ شیلی و پاکستان، سردمداران گذار

مبحث پنجم: حق بر سلامت تراجنسیتی ها

بند اول: کشورهای پیشرو در زمینه حق بر سلامت تراجنسیتی ها؛ آلمان، طلایه دار پیشرفت

بند دوم: کشورهای درحال گذار به حق بر سلامت تراجنسیتی ها؛ به میدان داری دانمارک

فصل سوم: نظام حقوقی ایران در مصاف با تراجنسیتی ها

گفتار اول: زندگی به عنوان یک تراجنسیتی در سرزمین عرف و سنت

مبحث اول: رویکرد دوگانه ایران به تراجنسیتی ها؛ از بهشت اقرار تا دوزخ انکار

بند اول: رویکرد نظری شریعت اسلام؛ تکریم تراجنسیتی ها یا درمان هم جنس گرایی

بند دوم: رویکرد دولت به تراجنسیتی ها؛ حمایت در قالب بیمارانگاری

مبحث دوم: در تلاش برای به رسمیت شناخته شدن؛ اقدامات پیش رو

بند اول: نظام حقوقی ایران در برخورد با تراجنسیتی ها؛ رویکرد سندمحور

بند دوم: تلاقی های مثبت و منفی

الف) حمایت های دولتی برای افراد ترنس

ب) گروه های حامی افراد ترنس داخل ایران

ج) ساختار زبان پارسی، نکته ای مثبت برای تراجنسیتی ها؛ نقش زبان جنسیتی

مبحث سوم: چالش های حقوقی و اجتماعی پیش روی تراجنسیتی ها؛ سردرگمی های فرهنگی و سوءتفاهمات اجتماعی

بند اول: چالش ها یا آسیب های حقوقی

بند دوم: چالش ها یا آسیب های اجتماعی

گفتار دوم؛ حقوق بنیادین تراجنسیتی ها در ایران؛ مسیرِ پرسنگلاخ

مبحث اول: وضعیت حقوقی حال حاضر

بند اول: حق بر حریم خصوصی

بند دوم: حق بر مصونیت از تبعیض

بند سوم: حق بر آموزش

بند چهارم: حق بر اشتغال

بند پنجم: حق بر سلامت

مبحث دوم: چشم انداز آینده حقوقی تراجنسیتی ها در ایران

نتیجه گیری

پیشنهادات

فهرست منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• تراجنسیتی
• تراجنسی
• حقوق بشر
• حقوق بنیادین
• جنس
• هویت جنسیتی
• شناسایی