کاربست اصل عدم تبعیض مالیاتی در نظم کنونی حقوق بین الملل

کاربست اصل عدم تبعیض مالیاتی در نظم کنونی حقوق بین الملل عنوان رساله ای است که توسط ریحانه دست افکن، با راهنمایی ابراهیم بیگ زاده و یدالله دادگر و با مشاوره محمدجعفر قنبری جهرمی و سیدمحمد قاری سیدفاطمی در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

عنوان	کاربست اصل عدم تبعیض مالیاتی در نظم کنونی حقوق بین الملل
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	ریحانه دست افکن
استاد راهنما	ابراهیم بیگ زاده، یدالله دادگر
استاد مشاور	محمدجعفر قنبری جهرمی، سیدمحمد قاری سیدفاطمی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در روابط انسانی به طور طبیعی تفاوت وجود دارد. بخشی از غایت نظام حقوقی تشخیص مشابهت ها و وجوه افتراق بین اشخاص و برقراری قواعدی برای آنان است. از این رو اگرچه اشخاص در مقابل قانون برابر هستند، اما قانونگذار ناگزیر است برای وضعیت متفاوت اشخاص نیز قواعدی را پیش بینی کند. اگر در این راه معیار مشخصی برای تجویز رفتار متفاوت وجود نداشته باشد، این تفاوت ممکن است منجر به تبعیض شود. یکی از حوزه هایی که وقوع تبعیض در آن بسیار محتمل است و تفکیک تبعیض از رفتار متفاوت در آن حایز اهمیت است، حوزه مالیات است. در حوزه مالیاتی چالشی که وجود دارد این است که ممکن است مواردی از رفتارهای تبعیض آمیز نادیده و یا به عنوان تفاوت هایی مجاز درنظر گرفته شوند؛ زیرا از یک طرف مالیات ستانی حوزه ای است که به اختیارات حاکمیتی دولت ها مربوط است، و آنها به منظور حفظ درآمدهای مالیاتی خود مصادیق تبعیض مالیاتی را محدود می سازند. از طرف دیگر، هرمحکمه ای که به تفسیر اصل عدم تبعیض مالیاتی می پردازد، بسته به متدلوژی بکار گرفته در تفسیر یا بسته به اینکه ارجحیت از دیدگاه این محکمه به منافع سیاسی یا بر اصول عدالت داده شود، می تواند دامنه این اصل را به نحوی موسع کند که حریم حاکمیت مالیاتی دولت ها را درنوردد، یا بالعکس با موجه جلوه دادن رفتار مالیاتی متفاوت به حقوق مودیان مالیاتی تجاوز نماید. در چنین وضعیتی آیا می توان اصل عدم تبعیض مالیاتی را به نحو هماهنگی در حقوق بین الملل اعمال کرد؟ امروزه به دلیل نیاز دولت ها به داشتن روابط تجاری بین المللی و به وجود آمدن تعهدات مالیاتی بین المللی، رویه دولت ها درخصوص عدم تبعیض مالیاتی به هماهنگی بیشتری دست یافته است. محاکم نیز در هنگام رسیدگی به دعاوی مالیاتی تلاش می–کنند بین اهداف منع تبعیض و حاکمیت مالیاتی دولت ها توازن برقرار کنند. افزون بر آن، در عرصه بین المللی ابزارهایی برای تفسیر و مولفه های مشترکی برای احراز تبعیض مالیاتی وجود دارند که در این نوشتار به آنها اشاره می شود. این ابزارها همچون اصولی راهنما به یاری مفسرین اصل عدم تبعیض مالیاتی می شتابند و رویه دولت ها را در این خصوص به یکدیگر نزدیک می سازند. معیارهایی که در این پژوهش برای احراز تبعیض مالیاتی ارایه می شوند، به دلیل عینی بودن در همه نظام های مالیاتی قابلیت اجرا دارند. در این نوشته تلاش می شود تا با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی و به مدد اطلاعات کتابخانه ای و تتبع در نظام های مختلف مالیاتی و موافقتنامه های بین المللی به احراز رویکرد دولت ها در تعیین قلمرو شمول اصل عدم تبعیض مالیاتی پرداخت، علل وجود نابرابری مالیاتی را شناخت و راهکارهایی برای مقابله با آن ارایه کرد.

ساختار و فهرست رساله

چکیده

مقدمه

فصل اول عناصر تشکیل دهنده و موجهه تبعیض مالیاتی، معیارهای ارزیابی عادلانه بودن نظام مالیاتی و آثار مالیات

مبحث اول عناصر تشکیل دهنده و موجهه تبعیض مالیاتی

گفتار اول عناصر تشکیل دهنده تبعیض مالیاتی

گفتار دوم عوامل موجهه تبعیض مالیاتی

بند اول نفع متقابل

بند دوم اجرای موافقتنامه مالیاتی

بند سوم تاثیر ناچیز یا امکان اجتناب از تبعیض

بند چهارم رژیمهای جایگزین

مبحث دوم معیارهای ارزیابی عادلانه بودن نظام مالیاتی و آثار مالیات

گفتار اول معیارهای ارزیابی عادلانه بودن نظام مالیاتی

گفتار دوم آثار مالیات

فصل دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در موافقتنامه های بین المللی

مبحث اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در موافقتنامه های مالیاتی

گفتار اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در الگوی موافقتنامه سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD)

بند اول عدم تبعیض مالیاتی نسبت به اتباع بیگانه

بند دوم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به اشخاص بی تابعیت

بند سوم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به مقر دایم شرکتهای خارجی

بند چهارم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به هزینه های پرداختی به اشخاص غیرمقیم

بند پنجم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به سهامداران شرکتها برمبنای اقامتگاه

بند ششم توسعه دامنه شمول ماده

به انواع مالیاتها

گفتار دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در الگوی موافقتنامه سازمان ملل متحد (UN)

بند اول عدم تبعیض مالیاتی بر مبنای تابعیت

بند دوم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به اشخاص بیتابعیت

بند سوم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به مقر دایم شرکت های خارجی

بند چهارم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به هزینه های پرداختی به اشخاص غیرمقیم

بند پنجم عدم تبعیض مالیاتی نسبت به سهامداران شرکت ها بر مبنای اقامتگاه

بند ششم توسعه دامنه شمول ماده

به انواع مالیات ها

مبحث دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در موافقتنامه های سازمان تجارت جهانی

مبحث سوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در موافقتنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا)

فصل سوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه دولتها و رویه قضایی

مبحث اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه دولتها

گفتار اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه دولتهای تابع نظام حقوقی رومی–ژرمنی

بند اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه آلمان

بند دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه فرانسه

بند سوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه ایران

گفتار دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه دولتهای تابع نظام حقوقی کامن لو

بند اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه آمریکا

بند دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه انگلستان

بند سوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه کانادا

مبحث دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در پرتو رویه قضایی

گفتار اول جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در پرتو رویه دیوان دادگستری اتحادیه اروپا

گفتار دوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در پرتو رویه دیوان عالی آمریکا

گفتار سوم جایگاه اصل عدم تبعیض مالیاتی در رویه قضایی ایران

نتیجه گیری

فهرست منابع و مآخذ

کلیدواژه ها

• مالیات،
• اصل عدم تبعیض مالیاتی
• عدالت مالیاتی
• رفتار نامطلوب
• وضعیت مشابه