بررسی مسیولیت های مدنی بیمه های پایه در قبال بیمه شدگان در قوانین ایران

عنوان	بررسی مسیولیت های مدنی بیمه های پایه در قبال بیمه شدگان در قوانین ایران
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمد علی نیا
استاد راهنما	ابراهیم تقی زاده
استاد مشاور	محمد عزیزی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	مرکز تحصیلات تکمیلی

بررسی مسیولیت های مدنی بیمه های پایه در قبال بیمه شدگان در قوانین ایران عنوان رساله ای است که توسط محمد علی نیا، با راهنمایی ابراهیم تقی زاده و با مشاوره محمد عزیزی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری مرکز تحصیلات تکمیلی دفاع گردید.

چکیده

قوانین بیمه های پایه علی رغم گسترش آن در جامعه فاقد جایگاه حقوقی روشن در ادبیات حقوقی کشور است.بررسی وتحلیل عمیق مباحث حقوقی،تبیین زوایای مختلف ومفاهیم حقوقی بیمه های پایه،تشریح دقیق قراردادهای منعقده بسیار مهم و ضروری می باشد.محوری ترین مساله در این راستا نقش دولت می باشد. مطابق قانون دولت ها تحت عنوان مجریان قانون ، مسیول اعمال ارایه خدمات سلامت بخش های دولتی وخصوصی در رفع نیازهای مالی بیماران می باشند. دو شکل معمول بیمه های پایه در کشور ما،بیمه های سلامت دولتی و خصوصی اند که هر کدام دارای نقاط ضعف و قوتی هستند.این دو سیستم با یکدیگرتفاوت های اساسی دارند ودولت ها با نظارت دقیق ومستمرباید آگاه باشند که مطابق قوانین جاری کشور، سازمانهای بیمه گر پایه، مسیولیتهای مدنی مهمی که در قبال بیمه شدگان دارند، به درستی انجام دهند. برای تحقق این امر لازم است، ماهیت بیمه های پایه ،ماموریت ،اهداف ووظایف سازمانهای بیمه گر از نظر قانون مورد بررسی ویژه قرار گیردومهمترین نارسایی ها و تنگناهای قوانین بیمه های پایه برای پاسخگویی به نیازهای بیمه شده گان بررسی شود. با توجه به تاثیر دو جانبه حوزه بیمه و مسیولیت مدنی و تقابل ایندو با یکدیگر می توان بیان داشت که در موارد متعددی از این تقابل ،قوانین مسیولیتهای مدنی دارای ضمانتهای اجرایی ونظارت وقوانین ضعیفی می باشند که می بایست مورد بازنگری قرار گیرند و همچنین عدم شناسایی دقیق نیازهای بیمه شدگان و موسسات درمانی طرف قرارداد سازمانهای بیمه گر و اصلاح تعرفه ها که شرایط مطلوب نسبی هم برای بیمه شدگان و هم برای موسسات درمانی ایجاد نماید ،مهمترین تنگناهای موجود می باشد.محوری ترین مساله در این پژوهش تامین حقوق بیمه شدگان در بیشترین حد ممکن است و اینکه بررسی ماهیت و آثار انواع مختلف عقد بیمه و موضوع قرارداد بیمه ، انعقاد عقد بیمه ،آثار انحلال عقد بیمه و بررسی ونقش دولت ، در توزیع عادلانه خدمات بیمه ایی بین اقشار مختلف مردم مهم بوده ومارا به مطلوب نزدیکتر می نماید. در طراحی و ایجاد بیمه های پایه باید به چهار اصل توجه شود. توزیع برابر،مشارکت جامعه،همکاری بین بخشی وتکنولوژی مناسب.این پژوهش به روش تحقیق بصورت گردآوری اطلاعات صورت گرفته است.

ساختار و فهرست رساله

چکیده ۱ مقدمه ۲ الف– بیان مساله ۴ ب– اهداف تحقیق ۶ ج– اهمیت تحقیق ۶ د– سوالات تحقیق ۸ ه– فرضیه های تحقیق ۸ و– پیشینه تحقیق ۹ ز– روش تحقیق ۱۴ ح– ساماندهی تحقیق ۱۴ فصل اول:تعاریف ،مبانی نظری، منابع مسیولیت مدنی بیمه های پایه ۱۵ گفتاراول: تعاریف مختلف بیمه ۱۷ الف– تعریف عقد از منظر لغوی ۱۸ ب– تعریف عقد بیمه از منظر فقهی ۱۸ ج– تعریف عقدبیمه از منظر حقوقی ۲۱ د– جایگاه قانونی عقد بیمه با توجه به ماده

