ترافعی بودن دادرسی و نقش آن در تضمین عدالت قضایی

عنوان	ترافعی بودن دادرسی و نقش آن در تضمین عدالت قضایی
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	کامران مرادی
استاد راهنما	عبدالرسول دیانی
استاد مشاور	مصطفی نصیری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

ترافعی بودن دادرسی و نقش آن در تضمین عدالت قضایی عنوان پایان نامه ای است که توسط کامران مرادی، با راهنمایی عبدالرسول دیانی و با مشاوره مصطفی نصیری در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

چکیده

اصل ترافعی بودن دادرسی، یکی از اصول مهم و سرنوشت ساز دادرسی است. اصلی که عدالت قضایی تا حدود زیادی به رعایت آن بستگی دارد. اصل ترافع را عده ای از دانشمندان حقوق، معادل اصطلاح فرانسوی contradiction دانسته اند؛ که البته مورد ایراد بعضی دیگر قرار گرفته است. ایشان معادل واژه ی ترافع را contentieux دانسته، و گفته اند که معادل واژه contradiction در زبان فارسی، اصل تناظر است. عده ی دیگری از دانشمندان، معادل واژه ی فرانسویcontradiction را تعارض دانسته اند. اصل ترافعی بودن دادرسی، در اصطلاح به معنای اعطای فرصت و امکانات لازم به هر کدام از طرفین دعواست، تا بتوانند ادعاهای خود را مطرح، و ادله ی مثبته آن ادعاها را ارایه کنند. همچنین این امکان و فرصت را داشته باشند که ادعاها و ادله ی طرف مقابل خود را شنیده، آنها را مورد مناقشه قرار داده، در برابر آن ادعاها و ادله از خود دفاع نمایند. هر چند تمامی قوانین شکلی تصویب شده در کشورمان با در نظر گرفتن این اصل مهم تدوین شده اند، اما این اصل مهم موضوع مستقیم هیچ ماده ای نبوده، و ضمانت اجرایی برای عدم رعایت آن در نظر گرفته نشده است. موضوعی که می تواند عدالت قضایی را تحت تاثیر قرار دهد. رعایت اصل ترافعی بودن دادرسی، نه تنها در رابطه با ادله و اسناد و مدارکی که اصحاب دعوا ارایه می کنند، بلکه در آنجا که قاضی جهت کشف حقیقت، با استناد به ماده ی ۱۹۹ قانون آیین دادرسی مدنی، انجام تحقیق یا اقدامی را لازم می بیند نیز ضروری است. تحقیقات و اقداماتی که قاضی با استناد به ماده قانونی یاد شده در بالا، دستور انجام آنها را صادر می کند، باید در یک دادرسی ترافعی اتخاذ شده، و طرفین از اتخاذ و نحوه ی انجام آنها آگاه باشند. نتیجه ی عدم رعایت اصل ترافعی بودن دادرسی، در رابطه با ادله و اسناد و مدارکی که طرفین ارایه می کنند، و نیز اقدامات و تحقیقاتی که قاضی جهت نیل به حقیقت به آن دست زده است، بی اعتبار شدن ماحصل جلسه دادرسی، و تحقیقات و اقدامات انجام شده، و نقض رای در مرجع بالاتر است. در این پایان نامه، تلاش شده است اصل ترافعی بودن دادرسی تبیین شده، و ضرورت انکار ناپذیر اختصاص ماد ه ای به این اصل مهم، برای ضمانت رعایت آن، و صیانت از حقوق دفاعی اصحاب دعوا بیان شود، تا عدالت قضایی به بهترین شکل عملی گردد.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

