کیفرگرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی؛ آثار و چالش ها

عنوان	کیفرگرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی؛ آثار و چالش ها
رشته	حقوق کیفری و جرم شناسی
دانشجو	بهروز میرعلیزاده
استاد راهنما	بهزاد رضوی فرد
استاد مشاور	عباس سلمان پور
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

کیفرگرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی؛ آثار و چالش ها عنوان رساله ای است که توسط بهروز میرعلیزاده، با راهنمایی بهزاد رضوی فرد و با مشاوره عباس سلمان پور در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل دفاع گردید.

چکیده

در طول تاریخ حقوق کیفری، رویکردهای مختلفی برای مبارزه با بزهکاری و واکنش نسبت به پدیده های مجرمانه اتخاذ شده است، در میان آنها به دلایل متعدد ،الگوی کیفری با تاکید بر کیفرگرایی مورد استقبال سیاست گذاران جنایی بوده و از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. از مهمترین مولفه های رویکرد کیفرگرایی می توان به جرم انگاری افراطی، تورم جرایم پیش بینی شده در قانون، توسل افراطی به کیفرهای سرکوب گرانه و نامتناسب، به کارگیری الفاظ مبهم و تعریف نشده در قانون به ترتیبی که امکان تفسیرهای متفاوت را فراهم آورده و افرادی بیشتری را بتوان در قلمرو آن گنجاند، تحدید یا حذف موجبات مخففه اشاره نمود. با مطالعه قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح می توان نمودها و جلوه های کیفرگرایی را در تمامی مراحل بویژه جرم انگاری و کیفرگذاری ملاحظه نمود که از مویدات این امر، استفاده حداکثری مقنن از عنوان مجرمانه محاربه است به نحوی که در بیش از ۳۰ ماده از مواد این قانون از عبارات محارب محسوب می شود و یا به مجازات محاربه محسوب می شود استفاده شده است و نزدیک به ۹۰ ماده از مواد قانونی از مجازات حبس سخن به میان آمده است که آشکارا دلالت بر شدت عمل مقنن در کیفرگرایی دارد .این رهیافت در پاسخ به جرایم خاص نظامی، پیامدهای منفی متعددی بر مرتکبان چنین جرایمی و اعضای خانواده محکومان به مجازات های محاربه دارد و از شاخص ترین آثار اعمال مجازات سالب آزادی نسبت به رفتارهای ارتکابی نیروهای مسلح، تنزل شخصیت و مرگ مدنی فرد نظامی در جامعه، از دست دادن حس اطمینان و کاهش اعتماد به نفس، افزایش جمعیت زندان ها در زندان های نظامی یا بندهای نظامی در زندان های مرکزی، تحمیل هزینه های گزاف بر دستگاه قضایی و جامعه می توان اشاره نمود.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه چکیده:

مقدمه :

الف) بیان مساله

ب) اهمیت، ضرورت و سابقه پژوهش:

ج) اهداف تحقیق :

د) سوالات تحقیق :

ه–) فرضیه های تحقیق :

و) روش تحقیق :

ز) ساماندهی پژوهش:

