حقوق و تکالیف متولی و ناظر وقف در قانون ایران و فقه امامیه

عنوان	حقوق و تکالیف متولی و ناظر وقف در قانون ایران و فقه امامیه
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	فایزه زالی پور
استاد راهنما	محمد اسدی نژاد
استاد مشاور	اکبر ایمان پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه گیلان

حقوق و تکالیف متولی و ناظر وقف در قانون ایران و فقه امامیه عنوان پایان نامه ای است که توسط فایزه زالی پور، با راهنمایی محمد اسدی نژاد و با مشاوره اکبر ایمان پور در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

چکیده

وقف یکی از ماندگارترین مظاهر احسان و نیکوکاری و یکی از مصادیق والای غیرخواهی است. قانون مدنی در ماده ی ۵۵، وقف را حبس مال و تسبیل منفعت تعریف کرده است که پس از تحقق، دارای شخصیت حقوقی و دارایی مستقل از واقف گردیده و پس از تشکیل، نیازمند مدیری است که طبق شرایط واقف، آن را اداره نماید. اهمیت نهاد وقف و حفظ موقوفات، ضرورت وجود تولیت و اداره ی وقف را که از مهم ترین مباحث مربوط به موقوفات است نمایان می سازد؛ زیرا حفظ موقوفه، مستلزم اداره ی صحیح آن توسط مدیری توانا و مدبر است که با دقت نظر در نیت واقف و در موارد سکوت وقف نامه، با مراجعه به قانون و عرف در جهت اراده ی واقف، انجام وظیفه نماید. همچنین واقف می تواند بر متولی، ناظر قرار دهد که اعمال و عملکرد متولی را تحت نظارت اطلاعی یا استصوابی وی بگذارد. با وجود اهمیت نهاد وقف و نیز حساسیت اداره و نظارت آن توسط متولی و ناظر، قوانین موجود (قانون مدنی و قانون تشکیلات و اختیارات سازمان حج و اوقاف و امور خیریه مصوب ۱۳۶۳/۲/۱۰)، راجع به صفات و ویژگی های متولی و ناظر از جمله دارا بودن اوصافی چون اهلیت، کفایت، عدالت، اسلام ساکت می باشند؛ (جز اینکه قانون تشکیلات و اختیارات، در تبصره ی ۴ ماده ی ۷، راجع به وصف امانت متولی و ناظر تصریح نموده است)؛ بنابراین برای رفع ابهام در این خصوص، رجوع به منابع معتبر فقهی و آرای حقوق دانان امری ضروری است. شایان ذکر است که متولی و ناظر به لحاظ اقداماتی که در خصوص اداره ی موقوفه و نظارت بر آن، انجام می دهند، مستحق دریافت حق التولیه و حق النظاره هستند. همچنین متولی و ناظر، امین موقوفه می باشند و در صورت تعدی یا تفریط یا تخلفات دیگر (از قبیل مسامحه و اهمال)، ملزم به تادیه ی حقوق و وجوه و اموال و جبران خسارت ناشی از اعمال خود خواهند بود.

