تاثیر بیماری های پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی
 | |
| عنوان | تاثیر بیماری های پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی |
|---|---|
| رشته | حقوق خصوصی |
| دانشجو | سید حسین تهامی |
| استاد راهنما | سید محمدمهدی قبولی درافشان |
| استاد مشاور | سعید محسنی، اعظم انصاری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه فردوسی مشهد |
تاثیر بیماری های پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی عنوان رساله ای است که توسط سید حسین تهامی، با راهنمایی سید محمدمهدی قبولی درافشان و با مشاوره سعید محسنی و اعظم انصاری در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه فردوسی مشهد دفاع گردید.
چکیده
شیوع بیماری پاندمیک کوید–۱۹، بر اجرای برخی تعهدات قراردادی تاثیرگذار بود. این موضوع به چالشی جدید برای کنشگران حقوقی، بخصوص قضات در حل اختلافات به وجود آمده، تبدیل گردید. در این راستا ماهیت حقوقی بیماری های پاندمیک و نحوه و میزان تاثیر آن بر اجرای تعهدات قراردادی و نیز وضعیت قراردادهای متاثر از شیوع بیماری، از مسایل چالش برانگیز است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی رویه قضایی در خصوص قراردادهای متاثر از شیوع بیماری پاندمیک، در جستجوی ضابطه ای عام در موارد یادشده برآمده است. در این راستا ابتدا به مبانی و اهداف مطرح در فلسفه حقوق و برخی مفاهیم اخلاقی و نیز برخی اصول مرتبط با تحلیل اقتصادی حقوق، مانند تخصیص بهینه ریسک و معیار کارآیی ، جهت تحلیل بهتر موضوع پرداخته شد. با استقراء در برخی قوانین خاص و برخی مصادیق جزیی مطرح در کتب فقهی در خصوص تاثیر عوامل خارجی بر اجرای عقود و طبقه بندی آن، سعی شده است، نظریه ای عمومی ارایه شود که نه تنها در تشخیص ماهیت حقوقی شیوع بیماری پاندمیک و تاثیر آن بر قراردادها راهگشا بود؛ بلکه در رویدادهای نوپدید دیگر نیز کارآیی داشته باشد. تاثیر بیماری های پاندمیک را نمی توان، ذیل یک عنوان و با یک اثر حقوقی خاص بررسی نمود. لذا وضعیت قراردادهای متاثر از این بیماری، ذیل عناوین غیرممکن شدن اجرای تعهد ، دشواری اجرای تعهد و منتفی شدن هدف قرارداد موردبررسی قرار گرفت.در قانون مدنی مقرره خاصی در خصوص دشواری اجرا و منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد وجود ندارد. در منابع فقهی نیز صراحتا به این موضوع پرداخته نشده است. این پژوهش درصدد برآمده است که موضوعات یادشده را ازنظر فقهی و حقوقی بررسی نماید. نتایج پژوهش از این حکایت دارد که در فقه و نیز برخی قوانین، مصادیقی وجود دارد که با تحلیل آن، می توان ادعا نمود، مصادیق مزبور، هریک مصداقی از منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد و دشواری اجرا است و ازآنجاکه مصادیق مزبور، خصوصیتی ندارند، قابل تعمیم بوده و می توان آن را در قالب نظریه منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد و دشواری اجرا تحلیل نمود. همچنین برای هر یک از وضعیت های موجود، اقدام به بررسی مجزای ضمانت اجراها وآثار حقوقی قابل اعمال، شامل استمهال قانونی ، مهلت عادله قضایی ، تعلیق اجرا ، تعدیل قرارداد ، فسخ و انفساخ گردید؛ به نحوی که ضمن رعایت اصول فقهی و حقوقی، از حیث اقتصادی نیز کارآمد باشد. امکان تقسیم خسارات وارده، تحت عنوان تخصیص بهینه ریسک بین طرفین، در برخی ضمانت اجراهای خاص، مانند فسخ کارآمد نیز یکی از موضوعات موردبررسی است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست: مقدمه:
