ماهیت حقوقی شرایط و آثار قرارداد انتقال فنآوری

عنوان	ماهیت حقوقی شرایط و آثار قرارداد انتقال فنآوری
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	محمد احسنی فروز
استاد راهنما	محمود صادقی
استاد مشاور	میرقاسم جعفرزاده، محمد عیسایی تفرشی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	دانشگاه تربیت مدرس

ماهیت حقوقی شرایط و آثار قرارداد انتقال فنآوری عنوان رساله ای است که توسط محمد احسنی فروز، با راهنمایی محمود صادقی و با مشاوره میرقاسم جعفرزاده و محمد عیسایی تفرشی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع دکتری دانشگاه تربیت مدرس دفاع گردید.

چکیده

یکی از دغدغه های مطرح در حوزه انتقال فنآوری، برای انتقال گیرندگان، محقق نشدن انتقال، مطابق با اهداف مورد نظر از انتقال فنآوری می باشد. از آنجایی که انتقال فنآوری به روش قراردادی، عمدتا از طریق قراردادهای مجوز بهره برداری و بعضا از طریق برخی قراردادهای غیر اختصاصی صورت می گیرد و اصولا تحقق یا عدم تحقق انتقال فنآوری هم منوط به نتیجه اجرای قراردادی است که برای این امر منعقد می گردد، از منظر حقوقی، غیر اختصاصی بودن قراردادهای مورد استفاده و منطبق نبودن اقتضایات آنها با هدف اصلی از انعقاد قرارداد ، بعلاوه ماهیت حق–وقی مبهم و محت–وای پیچیده امر انتق–ال فنآوری، از جمله عوامل تاثیرگذار در محقق نشدن انتقال به نحو مطلوب انتق–ال گیرنده و شک–ل گرفتن دغدغه فوق الذکر می باشد. لذا برای رفع این دغدغه، وجود قراردادی اختصاصی با اقتضایات و ویژگی ها و آثار و شرایط معلوم و مشخص که مبتنی بر اصول و قواعد حقوقی باشد و در نتیج–ه اجرای آن، انتقال فنآوری متناسب با هدف انتقال گیرنده، محقق گردد لازم و ضروری است. در نتیجه تلاشهای علمی انجام شده در این رساله که با لحاظ ضرورت و لزوم مورد اشاره و برای رفع دغدغه مزبور بوده است، علاوه بر روشن شدن ماهیت و مفهوم حقوقی انتقال فنآوری، مختصات چنین قراردادی نیز مبتنی بر اصول و قواعد عمومی و اختصاصی قراردادها و مبانی حقوق مالکیت فکری، شناسایی و تبیین گردید. بعلاوه، مشخص شد در چنین قراردادی هسته اصلی توافق طرفین، بر انتقال فنآوری متمرکز است. لذا عنوان اختصاصی برای این قرارداد ق–رارداد انتق–ال فن–آوری می باشد و اقتضاء ذات آن استیلای انتقال گیرنده بر فنآوری موضوع قرارداد است. به موجب همین اقتضاء ذات، اصلی ترین تعهد انتقال دهنده که از نوع تعهد به نتیجه است تحقق انتقال فنآوری می باشد. از همین رو هر تعهدی دیگر حول محور تعهد به تحقق انتقال شکل می گیرد و هر چیزی برای این امر لازم باشد به عنوان شروط و تعهدات تبعی، از لوازم این قرارداد تلقی و ناقل باید بر حسب اقتضاء ذات این قرارداد آنها را فراهم نماید. بنابراین تحقق انتقال، باید در مقابل عوض، مطابق شرایط پیش بینی شده در قرارداد به عنوان اثر مستقیم و اصلی عقد، تبلور و در نتیجه اجرای آن ظهور یابد. به همین دلیل مناسبترین روش پرداخت که تامین کننده منافع انتقال گیرنده می باشد پرداخت به صورت حق الامتیاز جاری با مدت زمان طولانی، تشخیص داده شد.