قانون مدنی ۲۲ ۱– شرط خلاف مقتضای ذات عقد بیمه ۲۳ ۲– شرط خلاف مقتضای اطلاق عقد بیمه ۲۳ ه– عقد بیمه و شرط مجهولی که جهل به آن موجب جهل به عوضین می شود ۲۴ و– ماهیت بیمه های پایه ۲۵ ز– لزوم وجود بیمه پایه ۲۵ ح–ویژگیهای عقد بیمه ۲۶ ۱– عقد بیمه عقدی است معوض ۲۶ ۲– تعریف عقد معوض در بیمه ۲۷ ۳– تعریف عقد غیر معوض در عقود بیمه ۲۷ ۴– خصوصیات اتفاقی بودن عقد بیمه ۲۸ ۵– جایگاه قانونی معوض بودن مسیولیت مدنی ناشی از خسارات ایجاد شده در عقد بیمه ۲۸ ۶– عقد بیمه قراردادی است الحاقی ۳۰ ۷– عقد بیمه از عقود معوق است ۳۱ ۸– عقد بیمه یک نوع عقد تشریفاتی است ۳۱ گفتار دوم: تاریخچه پیدایش بیمه در ایران ۳۲

– پیشینه بیمه همگانی درمان در ایران پس از انقلاب ۳۳ ۲– تاریخچه شورای عالی بیمه ۳۴ ۳– تقسیم بندی انواع بیمه هابعد از انقلاب ۳۴ الف – تعریف بیمه های اجتماعی(اجباری)وویژگیهای آن ۳۶ ب – انواع سیستم های بیمه های اجتماعی ۳۹ ج– تبیین بیمه های درمانی پایه بعنوان مهمترین رکن بیمه های اجتماعی ۴۱ ۱–بیمه خدمات درمانی کارمندان دولت(بیمه سلامت) ۴۱ ۲–بیمه تامین اجتماعی ۴۲ ۳–بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح ۴۲ د– بیمه های بازرگانی(اختیاری) ۴۴ ۱– بیمه های اشیاء ۴۵ ۲– بیمه های مسیولیت ۴۶ ۳– بیمه مسیولیت مدنی ۴۷ ۴– بیمه زیان پولی ۵۲ ۵– بیمه نامه های متداول صداقت و امنیت کارکنان ۵۲ ۶– بیمه اشخاص ۵۳ گفتار سوم:ویژگیهای قرارداد بیمه ۵۳ الف– قصد و رضای طرفین در عقد بیمه ۵۴ ب– اهلیت درعقد بیمه ۵۴ ج– توافق وتراضی طرفین قرارداد و تنظیم بیمه نامه ۵۸ د– اقاله درعقد بیمه ۵۹ ه– رابطه اعتبار قرارداد با پرداخت حق بیمه ۶۳ و– اصول حقوقی خاص در قراردادهای بیمه ۶۵ ۱– اصل غرامت ۶۵ ۲– اصل نفع بیمه پذیر ۶۵ ۳– اصل جانشینی ۶۵ ۴– اصل حد اعلای حسن نیت ۶۵ ۵– اصل تعدد بیمه ۶۶ ز–شروط معتبر در قراردادهای بیمه ۶۶ ۱– بیمه نامه ۶۶ ۲– تغییر شرایط بیمه نامه ۶۸ ۳– وظایف وتعهدات بیمه گذار ۶۸ ۴– اعلام دقیق کیفیت خطر مورد بیمه به بیمه گر ۶۹ ۵– پرداخت به موقع حق بیمه ۶۹ ۶– حفاظت از مورد بیمه ۶۹ ۷– اعلام تشدید خطر ۶۹ ۸–اعلام به موقع حادثه ای که منجر به خسارت مورد تعهد بیمه گر است ۶۹ ۹– حدود تعهد بیمه گذار در اعلام خطر موضوع بیمه ۷۰ ۱۰– ضمانت اجرای اعلام خطر ۷۰ گفتار چهارم :ویژگیهای انحلال ، بطلان ،فسخ و انفساخ در قرارداد بیمه ۷۱ الف –ویژگیهای انحلال در عقد بیمه ۷۱ ۱– تحقق خطر موضوع بیمه ۷۱ ۲– با انقضای مدت قرارداد بیمه،رابطه حقوقی طرفین پایان می یابد ۷۱ ۳– انقضای مدت قرارداد بیمه ۷۲ ۴– تعیین مدت قرارداد به تراضی ۷۲ ۵– تمدید قراردادی که منقضی شده است ۷۳ ۶– انحلال قرارداد بیمه توسط یکی از طرفین ۷۴ ۷– انحلال کامل قرارداد بیمه ۷۴ ب–انحلال در عقد بیمه از دیدگاه حقوقی ۷۶ ج– ویژگیهای بطلان درعقد بیمه ۷۸ ۱– فقدان یا معلول بودن یکی از شرایط اساسی عقد ۷۹ ۲– عدم وجود یک یا چند شرط ازشروط اساسی برای صحت هر عقد ۷۹ ۳– اظهارات کذب عمدی یا کتمان عمدی بیمه گذار ۷۹ ۴– اضافه بیمه کردن متقلبانه مورد بیمه ۸۰ ۵– تعدد بیمه با قصد تقلب ۸۰ ۶– بیمه خطری که قبل از عقد واقع شده است ۷۶ ۷– بیمه عمر یاحادثه جسمانی بدون رضایت کتبی بیمه شده ۸۲ د–تعریف ومصادیق فسخ و انفساخ در عقد بیمه ۸۲ ۱– فسخ در قراردادبیمه ۸۳ ۲–مصادیق فسخ در قرارداد بیمه ۸۳