الف: بیان مسیله و تبیین موضوع
ب: ضرورت و اهمیت انجام پژوهش
ج: پیشینه پژوهش
د: سوالات اصلی پژوهش
ش: فرضیه های پژوهش
و: نوع و روش پژوهش
ی: ساختار پژوهش
فصل نخست: مبادی تصوری پژوهش
مبحث نخست: تعریف بیماری پاندمیک، تاریخچه، شرایط تحقق و مرجع تشخیص آن
گفتار نخست: مفهوم شناسی بیماری های پاندمیک از رهگذر تبیین اقسام بیماری های فراگیر
گفتار دوم: تاریخچه بیماری های پاندمیک
گفتار سوم: شرایط و مرجع تشخیص بیماری پاندمیک
بند نخست: مرجع تشخیص و اعلام وقوع بیماری های پاندمیک
بند دوم: شرایط تحقق بیماری پاندمیک
مبحث دوم: تحلیل اقتصادی راهکارهای قابل اعمال در قراردادهای متاثر از وقوع بیماری پاندمیک
گفتار نخست: تعاریف مرتبط با تحلیل اقتصادی حقوق
گفتار دوم: اهداف و کارکردهای تحلیل اقتصادی حقوق
گفتار سوم: روش شناسی
گفتار چهارم: برخی اصطلاحات مرتبط با پژوهش
بند نخست: معیار کارآیی
بند دوم: ریسک و تخصیص آن
گفتار پنجم: نقش و جایگاه تحلیل اقتصادی در اجرا و نقض تعهدات قراردادی
مبحث سوم: بررسی مبانی و اهداف قابل طرح در فلسفه حقوق، اخلاق و اقتصاد در ارتباط با قراردادهای متاثر از وقوع بیماری پاندمیک
گفتار نخست: معنی اخلاق و بررسی برخی مفاهیم آن
گفتار دوم: جایگاه قواعد اخلاقی در حقوق و اقتصاد
بند نخست: جایگاه اخلاق در حقوق
بند دوم: جایگاه اخلاق در اقتصاد ۵۰ گفتار سوم: نقش مبانی فلسفی در تفسیر قانون توسط دادگاه ها با تاکید بر رویه قضایی
فصل دوم: شناسایی مفهوم و ماهیت اسباب خارجی و جایگاه بیماری پاندمیک در آن و بررسی نوع تاثیر آن بر اجرای تعهدات قراردادی
مبحث نخست: شناسایی ماهیت و اوصاف اسباب خارجی و جایگاه بیماری پاندمیک در آن
گفتار نخست: شناسایی ماهیت اسباب خارجی در فقه از رهگذر مصادیق مطرح
بند نخست: مصادیق جزیی مطروحه در فقه
بند دوم: امکان سنجی استخراج نظریه عام از مصادیق جزیی
گفتار دوم: بررسی دکترین و مستندات قانونی در خصوص ماهیت و اوصاف اسباب خارجی
بند نخست امکان سنجی استخراج یک نظریه عام در خصوص اسباب خارجی از رهگذر بررسی قوانین خاص
الف بررسی قوانین خاص
ب امکان سنجی استخراج یک نظریه عام از قوانین خاص
بند دوم: بررسی دکترین در خصوص ماهیت اسباب خارجی
بند سوم: اوصاف اسباب خارجی
گفتار سوم: ارایه نظریه عام در خصوص اسباب خارجی و تطبیق بیماری پاندمیک بر آن
مبحث دوم: نوع تاثیر اسباب خارجی بر اجرای تعهدات قراردادی و علل آن
گفتار نخست: غیرممکن شدن اجرای تعهد
بند نخست: اقسام غیرممکن شدن اجرا
الف غیرممکن شدن به اعتبار زمان حدوث آن
ب غیرممکن شدن به اعتبار مدت زمان استمرار آن
ج غیرممکن شدن به اعتبار ناتوانی اجرای تعهد
د غیرممکن شدن به اعتبار ماهیت وجودی آن
ش غیرممکن شدن به اعتبار میزان فراگیری آن
بند دوم: امکان سنجی تاثیر بیماری های پاندمیک در قالب غیرممکن شدن اجرای تعهد
گفتار دوم: دشواری اجرا (فیزیکی یا اقتصادی)
بند نخست: دکترین و مبانی حقوقی
بند دوم: مستندات فقهی
بند سوم: امکان سنجی ارایه نظریه عام در خصوص دشواری اجرا و شرایط استناد به آن