ساختار و فهرست رساله

فصل یکم: مقدمه و کلیات طرح تحقیق

۱–۱ مقدمه (تبیین موضوع) ۲

۱–۲ تعریف مسیله و سوالهای اصلی تحقیق ۶

۱–۳ فرضیه های تحقیق ۹

۱–۴ روش تحقیق ۱۰

۱–۵ پیشینه تحقیق ۱۰

۱–

سامانه تحقیق ۱۲

فصل دوم: مفاهیم ، تعاریف و روشهای قراردادی رایج و ماهیت قرارداد انتقال فنآوری

۲–۱ مفاهیم و تعاریف ۱۵

۲–۱–۱ دانش چگونگی ۱۶

۲–۱–۱–۱ معنی اصطلاحی و تعریف دانش چگونگی

۲–۱–۱–۱–۱ معنی اصطلاحی (واژه شناسی) ۱۸

۲–۱–۱–۱–۲ چیستی و تعریف ۲۲

۲–۱–۱–۲ انواع دانش چگونگی ۲۴

۲–۱–۱–۲–۱ از جهت نوع نگهداری و اعمال مالکیت ۲۴

۲–۱–۱–۲–۲ از جهت ارتباط با محصول ، فرآیند و طرح صنعتی ۲۷

۲–۱–۱–۳ ارتباط دانش چگونگی با فنآوری ۲۹

۲–۱–۲ اختراع ۳۰

۲–۱–۲–۱ تعریف اختراع ۳۰

۲–۱–۲–۱–۱ در لغت (واژه شناسی) ۳۰

۲–۱–۲–۱–۲ در قوانین و مقررات ۳۱

۲–۱–۲–۲ ارتباط اختراع با دانش چگونگی و فنآوری ۳۳

۲–۱–۳ اسرار تجاری ۳۴

۲–۱–۳–۱ چیستی و شمول و ارتباط اسرار تجاری با دانش چگونگی ۳۴

۲–۱–۳–۱–۱ چیستی در در نظر متخصصین ۳۶

۲–۱–۳–۱–۲ چیستی وتعریف در قوانین ۳۸

۲–۱–۳–۱–۳ شمول سر تجاری و ارتباط آن با دانش چگونگی و فنآوری ۴۰

۲–۱–۳–۲ رابطه سر تجاری با حقوق مالکیت فکری و نحوه حمایت قانون از آن ۴۳

۲–۱–۳–۲–۱ دلایل مکمل و متمم نظام ثبت اختراع بودن اسرارتجاری ۴۵

۲–۱–۳–۲–۲ وجوه تمایز اسرارتجاری با مالکیت صنعتی و مالکیت ادبی و هنری ۴۸

۲–۱–۴ تعریف فنآوری، مفهوم و ماهیت انتقال آن و رابطه اش با مالکیت فکری ۵۰

۲–۱–۴–۱ تعریف فنآوری (تکنولوژی) در لغت و نظر متخصصین ۵۱

۲–۱–۴–۱–۱ در لغت (واژه شناسی) ۵۱

۲–۱–۴–۱–۲ در نظر متخصصین و قانون ۵۳

۲–۱–۴–۱–۳ تعریف پیشنهادی ۵۶

۲–۱–۴–۲ مفهوم و ماهیت انتقال فنآوری

۲–۱–۴–۲–۱ انتقال فنآوری از نظر حقوقی ۶۰

۲–۱–۴–۲–۲ فنآوری و انواع اموال ۶۳

۲–۱–۴–۲–۳ آنچه در انتقال فنآوری ، منتقل می گردد ۶۵

۲–۱–۴–۲–۴ منظور از انتقال فنآوری ۶۷

۲–۱–۴–۳ رابطه فنآوری با حقوق مالکیت فکری ۷۰

۲–۲ روشهای قراردادی رایج انتقال فنآوری ۷۱

۲–۲–۱ عناوین و تعریف قراردادها ۷۲

۲–۲–۱–۱ قرارداد لیسانس ۷۳

۲–۲–۱–۲ قرارداد فرانشیز یا اعطاء امتیاز ۷۷

۲–۲–۱–۳ قرارداد سرمایه گذاری مشترک (جوینت ونچر) ۸۰

۲–۲–۱–۴ قرارداد کلید در دست ۸۲

۲–۲–۲ موضوع قراردادها ۸۵

۲–۲–۲–۱ درقرارداد مجوز بهره برداری ۸۷

۲–۲–۲–۲ در قرارداد فرانشیز ۸۸

۲–۲–۲–۳ در قرارداد سرمایه گذاری مشترک ۸۹

۲–۲–۲–۴ در قرارداد کلید دردست ۹۱

۲–۲–۳ اقتضاء ذات و هدف اصلی از انعقاد قراردادها ۹۳

۲–۲–۳–۱ اقتضاء ذات و هدف اصلی در قرارداد مجوز بهره برداری ۹۴

۲–۲–۳–۲ اقتضاء ذات و هدف اصلی در سایر قراردادها ۹۵

۲–۲–۴ ویژگی های قراردادها ۹۶

۲–۲–۴–۱ ویژگی های قراردادمجوز بهره برداری ۹۷

۲–۲–۴–۲ ویژگی های قراردادفرانشیز ۱۰۲

۲–۲–۴–۳ ویژگی های قرارداد سرمایه گذاری مشترک ۱۰۳

۲–۲–۴–۴ ویژگی های قرارداد کلیددردست ۱۰۵

۲–۲–۵ نتیجه حاصله ۱۰۶

۲–۳ مفهوم و ماهیت قرارداد خاص انتقال فنآوری ۱۰۸

۲–۳–۱ تعریف قرارداد انتقال فنآوری ۱۰۸

۲–۳–۱–۱ در قوانین و مقررات خارجی ۱۰۹

۲–۳–۱–۱–۱ قانون چین ۱۰۹

۲–۳–۱–۱–۲ قانون یونان ۱۱۰

۲–۳–۱–۱–۳ قانون ویتنام ۱۱۳

۲–۳–۱–۱–۴ کتاب راهنمای منتشره از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) ۱۱۳

