کنشگری بازیگران غیردولت و تحولات هنجاری حقوق بین الملل
 | |
| عنوان | کنشگری بازیگران غیردولت و تحولات هنجاری حقوق بین الملل |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | زهرا مشرف جوادی |
| استاد راهنما | پوریا عسکری |
| استاد مشاور | سید قاسم زمانی، حمیدرضا علومی یزدی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
کنشگری بازیگران غیردولت و تحولات هنجاری حقوق بین الملل عنوان رساله ای است که توسط زهرا مشرف جوادی، با راهنمایی پوریا عسکری و با مشاوره سید قاسم زمانی و حمیدرضا علومی یزدی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
شکل گیری هنجارهایی برآمده از نظام بین المللی که زیربنای آن دولت–ملت است، این ساختار را در حقوق بین الملل شکل داد که دولت ها مخاطبان و بازیگران اصلی حقوق بین الملل هستند. این نگاه، رویکرد نخستین به حقوق بین الملل و هنجارهای آن بود. فضایی که در آن دولت ها تابع یا موضوع (سوبژه) اصلی بودند و موضوع حق، تکلیف و مسیولیت قرار می گرفتند. اما نظام بین الملل به تدریج دچار تغییر و تحول گردید و رفته رفته بازیگران دیگری همچون سازمان های بین المللی، سازمان های مردم نهاد، شرکت های فراملی و گروه ها و حتی افراد در کنار این بازیگر قرار گرفتند و بسیاری از نقش های دولت اعم از امور حاکمیتی و غیرحاکمیتی را این بازیگران برعهده گرفتند. به تدریج با حضور این بازیگران هنجارهایی شکل گرفتند که این بازیگران را مورد خطاب قرار می دادند. از طرف دیگر محدود کردن حقوق بین الملل به تابعان (سوبژه) یا متبوعان (اوبژه) و تعریف آنان در دل شخصیت حقوقی بین المللی، خلاءهایی را در نظام هنجاری حقوق بین الملل ایجاد کرده است. امروزه شاهد این مساله هستیم که بازیگران متعددی مانند گروه های مسلح، شرکت های فراملی و سازمان های مردم نهاد حضور دارند که اقدامات آنان در نظام بین الملل بسیار اثرگذار است و اشخاص و حوزه–های بسیاری را متاثر کرده اند. به عبارت دیگر به نظر می رسد، مخاطبان حقوق بین الملل و هنجار های آن در جهت حرکت از تابعان حقوق بین الملل به سمت کنشگران هستند. لذا مساله اصلی در این پژوهش این است که در حقوق بین الملل چه نقش و جایگاهی را می توان برای بازیگران غیردولت متصور شد و بر اساس حضور بازیگران غیردولت، نظام هنجاری حقوق بین الملل به کدام سمت در حرکت است؟ اثر حضور و کنشگری بازیگران غیردولت به گونه ای است که دیگر نمی توانیم بسیاری از هنجارهای نظام بین الملل را بدون حضور این بازیگران تعریف کنیم. در اسناد، رویه و نظریات مختلف حقوقی این بازیگران علاوه بر نقش نظارتی خود، در نظام هنجاری حقوق بین الملل به طرق گوناگون حضور دارند. به عبارت دیگر این بازیگران غیردولت بطور مستقیم و غیرمستقیم در فرایند هنجارسازی، حقوق، تکالیف و مسیولیت بین المللی حضور دارند. مخاطبان هنجارهای نظام بین الملل از تابعان به سمت کنشگری در حال تغییر هستند. در نتیجه بدین ترتیب با تغییر سازوکار هنجاری حقوق بین الملل مواجه هستیم.