بند چهارم: اوصاف قراردادهای مشمول دشواری اجرا
گفتار سوم: منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد
بند نخست: مفهوم منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد و تمایز آن با منتفی شدن موضوع قرارداد
بند دوم: مبانی و مستندات فقهی و حقوقی منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد
الف دکترین حقوقی
ب مستندات فقهی
ج مبنای نظریه منتفی شدن هدف
د: امکان سنجی استخراج نظریه ای عام در خصوص منتفی شدن هدف
بند سوم: شرایط احراز منتفی شدن هدف
گفتار چهارم: علل تاثیر اسباب خارجی بر اجرای تعهدات قراردادی
بند نخست: مبانی فقهی علل تاثیر اسباب خارجی بر قراردادها
الف علل مبتنی بر منتفی شدن موضوع قرارداد
ب علل مبتنی بر از بین رفتن امکان استفاده مطلوب از موضوع قرارداد
بند دوم: استخراج ضابطه ای عام در خصوص علل تاثیر اسباب خارجی بر قراردادها
فصل سوم: آثار حقوقی وقوع بیماری پاندمیک بر وضعیت و اجرای قرارداد
مبحث نخست: آثار حقوقی وقوع بیماری پاندمیک بر اجرای تعهدات قراردادی
گفتار نخست: تاثیر وقوع بیماری پاندمیک بر مسیولیت قراردادی
بند نخست: مبانی عدم مسیولیت در صورت عدم امکان اجرای تعهد
بند دوم: مبانی عدم مسیولیت در صورت دشواری اجرای تعهد
بند سوم: مبانی عدم مسیولیت در صورت منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد
گفتار دوم: اثر حقوقی وقوع بیماری پاندمیک بر زمان اجرای تعهد
بند نخست: استمهال قانونی
بند دوم: مهلت عادله قضایی
بند سوم: تعلیق اجرای قرارداد
گفتار سوم: اثر حقوقی وقوع بیماری پاندمیک بر کیفیت و کمیت اجرای تعهد، به صورت تعدیل قرارداد
بند نخست: دکترین حقوقی و رویه قضایی
بند دوم: مبانی و مستندات فقهی
الف امکان سنجی قابلیت استناد به قواعد نفی عسر و حرج و لاضرر برای تعدیل قرارداد
ب مصادیق جزیی مطروحه در فقه
بند سوم: ضوابط، معیار، نحوه و طرق تعدیل قرارداد
الف ضوابط تعدیل قرارداد
ب طرق و معیار تعدیل قرارداد و مرجع تشخیص آن
بند چهارم: جمع بندی و فروض مشمول نظریه تعدیل
مبحث دوم: اثر وقوع بیماری پاندمیک بر وضعیت حقوقی قراردادها
گفتار نخست: بطلان عارضی
گفتار دوم: انفساخ
بند نخست: دکترین حقوقی و رویه قضایی
بند دوم: مستندات فقهی
بند سوم: مبانی انفساخ قرارداد
الف مبنای انفساخ در صورت غیرممکن شدن اجرا
ب مبنای انفساخ در صورت منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد
بند چهارم: شمول ضمانت اجرای انفساخ قرارداد
الف – شمول انفساخ در صورت غیرممکن شدن اجرا
ب– شمول انفساخ در صورت منتفی شدن هدف
گفتار سوم: فسخ قرارداد
بند نخست: دکترین حقوقی و رویه قضایی
بند دوم: مستندات فقهی
بند سوم: مبنای حق فسخ
بند چهارم: بررسی نظریه فسخ کارآمد
بند پنجم: شمول ضمانت اجرای حق فسخ قرارداد
الف شمول حق فسخ در صورت غیرممکن شدن اجرا
ب شمول حق فسخ در صورت دشواری اجرا
ج شمول حق فسخ در صورت منتفی شدن هدف از قرارداد
گفتار چهارم: سایر وضعیت های حقوقی
بند نخست: آثار حقوقی ترکیبی
بند دوم: ابطال قرارداد
نتیجه گیری
پیشنهادها
فهرست منابع:
الف منابع فارسی
ب منابع عربی
ج منابع انگلیسی
د سایت ها
کلیدواژه ها
- فسخ کارآمد
- منتفی شدن هدف از انعقاد قرارداد
- تعدیل قرارداد
- تعلیق قرارداد
- دشواری اجرا
- غیرممکن شدن اجرا