– مصادیق انفساخ در قرارداد بیمه ۸۶ ۴–فسخ و انفساخ در عقد بیمه از منظر قانون ۸۶ ۵– انواع فسخ در بیمه ۸۸ الف– فسخ دوره ای،سه ساله یا سالیانه ۸۸ ب– فسخ به علت عدم پرداخت حق بیمه ۸۹ ج– فسخ به علت انتقال شییء بیمه شده یا فوت بیمه گذار ۹۰ د– فسخ در صورت تغییر وضعیت بیمه گذار ۹۱ گفتار پنجم– ویژگیهای منحصر به فرد مسیولیت مدنی بیمه ۹۳ الف– تفاوت مسیولیت مدنی و مسیولیت اخلاقی ۹۴ ب– تفاوت مسیولیت مدنی و مسیولیت کیفری ۹۶ ج– تفاوت مسیولیت مدنی و مسیولیت قراردادی ۹۷ د– نظریه های مهم مسیولیت درعقد بیمه ۹۸ ۱– نظریه تقصیر وویژگیهای آن در بیمه ۹۹ الف– مسیولیت مبتنی بر تقصیر ۱۰۰ ب– مسیولیت مبتنی بر فرض تقصیر ۱۰۰ ج– مسیولیت نوعی(محض) ۱۰۱ د– مسیولیت مطلق(بدون تقصیر) ۱۰۲ ه– عوامل موثر در مفهوم تقصیر ۱۰۲ و– انواع تقصیر ۱۰۳ ۲– نظریه ایجاد خطر وویژگیهای آن در عقد بیمه ۱۰۸ الف– مسیولیت مبتنی بر خطا ۱۰۹ ب– خطا ومسیولیت ناشی از اتلاف ۱۰۲ ج– خطا و مسیولیت ناشی از تسبیب ۱۱۲ د– مسیولیت بدون خطا ۱۱۴ ه– مشخصات ریشه ها و تحولات مسیولیت مدنی بدون خطا ۱۱۴ و– مسیولیت بدون خطا در قانون ۱۱۵ ۳– نظریه تضمین حق در عقد بیمه ۱۱۸ ۴– نظرات ارایه شده در خصوص اسبابی که با هم ضرری را ایجاد می کنند ۱۱۹ الف– نظریه برابری یا تساوی اسباب ۱۲۰ ب– نظریه سبب نزدیک ۱۲۰ ج– نظریه سبب متعارف ۱۲۰ د– نظریه سبب مقدم در تاثیر ۱۲۱ فصل دوم:ساختار وارکان مسیولیت مدنی بیمه های پایه ۱۲۲ گفتار اول: ساختار قانونی بیمه همگانی خدمات درمانی ،از تکوین تا تصویب ۱۲۳ الف– وزارت رفاه و تامین اجتماعی ۱۲۳ ب–جایگاه قانونی بیمه های اجتماعی ودرمانی ۱۲۵ ج–ارکان مسیولیت مدنی بیمه در قانون ۱۲۶ ۱–وجود ضرر ۱۲۶ ۲– فعل زیانبار ۱۲۷ ۳– رابطه سببیت بین فعل و ضرر ۱۲۹ گفتار دوم: مسیولیت مدنی بیمه های پایه ۱۳۱ الف– جبران خسارت ۱۳۱ ب– ایجاد مسیولیت تضامنی ۱۳۱ ج– بیمه اجباری مسیولیت ۱۳۳ د– تاسیس صندوق تامین خسارت ۱۳۳ ه – الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری) ۱۳۳ ۱– غصب ۱۳۳ ۲– اتلاف ۱۳۴ ۳– تسبیب ۱۳۴ ۴– تفسیر عقد بیمه از حیث ضمان در قانون مدنی ۱۳۴ ۵– جایگاه قانونی عقد بیمه با ضمان ۱۳۵ گفتار سوم :سرمایه گذاری شرکتهای بیمه ۱۵۷ الف– به سهولت وبه سرعت تبدیل به وجه نقد شود ۱۵۸ ب– اطمینان از سودآور بودن سرمایه گذاری ۱۵۸ ج– منابع سرمایه باید به مسیر صحیح