۲–۳–۱–۱–۵ در نظام حقوقی کامن لا ۱۱۵

۲–۳–۱–۲ در قوانین و مقررات داخلی ۱۱۶

۲–۳–۳ تعریف پیشنهادی ۱۱۷

۲–۳–۳–۱ عناصر تعریف پیشنهادی و تحلیل آنها ۱۱۸

۲–۳–۳–۲ برخی مشخصات کلی قرارداد انتقال فنآوری ۱۲۰

۲–۳–۴ تمیز قرارداد انتقال فنآوری از برخی عقود معین

۲–۳–۴–۱ قرارداد انتقال فنآوری و عقد معاوضه

۲–۳–۴–۲ قرارداد انتقال فنآوری و عقد بیع

۲–۳–۴–۲–۱ شمول تعریف عقد بیع

۲–۳–۴–۲–۲ در خصوص تملیکی بودن بیع

۲–۳–۴–۳ قرارداد انتقال فنآوری و عقداجاره

۲–۳–۵ ماهیت حقوقی قرارداد انتقال فنآوری

فصل سوم: شرایط تشکیل، اوصاف و ویژگی های قرارداد انتقال فنآوری

۳–۱ شرایط تشکیل قرارداد انتقال فنآوری ۱۳۸

۳–۱–۱ تراضی در قرارداد انتقال فنآوری ۱۳۹

۳–۱–۱–۱ لزوم شناخت شخص طرف قرارداد انتقال فنآوری ۱۳۹

۳–۱–۱–۱–۱ فواید کاربردی شناخت مالک فنآوری ۱۴۰

۳–۱–۱–۱–۲ تعیین مالک فنآوری ۱۴۲

۳–۱–۱–۱–۲–۱ در حقوق کشورهای توسعه یافته ۱۴۴

۳–۱–۱–۱–۲–۲ در ایران ۱۴۷

۳–۱–۱–۱–۲–۳ نتیجه بحث ۱۴۹

۳–۱–۱–۲ جایگاه اصل آزادی اراده در قرارداد انتقال فنآوری ۱۵۱

۳–۱–۱–۲–۱ محدودیت های ناشی از قوانین ۱۵۲

۳–۱–۱–۲–۱–۱ قانون انتقال فنآوری چین ۱۵۵

۳–۱–۱–۲–۱–۲ قانون انتقال فنآوری ویتنام ۱۵۵

۳–۱–۱–۲–۲ محدودیت های ناشی از قرارداد ۱۵۶

۳–۱–۱–۲–۲–۱ محدودیت سرزمینی ۱۵۶

۳–۱–۱–۲–۲–۲ محدودیت نوع بهره برداری ۱۵۸

۳–۱–۱–۲–۲–۳ محدودیت تامین نیازهای بعدی ۱۶۰

۳–۱–۱–۳ بیان اراده و شرایط شکلی و ماهوی آن در قرارداد انتقال فنآوری ۱۶۲

۳–۱–۱–۳–۱ ضرورت وجود اراده برای انعقاد قرارداد و نحوه بیان آن ۱۶۲

۳–۱–۱–۳–۱–۱ در حقوق ایران ۱۶۴

۳–۱–۱–۳–۱–۲ در حقوق برخی کشورهای توسعه یافته ۱۶۷

۳–۱–۱–۳–۱–۳ در حقوق برخی کشورهای در حال توسعه ۱۷۲

۳–۱–۱–۳–۱–۴ نتیجه بحث و پیشنهاد ۱۷۳

۳–۱–۱–۴ توافق اراده و عیوب آن در قرارداد انتقال فنآوری ۱۷۵

۳–۱–۱–۴–۱ توافق اراده ها در قرارداد انتقال فنآوری ۱۷۵

۳–۱–۱–۴–۲ عیوب اراده در قرارداد انتقال فنآوری ۱۷۷

۳–۱–۲ موضوع قرارداد انتقال فنآوری ۱۸۰

۳–۱–۲–۱ ماهیت حقوقی مورد انتقال ۱۸۱