ساختار و فهرست پایان نامه

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده فارسی ل

چکیده انگلیسی م

مقدمه ۱

فصل اول: کلیات و مفاهیم ۵

۱–۱– مفهوم وقف و ماهیت حقوقی آن ۶

۱–۱–۱– مفهوم وقف ۶

۱–۱–۱–۱– معنای لغوی وقف ۶

۱–۱–۱–۲– معنای فقهی وقف ۶

۱–۱–۱–۳– معنای اصطلاحی (حقوقی) وقف ۷

۱–۱–۱–۴– تفاوت وقف و حبس ۸

۱–۱–۲– ماهیت حقوقی وقف ۱۱

۱–۲– ویژگیهای وقف و اقسام آن ۱۲

۱–۲–۱– ویژگی های وقف ۱۳

۱–۲–۱–۱– حبس مال و فک ملک ۱۳

۱–۲–۱–۲– دوام حبس ۱۵

۱–۲–۱–۳– شخصیت حقوقی موقوفه ۱۵

۱–۲–۱–۴– تسبیل منفعت ۱۷

۱–۲–۲– اقسام وقف ۱۷

۱–۲–۲–۱– وقف خاص ۱۸

۱–۲–۲–۲– وقف عام ۱۹

۱–۲–۲–۳– وقف مرکب ۱۹

۱–۳– شرایط اعتبار عقد وقف ۱۹

۱–۳–۱– شرایط وقف ۱۹

۱–۳–۱–۱– اشتراط اقباض در وقف ۱۹

۱–۳–۱–۲– اذن واقف در قبض ۲۱

۱–۳–۱–۳– اشتراط دوام در وقف ۲۲

۱–۳–۱–۴– اشتراط خارج کردن خود از وقف ۲۳

۱–۳–۲– شرایط واقف ۲۴

۱–۳–۲–۱– واقف باید مالک مالی باشد که وقف می کند ۲۴

۱–۳–۲–۲– واقف باید دارای اهلیتی باشد که در معاملات معتبر است ۲۵

۱–۳–۳– شرایط مال موقوف ۲۶

۱–۳–۳–۱– مال موقوف باید عین باشد ۲۶

۱–۳–۳–۲– مال موقوف باید معلوم باشد ۲۷

۱–۳–۳–۳– مال موقوف باید قابلیت تعیین را داشته باشد ۲۷

۱–۳–۳–۴– لزوم قابلیت بقاء در برابر انتفاع ۲۸

۱–۳–۳–۵– مال موقوف باید ملک واقف باشد ۲۸

۱–۳–۳–۶– مال موقوف باید قابلیت قبض را داشته باشد ۳۰

۱–۳–۴– شرایط موقوف علیه ۳۱

۱–۳–۴–۱– موقوف علیه موجود باشد ۳۱

۱–۳–۴–۲– موقوف علیه اهلیت تملک داشته باشد ۳۳

۱–۳–۴–۳– موقوف علیه باید معلوم و معین باشد ۳۴

۱–۳–۴–۴– واقف خود را موقوف علیه یا در زمره آنان قرار نداده باشد ۳۵

۱–۴– مدیران وقف ۳۷

۱–۴–۱– متولی ۳۸

۱–۴–۱–۱– متولی منصوص ۳۸

۱–۴–۱–۲– متولی منصوب یا متصدی ۳۸

۱–۴–۱–۳– ماهیت تولیت ۳۹

۱–۴–۱–۴– مقایسه ی تولیت با سایر نمایندگان ۴۰

۱–۴–۱–۴–۱– مقایسه ی تولیت با وصایت ۴۰

۱–۴–۱–۴–۲– مقایسه تولیت با ولایت ۴۱

۱–۴–۱–۴–۳– مقایسه ی تولیت با وکالت ۴۲

۱–۴–۲– ناظر ۴۴

۱–۴–۲–۱– انواع نظارت ۴۴

۱–۴–۲–۱–۱– نظارت اطلاعی ۴۵

۱–۴–۲–۱–۲– نظارت استصوابی ۴۵

۱–۴–۲–۲– معیار تشخیص نظارت اطلاعی و استصوابی ۴۵

۱– ۵– سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ۴۶

۱–۵–۱– تاریخچه ی تشکیل سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و سیر تحول آن ۴۶

۱–۵–۲– بررسی عملکرد سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ۴۷

۱–۵–۳– شعبه ی تحقیق ۴۸

۱–۵–۳–۱– شعبه ی حقوقی ۴۸

۱–۵–۳–۲– شعبه ی حسابرسی ۴۹

فصل دوم: شرایط مدیران وقف و کیفیت نصب و عزل و انعزال و تحدیدمداخله ی آنان و ضم امین به آنان ۵۰