مقدمه ۱

بخش اول – ترافعی بودن دادرسی

فصل اول – کلیات و سابقه ی موضوع ۵

قسمت اول – مفهوم ۵

بند اول – معنای لغوی ۶

بند دوم – اصطلاحات مشابه ۶

بند سوم: معنای اصطلاحی ۷

بند چهارم – تعریف ۸

قسمت دوم – سابقه ی موضوع در فقه ۹

بند اول – اصل ترافعی بودن دادرسی در فقه اسلامی ۹

بند دوم – اصول مرتبط در فقه اسلامی ۱۱

الف – رعایت عدالت ۱۱

ب – قاعده ی منع تحصیل دلیل ۱۶

ج – علم قاضی در فقه اسلامی ۱۶

عنوان صفحه

قسمت سوم – ترافعی بودن و اصول مرتبط با آن درحقوق ایران ۲۰

بند اول – سابقه ی موضوع در قوانین ایران ۲۰

بند دوم – اصول مرتبط در قوانین موضوعه ۲۲

الف – علم قاضی ۲۲

ب – آزادی ابراز ادله ۲۴

ج – احترام به حق دفاع ۲۵

د – دادرسی عادلانه ۲۸

و – رعایت حریم خصوصی افراد ۳۰

ه – قاعده ی منع تحصیل دلیل ۳۲

فصل دوم – نقش قاضی و طرفین در امر ارایه دلیل ۳۵

قسمت اول – قاعده کلی ۳۶

بند اول – نقش اصحاب دعوی نسبت به یکدیگر ۳۶

بند دوم – نقش قاضی در روابط خود با اصحاب دعوی ۴۲

قسمت دوم – نقش قاضی و اصحاب دعوی در اثبات امور

موضوعی و حکمی ۴۶

بند اول – تفاوت امور موضوعی و حکمی ۴۷

بند دوم – نقش اصحاب دعوی در امور موضوعی و اثبات امور حکمی ۴۹

بند سوم – نقش قاضی در امور حکمی و اثبات امور موضوعی ۵۱

عنوان صفحه

بخش دوم – نقش ترافعی بودن دادرسی در تضمین عدالت قضایی

فصل اول – دوران قبل از محاکمه، و نقش حقوق قبل از محاکمه

در تضمین عدالت قضایی ۵۸

قسمت اول – حقوق قبل از محاکمه ۵۸

بند اول– حق طرح دعوی ۵۹

بند دوم – حق برخورداری از یک محکمه ی مستقل ۶۲

بند سوم – حق برخورداری از معاضدت قضایی ۶۴

بند چهارم – حق داشتن وکیل ۶۶

بند پنجم – استقلال دادگاه ۶۸

بند ششم– استقلال و بی طرفی قاضی ۶۹

فصل دوم: دوران محاکمه و نقش حقوق دوران محاکمه در تضمین

عدالت قضایی ۷۲

قسمت اول – بررسی ترافعی ادله و امارات ابرازی طرفین ۷۲

بند اول – رعایت اصل ترافعی بودن دادرسی، در جریان رسیدگی

به ادله ی اثبات دعوا ۷۲

الف – اقرار ۷۲

ب – اسناد ۷۵

ج – شهادت ۸۱

د – سوگند ۸۸

و – علم قاضی ۹۱

بند دوم – رعایت ترافعی بودن دادرسی در جریان رسیدگی به امارات ۹۲

عنوان صفحه

الف – امارات قانونی ۹۳

ب – امارات قضایی ۹۴

۱ – کارشناسی ۹۴

۲ – معاینه و تحقیق محلی ۹۸

قسمت دوم – سایر اصول مرتبط با دادرسی، و ارتباط هر کدام با اصل

ترافعی بودن دادرسی ۱۰۲

بند اول – تشریفاتی بودن دادرسی ۱۰۲

بند دوم – مواعد ۱۰۳

بند سوم – ابلاغات ۱۰۵

بند چهارم – دادرسی با هزینه ی کم و در زمان کوتاه ۱۰۷

بند ششم پنجم – توجیه و استدلال در آرا ۱۰۸

نتیجه گیری ۱۱۰

فهرست منابع و مآخذ ۱۱۳

کلیدواژه ها

• دادرسی عادلانه
• ترافعی بودن دادرسی
• ترافع (دعوی)
• عدالت قضایی
• فقه