تعهدات تخییری در حقوق ایران مصر و انگلیس

عنوان	تعهدات تخییری در حقوق ایران مصر و انگلیس
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	امین حسنوند
استاد راهنما	محمد مولودی
استاد مشاور	بیژن حاجی عزیزی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه بوعلی سینا

تعهدات تخییری در حقوق ایران مصر و انگلیس عنوان رساله ای است که توسط امین حسنوند، با راهنمایی محمد مولودی و با مشاوره بیژن حاجی عزیزی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع دکتری دانشگاه بوعلی سینا دفاع گردید.

چکیده

از جمله مهم ترین و اساسی ترین مباحث مطرح در حقوق خصوصی بحث تعهدات است. تعهد یک رابطه حقوقی است که به موجب آن شخص می تواند انجام امری یا خودداری از انجام امری را از دیگری بخواهد. منشا این رابطه حقوقی ممکن است اراده یا قانون باشد. تعهد به اعتبار اوصاف مختلف، قابل تقسیم بندی است. یکی از اقسام تعهدات که با توجه به تعدد موضوع قابل ذکر است، تعهد تخییری است. تعهد تخییری، تعهدی است که موضوع آن دو یا چند چیز در عرض هم است و فقط انجام یکی از موضوعات مدنظر بوده و با انجام یکی از آنها وفای به عهد صورت گرفته و متعهد بری الذمه می شود. بسته به توافق طرفین، حق انتخاب یکی از موضوعات ممکن است با متعهد یا متعهدله باشد. تعهد تخییری موجب آسودگی خاطر و تضمین بیشتر انجام موضوع تعهد برای متعهدله می شود و برای متعهد نیز این مزیت را در پی دارد که بر احتمال پرداخت دین از جانب وی افزوده و موجب سهولت در انجام تعهد می شود، زیرا متعهد موضوعات بیشتری را جهت ایفاء تعهد در اختیار داشته و می تواند با انتخاب موضوعی که بیشتر در دسترس او است ساده تر به عهد خود وفا نماید. این نهاد حقوقی در بسیاری از نظام های حقوقی مورد پذیرش قرار گرفته و در قوانین مدنی برخی کشور ها – همانند فرانسه، سوییس و مصر– پیش بینی شده و احکام و قواعد آن بیان شده است. مساله مهمی که در خصوص تعهد تخییری در نظام حقوقی ایران مطرح می شود بررسی صحت و اعتبار اینگونه تعهدات است که آیا این قسم تعهد در حقوق ایران مشروع و معتبر است؟ این بحث از آنجا ناشی می–شود که مطابق ماده ۱۹۰ قانون مدنی ایران مورد معامله باید معین باشد و ممکن است این تلقی پیش آید که تعهد تخییری مغایر شرط مذکور بوده و غرری است. همین امر موجب تشتت آرا بین حقوقدانان شده، چنانکه برخی حقوقدانان برداشت مذکور را داشته و به دلیل غرری بودن قایل به عدم صحت آن در حقوق ایران شده اند. مطالعه و دقت بیشتر موضوع نشان می–دهد که تعهد تخییری با تعهد مردد متفاوت بوده و غرر در آن جریان ندارد. علاوه بر این بررسی پیشینه فقهی بحث مذکور بیانگر این است که تخییر در اجرای تعهد از سوی برخی فقهای بزرگ امامیه پذیرفته شده و بسیاری از فقها قایل به صحت آن هستند. پژوهش حاضر به شناسایی مفهوم و بررسی مبانی صحت و اعتبار تعهد تخییری در حقوق ایران با دقت در منابع معتبر فقهی – و بررسی عمیق معنا و مفهوم و بیان مصادیق غرر و غرری نبودن تعهد مذکور– پرداخته و احکام و قواعد خاص، اوصاف و خصوصیات و چگونگی اجرای این نوع تعهد را با مطالعه تطبیقی در حقوق مصر و انگلیس بیان نموده است.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب۱– فصل اول: طرح پژوهشی۱۱–۱– بیان مساله:۳۱–۲– اهمیت و ضرورت پژوهش۴۱–۳– اهداف پژوهش۶۱–۴– سابقه انجام پژوهش۷۱–۵– فرضیه های پژوهش۹۱–۶– روش تحقیق۹۲– فصل دوم: کلیات۱۱۲–۱– طرح بحث:۱۳۲–۲– مفهوم تعهد۱۳۲–۲–۱– معنای لغوی تعهد۱۳۲–۲–۲– معنای اصطلاحی تعهد۱۶۲–۲–۲–۱– تعهد در معنای عام۱۷۲–۲–۲–۲– تعهد در معنای خاص۱۹۲–۲–۲–۳– تعهد در حقوق مصر۲۱۲–۲–۲–۴– تعهد در حقوق انگلیس۲۳۲–۲–۳– تمیز مفهوم تعهد از عقد۲۴۲–۲–۳–۱– معنای لغوی عقد۲۴۲–۲–۳–۲– معنای اصطلاحی عقد ۲۴۲–۲–۳–۲–۱– عقد در فقه اسلامی و حقوق ایران۲۴۲–۲–۳–۲–۲– عقد در حقوق مصر۲۶۲–۲–۳–۲–۳– عقد در حقوق انگلیس۲۷۲–۲–۳–۳– ارتباط بین تعهد و عقد۲۸۲–۲–۳–۴– تعهد و دین۳۴۲–۳– ارکان تعهد۳۶۲–۳–۱– اطراف تعهد۳۷۲–۳–۲– موضوع تعهد۳۹۲–۳–۲–۱– تفکیک بین مورد معامله و مورد تعهد۳۹۲–۳–۲–۱–۱– بررسی موضوع معامله و تعهد در حقوق ایران۳۹۲–۳–۲–۱–۲– موضوع عقد و تعهد در حقوق مصر۴۵۲–۳–۲–۱–۳– موضوع عقد و تعهد در حقوق انگلیس۴۶۲–۳–۲–۲– اقسام موضوع تعهد۴۸۲–۳–۲–۳– شرایط موضوع تعهد۵۴۲–۳–۲–۳–۱– موضوع تعهد انتقال مال باشد:۵۵۲–۳–۲–۳–۲– موضوع تعهد انجام عمل باشد:۷۲۲–۳–۳– رابطه حقوقی۷۹۲–۴– تعهدات تخییری۸۰۲–۴–۱– مفهوم تعهد تخییری۸۲۲–۴–۱–۱– معنای واژ تخییر۸۳۲–۴–۱–۲– واجب تعیینی و تخییری۸۳۲–۴–۱–۳– تعریف تعهد تخییری۸۶

کلیدواژه ها

• تعهد تخییری
• حق انتخاب