۲–۱– شرایط متولی و ناظر ۵۱

۲–۱–۱– شرایط متولی ۵۲

۲–۱–۱–۱– شرایط قانونی ۵۲

۲–۱–۱–۱–۱– اهلیت ۵۲

۲–۱–۱–۱–۱–۱– تولیت مجنون ۵۴

۲–۱–۱–۱–۱–۲– تولیت سفیه ۵۵

۲–۱–۱–۱–۱–۳– تولیت صغیر ۵۵

۲–۱–۱–۱–۱–۴– تولیت تاجر ورشکسته ۵۶

۲–۱–۱–۱–۲– کفایت ۵۶

۲–۱–۱–۱–۳– اسلام ۵۸

۲–۱–۱–۱–۴– عدالت ۵۹

۲–۱–۱–۱–۵– امانت ۶۱

۲–۱–۱–۲– شرایط تعیینی واقف ۶۳

۲–۱–۲– شرایط ناظر ۶۵

۲–۲– کیفیت نصب متولی ۶۵

۲–۲–۱– نصب متولی از سوی واقف ۶۵

۲–۲–۱–۱– حالات مختلف انتخاب متولیان ۶۸

۲–۲–۱–۱–۱– حالت استقلال ۶۸

۲–۲–۱–۱–۲– حالت اجتماع یا انضمام ۶۹

۲–۲–۱–۱–۳– حالت اطلاق ۷۰

۲–۲–۲– نصب متولی از سوی سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ۷۱

۲–۳– کیفیت عزل و انعزال متولی ۷۴

۲–۳–۱– کیفیت عزل متولی ۷۴

۲–۳–۲– کیفیت انعزال متولی ۸۰

۲–۴– منع مداخله ی متولی و ضم امین به وی ۸۰

۲–۴–۱– منع مداخله ی متولی ۸۱

۲–۴–۲– ضم امین به متولی ۸۱

۲–۵– کیفیت نصب، عزل و انعزال ناظر ۸۳

۲–۵–۱– نصب ناظر از سوی واقف ۸۳

۲–۵–۱–۱– وحدت ناظر ۸۴

۲–۵–۱–۲– تعدد ناظران ۸۴

۲–۵–۲– کیفیت عزل ناظر ۸۶

۲–۵–۳– کیفیت انعزال ناظر ۸۶

۲–۶– منع مداخله ی ناظر و ضم امین به وی ۸۶

۲–۶–۱– منع مداخله ی ناظر ۸۶

۲–۶–۲– ضم امین به ناظر ۸۷

۲–۷– تشخیص متولی و ناظر ۸۷

۲–۸– قبول تولیت و نظارت ۸۸

۲–۸–۱– قبول تولیت ۸۸

۲–۸–۲– قبول نظارت ۹۰

۲–۹– آثار زوال تولیت ۹۱

۲–۹–۱– از جهت متولی ۹۱

۲–۹–۲– از جهت ناظر ۹۳

۲–۹–۳– از جهت موقوفه ۹۳

فصل سوم: حقوق، اختیارات، تکالیف و مسوولیت های مدیران وقف ۹۵

۳–۱– حقوق، اختیارات، تکالیف و مسوولیت های متولی ۹۶

۳–۱–۱– حقوق و اختیارات متولی ۹۶

۳–۱–۱–۱– حقوق متولی ۹۶

۳–۱–۱–۱–۱– حق التولیه ۹۶

۳–۱–۱–۱–۱–۱– تعیین حق التولیه و میزان آن توسط واقف ۹۸

۳–۱–۱–۱–۱–۲– تعیین حق التولیه به حکم قانون ۱۰۰

۳–۱–۱–۱–۱–۳– زمان استحقاق حق التولیه ی متولی ۱۰۲

۳–۱–۱–۱–۱–۴– محل تامین حق التولیه ی متولی ۱۰۳

۳–۱–۱–۲– اختیارات متولی ۱۰۴

۳–۱–۱–۲–۱– تفویض تولیت ۱۰۴

۳–۱–۱–۲–۲– وکالت در اجرای تولیت ۱۰۵

۳–۱–۱–۲–۳– تفاوت تفویض تولیت و وکالت در اجرای تولیت ۱۰۶

۳–۱–۲– تکالیف و مسیولیتهای متولی ۱۰۷

۳–۱–۲–۱– تکالیف متولی ۱۰۷

۳–۱–۲–۱–۱– حفظ و نگهداری موقوفه ۱۱۱