۳–۱–۲–۲ شرایط موضوع قرارداد ۱۸۲

۳–۱–۲–۲–۱ لزوم مالیت داشتن ۱۸۳

۳–۱–۲–۲–۱–۱ انقضای اعتبار فنآوری و آثار آن در شرط لزوم مالیت داشتن ۱۸۴

۳–۱–۲–۲–۱–۲ عمر قانونی و عمر اقتصادی فنآوری و شرط لزوم مالیت داشتن ۱۸۸

۳–۱–۲–۲–۱–۳ افشاء اطلاعات فنآوری موضوع قرارداد و آثار حقوقی آن ۱۸۸

۳–۱–۲–۲–۲ لزوم ملک بودن فنآوری ۱۹۲

۳–۱–۲–۲–۲–۱ فنآوری که در آینده حاصل می شود و ملک بودن آن ۱۹۳

۳–۱–۲–۲–۲–۲ فنآوری محتمل الحصول و شرط لزوم ملک بودن ۱۹۴

۳–۱–۲–۲–۲–۳ ملاک بیع میوه و فنآوری محتمل الحصول ۱۹۷

۳–۱–۲–۲–۳ لزوم ملک طلق بودن فنآوری ۲۰۰

۳–۱–۲–۲–۴ لزوم علم داشتن به فنآوری مورد انتقال ۲۰۱

۳–۱–۲–۲–۵ لزوم قدرت بر تسلیم فنآوری مورد انتقال ۲۰۲

۳–۲ اوصاف و ویژگی های قرارداد انتقال فنآوری ۲۰۴

۳–۲–۱ ویژگی قرارداد انتقال فنآوری از جهت طرفین ۲۰۵

۳–۲–۲ ویژگی قرارداد انتقال فنآوری از جهت موضوع ۲۰۶

۳–۲–۳ سایر ویژگی های قرارداد انتقال فنآوری ۲۰۸

۳–۲–۳–۱ لزوم قرارداد ۲۰۸

۳–۲–۳–۲ عهدی یا تملیکی بودن ۲۱۰

۳–۲–۳–۳ رضایی یا تشریفاتی بودن ۲۱۱

۳–۲–۳–۴ معوض یا مجانی بودن ۲۱۲

۳–۲–۳–۵ عقد معین بودن ۲۱۵

۳–۲–۳–۶ عقد مختلط بودن ۲۱۷

فصل چهارم: آثار ق–رارداد انتق–ال فن–آوری

۴–۱ منظور از آثار، دسته بندی و منبع تعیین آنها ۲۲۱

۴–۱–۱ اثر مستقیم و اصلی قرارداد انتقال فنآوری ۲۲۲

۴–۱–۲ آثار غیر مستقیم قرارداد انتقال فنآوری ۲۲۳

۴–۱–۳ سایر آثار قرارداد انتقال فنآوری ۲۲۴

۴–۱–۴ منابع تعیین محتوای اثر و روش حل اختلاف در نبود یا سکوت این منابع

۴–۲ تعهدات و تکالیف طرفین قرارداد ۲۲۷

۴–۲–۱ انواع تعهدات موجود در قرارداد ۲۲۷

۴–۲–۱–۱ تعهدات ناشی از اموال فکری(معنوی) ۲۲۹

۴–۲–۱–۲ تعهدات ناشی از اموال فیزیکی ۲۲۹

۴–۲–۱–۳ تعهدات پولی یا پرداختها ۲۲۹

۴–۲–۱–۴ تعهدات به ارایه خدمات ۲۳۰

۴–۲–۱–۵ سایر تعهدات ۲۳۰

۴–۲–۱–۶ دسته بندی تعهدات به اعتبار متعهد ۲۳۱

۴–۲–۲ تعهدات اختصاصی انتقال دهنده ۲۳۲

۴–۲–۲–۱ تعهد به تحقق انتقال ۲۳۲

۴–۲–۲–۲ تضمین عقدی یا وارانتی ۲۳۴

۴–۲–۲–۲–۱ مفهوم وارانتی ۲۳۶

۴–۲–۲–۲–۲ تفاوت وارانتی با تضمین ۲۳۸