ساختار و فهرست رساله
فهرست تفصیلی فهرست علایم اختصاری
درآمد
فصل نخست: تحولات شخصیت حقوقی بین المللی و جایگاه بازیگران غیردولت
بخش یک: بررسی مفهوم شخصیت حقوقی
گفتار یک: تعریف شخصیت حقوقی در نظام بین الملل
گفتار دو: رویکردها در شخصیت حقوقی بین المللی
مبحث یک: دولت محوری در نظام بین الملل
۱ دولت تنها بازیگر نظام بین الملل
۲ اعطای شخصیت حقوقی بین المللی به نهادهای غیردولت توسط دولت ها
مبحث دو: رویکرد استقرایی شخصیت حقوقی
مبحث سه: رویکرد فردگرایی
مبحث چهار: رویکرد شرکت کننده
مبحث پنج: شخصیت حقوقی در روابط بین الملل
گفتار سه: رابطه بازیگران دولت و غیردولت با حقوق بین الملل
بخش دو: عوامل اثرگذار بر تحولات شخصیت حقوقی بین المللی
گفتار یک: قدرت و شخصیت حقوقی بین المللی
گفتار دو: چرخش اعمال حاکمیت در ساختار شخصیت حقوقی بین المللی
مبحث یک: ظهور سازمان های بین المللی
مبحث دو: تبلور نقش بازیگران غیردولت در صحنه بین المللی
گفتار سه: ظهور پدیده های نوین در نظام بین الملل
۱ جهانی شدن
۲ عصر شبکه های ارتباطی
۳ توسعه پایدار دغدغه بشریت
فصل دوم: نقش بازیگران غیردولت در ساختار هنجاری نظام بین الملل
بخش یک: نقش بازیگران غیردولت در فرایند هنجارسازی نظام بین الملل
گفتار یک: شناسایی هنجار بین المللی
گفتار دو: کنشگران در هنجارسازی حقوق بین الملل
بخش دو: جایگاه بازیگران غیردولت در هنجارهای بین المللی
گفتار یک: بازیگران غیردولت در بستر هنجارهای صلح و امنیت بین المللی
مبحث یک: افراد در صلح و امنیت بین المللی
مبحث دو: بازیگران غیردولت مسلح در تعامل با هنجارهای صلح و امنیت بین المللی
مبحث سه: ورود شرکت های نظامی خصوصی در امنیت
گفتار دو: بازیگران غیردولت در بستر هنجارهای بشری
مبحث یک: فرد، شناسایی و دادخواهی حق های بشری
مبحث دو: بازیگران غیردولت اقتصادی در احترام به حقوق بشر
مبحث سه: تعهد بازیگران غیردولت اقتصادی در احترام به حقوق محیط زیست
گفتار سه: بازیگران غیردولت در بستر هنجارهای حقوق بشردوستانه
مبحث یک: تعهد بازیگران غیردولت مسلح و جنبش های آزادی بخش به رعایت حقوق بشردوستانه
مبحث دو: بازیگران غیردولت اقتصادی و تبعیت از حقوق بشردوستانه
فصل سوم: مسیولیت بازیگران غیردولت و عملکرد نظارتی آنان
بخش یک: الزام به اجرا برای بازیگران غیردولت
گفتار یک: مسیولیت بین المللی بازیگران غیردولت نزد مراجع قضایی
مبحث یک: مسیولیت بازیگران غیردولت اقتصادی در امور حقوقی
مبحث دو: مسیولیت فرد در امور کیفری
مبحث سه: مسیولیت بازیگران غیردولت اقتصادی در امور کیفری
مبحث چهار: مسیولیت بازیگران غیردولت مسلح در امور کیفری
بخش دو: جایگاه نظارتی بازیگران غیردولت
گفتار یک: کنشگری بازیگران غیردولت در فرایند حل و فصل اختلافات
مبحث یک: سازمان های مردم نهاد به عنوان دوست دادگاه
مبحث دو: گزارش و ادله ابرازی سازمان های مردم نهاد در رویه قضایی
گفتار دو: نقش بازیگران غیردولت در اقامه دعوا
مبحث نخست: حق افراد برای اقامه دعوا در نظام بین الملل
مبحث دو: سازمان های مردم نهاد در برابر بازیگران غیردولت اقتصادی
نتیجه گیری
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- بازیگران غیردولت
- هنجار
- شخصیت حقوقی بین المللی
- تابع