۳–۱–۲–۱–۱–۱– تعمیر و عمران و اصلاح موقوفه ۱۱۱

۳–۱–۲–۱–۱–۱–۱– تعیین محل تامین هزینه های تعمیر و عمران و اصلاح موقوفه ۱۱۲

۳–۱–۲–۱–۱–۱–۲– عدم تعیین محل تامین هزینه های تعمیر و عمران و اصلاح موقوفه ۱۱۳

۳–۱–۲–۱–۱–۲– ثبت رقبات موقوفه ۱۱۶

۳–۱–۲–۱–۱–۳– احقاق حقوق موقوفه ۱۱۸

۳–۱–۲–۱–۲– پرداخت دیون ۱۲۰

۳–۱–۲–۱–۲–۱– حق التولیه ی متولی و حق النظاره ی ناظر ۱۲۰

۳–۱–۲–۱–۲–۲– حق الوکاله و حق المشاوره ی وکیل ۱۲۰

۳–۱–۲–۱–۲–۳– پرداخت وام دریافتی ۱۲۱

۳–۱–۲–۱–۲–۴– پرداخت مالیات ۱۲۱

۳–۱–۲–۱–۳– تقسیم منافع بین موقوف علیهم ۱۲۲

۳–۱–۲–۱–۴– اجاره ی مال موقوفه ۱۲۴

۳–۱–۲–۱–۴–۱– اجاره ی مال موقوفه توسط متولی ۱۲۴

۳–۱–۲–۱–۴–۲– اجاره ی مال موقوفه توسط موقوف علیهم ۱۲۶

۳–۱–۲–۲– مسوولیت متولی ۱۲۷

۳–۱–۲–۲–۱– مسوولیت مدنی متولی ۱۲۸

۳–۱–۲–۲–۱–۱– نوع مسوولیت مدنی متولی ۱۲۹

۳–۱–۲–۲–۱–۱–۱– وحدت متولی ۱۲۹

۳–۱–۲–۲–۱–۱–۲– تعدد متولیان ۱۳۰

۳–۱–۲–۲–۱–۱–۲–۱– مسیولیت انفرادی ۱۳۰

۳–۱–۲–۲–۱–۱–۲–۲– مسیولیت اشتراکی ۱۳۰

۳–۱–۲–۲–۱–۱–۲–۳– مسوولیت تضامنی ۱۳۰

۳–۱–۲–۲–۲– مسوولیت کیفری متولی ۱۳۱

۳–۲– حقوق، اختیارات، تکالیف و مسوولیت های ناظر ۱۳۱

۳–۲–۱– حقوق و اختیارات ناظر ۱۳۱

۳–۲–۱–۱– حقوق ناظر ۱۳۱

۳–۲–۱–۱–۱– حق النظاره ۱۳۱

۳–۲–۱–۱–۱–۱– تعیین حق النظاره و میزان آن توسط واقف ۱۳۳

۳–۲–۱–۱–۱–۲– تعیین حق النظاره به حکم قانون ۱۳۳

۳–۲–۱–۱–۱–۳– زمان استحقاق حق النظاره ی ناظر ۱۳۴

۳–۲–۱–۱–۱–۴– محل تامین حق النظاره ی ناظر ۱۳۵

۳–۲–۱–۲– اختیارات ناظر ۱۳۵

۳–۲–۲– تکالیف و مسوولیت های ناظر ۱۳۶

۳–۲–۲–۱– تکالیف ناظر ۱۳۶

۳–۲–۲–۲– مسوولیت های ناظر ۱۳۶

۳–۲–۲–۲–۱– مسوولیت مدنی ناظر ۱۳۷

۳–۲–۲–۲–۱–۱– نوع مسوولیت مدنی ناظر ۱۳۸

۳–۲–۲–۲–۱–۱–۱– وحدت ناظر ۱۳۸

۳–۲–۲–۲–۱–۱–۲– تعدد ناظران ۱۳۸

۳–۲–۲–۲–۲– مسوولیت کیفری ناظر ۱۳۸

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۳۹

نتیجه گیری ۱۳۹

پیشنهادات ۱۴۱

فهرست منابع ۱۴۳

پیوست ها ۱۵۰

پیوست شماره ی (۱) ۱۵۱

پیوست شماره ی (۲) ۱۵۲

پیوست شماره ی (۳)

کلیدواژه ها

• وقف
• متولی
• ناظر
• شرایط
• حقوق
• تکالیف
• مسوولیت
• سازمان اوقاف و امور خیریه
• فقه جعفری
• متولی مال موقوفه
• وقف
• ایران
• سازمان نظارت
• مالکیت
• نظام حقوقی