۴–۲–۲–۲–۳ شمول و بایدهای وارانتی ۲۳۹

۴–۲–۲–۲–۴ تضمین خاص و شرط ضمنی قرارداد ۲۴۰

۴–۲–۲–۲–۵ تعهد به اعتبار فنآوری وآثار نقض آن ۲۴۴

۴–۲–۲–۲–۵–۱ بی اعتباری فنآوری و حقوق و مسیولیتهای طرفین قرارداد ۲۴۵

۴–۲–۲–۲–۵–۲ بی اعتباری فنآوری و حقوق و مسیولیتهای طرفین قرارداد در حقوق ایران ۲۴۷

۴–۲–۲–۲–۵–۳ اجازه استفاده از فنآوری موضوع قرارداد پس از اجرای قرارداد ۲۴۸

۴–۲–۲–۳ تعهد به ارایه اسناد، آموزش و کمکهای فنی ۲۵۱

۴–۲–۲–۳–۱ اسن––اد

۴–۲–۲–۳–۲ آموزش ۲۵۴

۴–۲–۲–۳–۳ کمکهای فنی ۲۵۵

۴–۲–۲–۴ تعهد به متناسب بودن فنآوری با هدف انتقال گیرنده ۲۵۵

۴–۲–۲–۵ تعهد به مطلوب ترین شرایط

۴–۲–۲–۶ تعهد به مضر نبودن فنآوری برای محیط زیست و سلامتی انسانها ۲۵۹

۴–۲–۲–۷ ضمانت اجرای تعهدات انتقال دهنده

۴–۲–۳ تعهدات اختصاصی انتقال گیرنده ۲۶۲

۴–۲–۳–۱ تعهد به پرداخت عوض یا بهای قرارداد ۲۶۲

۴–۲–۳–۱–۱ انواع روشهای پرداخت و ظرافتهای آن ۲۶۳

۴–۲–۳–۱–۲ مناسبترین شیوه پرداخت در حقوق ایران ۲۶۴

۴–۲–۳–۱–۲–۱ روش پرداخت حق الامتیاز جاری و غرری شدن معامله ۲۶۵

۴–۲–۳–۱–۳ برخی نکات در باره پرداخت در قرارداد انتقال فنآوری ۲۶۷

۴–۲–۴ تعهدات طرفینی ۲۶۹

۴–۲–۴–۱ محرمانگی ۲۶۹

۴–۲–۴–۲ تعهد به رعایت محدوده سرزمینی و نوع استفاده از فنآوری ۲۷۱

۴–۲–۴–۳ اصلاحات ، بهبودها و اختراعات بعدی ۲۷۳

۴–۲–۵ تعهدات طرفینی لزوما مشترک ۲۷۵

۴–۲–۵–۱ تعهد در برابر ادعاها یا نقض ، توسط اشخاص ثالث ۲۷۵

۴–۲–۵–۱–۱ حقوق و تکالیف طرفین در برابر ادعاها یا نقض توسط ثالث ۲۷۹

۴–۲–۵–۱–۱–۱ امتناع انتقال دهنده از دفاع در برابر نقض و حقوق انتقال گیرنده ۲۸۱

۴–۲–۵–۱–۱–۲ حقوق ذینفعان در فنآوری برای اقامه دعوی علیه ناقض

۴–۲–۵–۲ تکالیف مالیاتی ۲۸۳

نتیجه گیری وپیشنهاد ۲۸۵

فهرست منابع و مآخذ ۲۹۲

ضمیمه (نمونه قرارداد) ۳۰۷

چکیده انگلیسی

کلیدواژه ها

• انتقال فناوری
• قرارداد
• شرط
• ثبت اختراع و اختراع
• فناوری
• دانش
• ماهیت حقوقی
• معاهده ماهوی حق اختراع
• فنآوری
• قرارداد انتقال فنآوری
• ماهیت فنآوری
• تحقق انتقال