هدایت شود ۱۵۸ د – حفظ عدم اعسار پذیری شرکت بیمه وسرمایه سهامداران ۱۵۸ ح– سرمایه گذاری منابع مالی موجود و تولید درآمدهای سرمایه گذاری ۱۵۹ و– برقراری جریان مناسب نقدینگی از طریق مدیریت آن ۱۵۹ ز– رابطه بین امور سرمایه گذاری و امور بیمه ای ۱۵۹ ح– ساختار پرتفوی وتاثیر آن در سرمایه گذاری شرکتهای بیمه ۱۶۱ ط– تاثیر عوامل سیاسی،اجتماعی و اقتصادی بر بازار بیمه و سرمایه ۱۶۲ ۱– بی عدالتی در پوشش درمان ۱۶۹ ۲– به سوی پوشش همگانی ۱۷۳ ۳– هزینه پوشش سلامت در جهان ۱۸۱ ۴– سه روش برای افزایش صندوقهای مضاعف یا تنوع منابع بودجه ۱۸۲ گفتار چهارم:نقش عدالت و نظارت در سازمانهای بیمه پایه ۱۸۳ الف– همبستگی و عدالت در مقوله بیمه درمان اجتماعی ۱۸۷ ب– نظارت در بیمه ۱۸۸ ج– ارتباط تنظیم و نظارت در بیمه ۱۸۹ د– نقش جامع رفاه و تامین اجتماعی برای مردم ۱۹۰ فصل سوم: مسیولیت مدنی وجبران خسارت در بیمه های پایه در قانون ۱۹۳ گفتار اول: آثارویژگیهای عقد بیمه ۱۹۴ الف –تاثیر برخی از قواعد مهم در جهت جبران خسارت وسرمایه گذاری در بیمه ۱۹۵ ۱– جبران خسارت با استناد به قاعده لاضرر ۱۹۶ ۲– جبران خسارت با استناد به قاعده اتلاف ۱۹۶ ۳– جبران خسارت با استناد به قاعده علی الید(ضمان قهری) ۱۹۸ ب– جایگاه قانونی و سیاسی ریسک در مسیولیت های ناشی از جبران خسارت در بیمه ۱۹۸ ۱– اسباب خارجی ورود خسارت ۲۰۰ ۲– قوه قاهره ۲۰۱ ۳– علت منحصر و اصلی ۲۰۱ ۴– فاعل فعل عمدی ۲۰۱ ۵– فعل شخص ثالث ۲۰۱ ۶– علت منحصر و اصلی باشد ۲۰۱ ۷– یکی از اسباب ورود خسارت باشد ۲۰۱ ۸– تقصیر زیان دیده ۲۰۱ ج– جبران خسارت و شیوه های جبران آن ۲۰۲ د– قاعده اقدام(من اقدم علی شییء فهوضامن له) ۲۰۴ ه– تعهدات شخص ثالث زیان دیده در مقابل بیمه گر ۲۰۵ گفتار دوم: قراردادهای تنظیمی و ایرادهای وارد برآن در جبران خسارت ۲۰۵ الف– غصب در جبران خسارت بیمه ۲۰۷ ب– الزامات قانونگذار برای شخص ثالث غاصب ۲۰۷ ۱– الزام به برگرداندن عین مال ۲۰۸ ۲–نقص و پدید آمدن عیب بر مال مغصوب ۲۰۸ ۳– استرداد مثل یا قیمت آن به اعتبار زمان ۲۰۹ ۴– سقوط ضمان غاصب ۲۱۰ نتیجه گیری ۲۱۴ پیشنهادات ۲۱۹ فهرست منابع فارسی ۲۲۳ ۱– کتاب ۲۲۳ ۲– مقالات ۲۲۹ ۳– سایتها ۲۳۴ ۴–پایان نامه ها ۲۳۵ ۵–چکیده انگلیسی ۲۳۷ علایم اختصاری: ق ا (قانون اساسی) ق م (قانون مدنی)

کلیدواژه ها

• مسیولیت مدنی
• سازمانهای بیمه گر
• دولت
• بیمه شدگان