فصل اول: کلیات؛ تعاریف، مفاهیم، بنیان های نظری

۱–۱– مفهوم شناسی سیاست جنایی، کیفرگرایی، بنیانهای نظری کیفرگرایی و گونه های آن

۱–۱–۱– مفهوم، ویژگی ها، مدل ها و اهداف سیاست جنایی

۱–۱–۱–۱– مفهوم و ویژگی های سیاست جنایی

۱–۱–۱–۱–۱– مفهوم سیاست جنایی

۱–۱–۱–۱–۲– ویژگی های سیاست جنایی

۱–۱–۱–۲– مدل ها و اهداف سیاست جنایی

۱–۱–۱–۲–۱– مدل های سیاست جنایی

۱–۱–۱–۲–۲– اهداف سیاست جنایی

۱–۱–۱–۲–۳– نگاه اجمالی به سیاست جنایی در ایران

۱–۱–۲– مفهوم کیفرگرایی و گونه های آن

۱–۱–۲–۱– مفهوم کیفرگرایی

۱–۱–۲–۲– گونهها یا الگوهای کیفرگرایی

۱–۱–۲–۲–۱– کیفرگرایی تقنینی

۱–۱–۲–۲–۲– کیفرگرایی فرهنگی

۱–۱–۲–۲–۳– کیفرگرایی قضایی

۱–۱–۲–۲–۴– کیفرگرایی اجرایی

۱–۱–۳– بنیان های نظری کیفرگرایی

۱–۱–۳–۱– وظیفه گرایی

۱–۱–۳–۱–۱– سزاگرایی

۱–۱–۳–۱–۲– عدالت استحقاقی؛ درون مایه ی سزادهی

۱–۱–۳–۲– فایده گرایی

۱–۱–۳–۲–۱– بازدارندگی

۱–۱–۳–۲–۲– ناتوان سازی یا سلب توان بزهکاری

۱–۲– مفهوم شناسی جرایم نظامی، نظام پاسخ ها و اصول حاکم بر آن

۱–۲–۱– جرایم و مجازات های نظامی

۱–۲–۱–۱– جرایم نظامی

۱–۲–۱–۱–۱– جرایم خاص نظامی

۱–۲–۱–۱–۲– جرایم عمومی نظامیان

۱–۲–۱–۱–۳– جرایم نظامیان در مقام ضابط دادگستری

الف؛ ضابطان عام

ب؛ضابطان خاص

ج؛ ضابطان نظامی؛

۱–۲–۱–۲– مجازات های خاص نظامی

۱–۲–۱–۲–۱– اخراج

۱–۲–۱–۲–۲– تنزیل درجه یا رتبه

۱–۲–۱–۲–۳– محرومیت از ترفیع

۱–۲–۱–۲–۴– حبس با خدمت

۱–۲–۱–۲–۵– انفصال موقت از خدمت

۱–۲–۱–۲–۶– منع اشتغال به خدمت در یک نقطه یا نقاط معین

۱–۲–۱–۲–۷– کسر حقوق به میزان ۴/۱حقوق و مزایا

۱–۲–۱–۲–۸– اضافه خدمت

۱–۲–۲– نظام پاسخ ها و اصول حاکم بر آن

۱–۲–۲–۱– نظام دوگانه پاسخ ها

۱–۲–۲–۱–۱– پاسخ های کیفری و غیر کیفری

۱–۲–۲–۱–۲–پاسخ های سنتی و نوین

۱–۲–۲–۱–۳– پاسخ های پیشینی و پسینی

۱–۲–۲–۱–۴– پاسخ های دولتی و جامعوی

۱–۲–۲–۲– اصول حاکم بر پاسخ ها

۱–۲–۲–۲–۱– اصل قانونی بودن پاسخ ها

الف؛مبانی اصل قانونی بودن پاسخ ها

ب؛جایگاه اصل قانونی بودن پاسخ ها در نظام حقوقی ایران

۱–۲–۲–۲–۲– اصل تناسب و سنخیت پاسخ ها

۱–۲–۲–۲–۳– اصل اثر بخشی و بازدارندگی پاسخ ها

الف؛قطعیت و شدت در اثر بخشی و بازدارندگی

ب؛شدت در اعمال مجازات

۱–۲–۲–۲–۴– اصل مشروعیت پاسخ ها

۱–۲–۲–۲–۵– اصل شخصی بودن پاسخ ها

فصل دوم: سیاست ها و زمینه های کیفر گرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی

۲–۱– سیاست ها و زمینه های کیفرگرایی

۲–۱–۱– سیاست های کیفرگرایانه

۲–۱–۱–۱– رسیدگی به جرایم صغار در دادگاه های بزرگسالان

۲–۱–۱–۲– تسامح صفر

۲–۱–۱–۳– پنجره های شکسته

۲–۱–۱–۴– تشدید تعقیب بزهکاران مکرر

۲–۱–۱–۵– لغو نظام محکومیت های نامعین یا کاهش قلمرو استفاده از آن

۲–۱–۱–۶– لغو نظام اجباری اصلاح و بازپروری

۲–۱–۱–۷– سیاست سه ضربه و سپس اخراج

۲–۱–۱–۸– حقیقت در حکم

۲–۱–۲– زمینه های کیفرگرایی

۲–۱–۲–۱– زمینه ی سیاسی

۲–۱–۲–۱–۱– عوام گرایی کیفری

۲–۱–۲–۱–۲– توسعه ی سیاسی انتخاباتی مفهوم جرم

۲–۱–۲–۱–۳– بهره مندی محافظه کاران از مساله ی جرم در رقابت های انتخاباتی

۲–۱–۲–۲– زمینه ی اقتصادی

۲–۱–۲–۳– زمینه ی جرم شناسی

۲–۱–۲–۳–۱– افول مکتب اصلاح و درمان

۲–۱–۲–۳–۲– بزه دیده محوری

۲–۱–۲–۳–۳– ظهور احساس ترس از جرم

فصل سوم: چالش ها و آثار کیفرگرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی

۳–۱– انعکاس کیفرگرایی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح در مرحله ی جرم انگاری

۳–۱–۱– مبانی، مفهوم، اصول، معیارها و روش های جرم انگاری

۳–۱–۱–۱– مبانی جرم انگاری

۳–۱–۱–۲– اقسام جرم انگاری

۳–۱–۱–۳– اصول و روش های جرم انگاری

۳–۱–۱–۳–۱– اصول جرم انگاری

۳–۱–۱–۳–۲– روش های جرم انگاری

۳–۱–۲–کیفرگرایی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح در مرحله ی جرم انگاری

۳–۱–۲–۱– استفاده مقنن از الفاظ و عبارات مبهم و کلی

۳–۱–۲–۲– سخت گیری و افراط در نگارش متون قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح

۳–۲– کیفرگرایی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح در مرحله ی کیفرگذاری

۳–۳– آثار کیفرگرایی در قلمرو پاسخ به جرایم خاص نظامی

۳–۳–۱– آثار توسل به کیفر گرایی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح در مرحله ی جرم انگاری

۳–۳–۱–۱– اتخاذ رویکرد سنتی در تقنین و تجاوز به آزادی های فردی

۳–۳–۱–۲– تعارض در سیاست های تقنینی و پیشگیرانه

۳–۳–۲– آثار توسل به کیفرگرایی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح در مرحله کیفرگذاری

۳–۳–۲–۱– آثار توسل به کیفر سالب حیات در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح

الف؛آثار روانی و عاطفی:

ب؛آثار رفتاری:

۳–۳–۲–۲– آثار توسل به کیفر سالب آزادی در قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح

نتیجه گیری

پیشنهادها:

منابع

کلیدواژه ها

• کیفرگرایی
• جرایم خاص نظامی
• محاربه
• جرم انگاری افراطی
• کیفرسالب آزادی