وکالت غیرقابل انحلال در فقه حقوق ایران و مصر

عنوان	وکالت غیرقابل انحلال در فقه حقوق ایران و مصر
رشته	حقوق خصوصی
دانشجو	لطیف عبادپور
استاد راهنما	سیدمحمدصادق موسوی
استاد مشاور	ابوالحسن مجتهد سلیمانی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۷
دانشگاه	دانشگاه خوارزمی

وکالت غیرقابل انحلال در فقه حقوق ایران و مصر عنوان رساله ای است که توسط لطیف عبادپور، با راهنمایی سیدمحمدصادق موسوی و با مشاوره ابوالحسن مجتهد سلیمانی در سال ۱۳۹۷ و در مقطع دکتری دانشگاه خوارزمی دفاع گردید.

چکیده

وکالت در فقه اسلام و حقوق ایران و مصر استنابه و اذن است و وکالت بلاعزل از نظر اغلب فقهاء شیعه و قانون مدنی ایران وکالتی است که وکالت وکیل یا عدم عزل او بصورت شرط نتیجه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد از دید فقهاء عامه و حقوق مصر هم وکالت بلاعزل وکالتی است که دربرگیرنده حق خاصی برای وکیل یا شخص ثالث یا هر دو آنها باشد.در عین حال عرف معاملاتی دهه های اخیر وکالت بلاعزل را عقدی شناخته که طی آن شخص (موکل) با اخذ بهای مال یاحقی از حقوق خویش و امضای سند وکالت آن مال یا حق را تماما" در اختیار دیگری (وکیل) می گذارد و دیگر نمی تواند بر آن مال یا حق ادعایی داشته باشد؛ لکن شرط وکالت یا عدم عزل ضمن عقد لازم به نحو فعل یا نتیجه موجب قلب ماهیت وکالت از اذن و استنابه به اثری لایزال نمی گردد. با وجود چنان شرطی موکل فقط نمی تواند وکیل را عزل کند و در احکام دیگر عقد جایز مانند انحلال آن به فوت و جنون احد طرفین تاثیری نخواهد داشت. رساله حاضرتحقیقی است از نوع کاربردی– توسعه ای که به روش توصیفی– تحلیلی ایرادات وکالت بلاعزل را نمایانده و الگوهایی جدید برای جایگزینی با آن ارایه نموده است.قالبهای پیشنهادی وکالت بلاعزل با شروط تکمیلی و وکالت در حیات و وصایت در ممات و قرارداد انتقال حق فروش است که چون دو نوع نخست باز پیراسته از ایراد نیست و حق فروش به عنوان یکی از اجزاء حق مالکیت قابلیت های فقهی و حقوقی را داراست که جایگزین اذن و نیابت شود، مورد اخیرمی تواند مطلوب ما در تسجیل صحیح اراده های طرفین متقاضی تنظیم وکالت بلاعزل باشد . .درنظم کنونی حقوقی، بستر قانونی برای ترویج قالب مزبور فراهم است و جا دارد قوه قضاییه به طریق مقتضی موجبات ترویج آن را به جای وکالت بلاعزل در دفاتر اسناد رسمی فراهم سازد

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه

۱– تبیین مساله

۲–اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

۳–اهداف تحقیق

۴–پرسش های تحقیق

۵–فرضیات تحقیق

۶– پیشینه تحقیق

۷–نوآوری تحقیق

۸– روش شناسی تحقیق

۹–ساختار رساله

فصل اول: مبانی (تبیین مفهوم، ماهیت، مبانی لزوم و جواز و اسباب انحلال وکالت) مبحث نخست–چارچوب مفهومی وکالت

گفتاراول– معنای لغوی وکالت

گفتار دوم– تعریف فقهی وکالت

گفتارسوم– تعریف حقوقی وکالت

مبحث دوم– ماهیت و مقتضای عقد وکالت

گفتاراول – ماهیت عقد وکالت

گفتار دوم – مقتضاء ذات وکالت

مبحث سوم – لزوم یا جواز عقد وکالت و ماهیت و مبانی آن

گفتاراول – لزوم یا جواز وکالت

گفتار دوم – ماهیت جواز وکالت

بند اول – تعریف حق و حکم و تفاوت آنها

بند دوم– راه تشخیص مصادیق مشتبه بین حق و حکم

بند سوم– اقسام جواز

بند چهارم– ماهیت جواز وکالت

گفتار سوم– مبنای جواز وکالت

بند اول – مبانی جواز عقود جایز

۱– نظم عمومی

۲– ایجاد حق برای یک طرف

۳– اذن

بند دوم– مبنای مختار در وکالت

مبحث چهارم – تحلیل نظری اراده های متعاقدین در عقد وکالت

گفتار نخست– اهلیت

بند اول – نظریهکفایت وجود اهلیت در حدوث وکالت

بند دوم – نظریه ی ضرورت وجود اهلیت در حدوث و بقاء وکالت

گفتار دوم – اراده

بند اول – معنای اراده و اجزای آن

بند دوم– نقش قصد در وکالت

بند سوم– نقش رضا در وکالت

بند چهارم– جایگاه اذن در وکالت

مبحث پنجم – اسباب انحلال وکالت

گفتاراول – اسباب ارادی

بند اول – عزل موکل

بند دوم – استعفای وکیل

گفتار دوم – اسباب قهری

بند اول– فوت

بند دوم – جنون

بند سوم – سفه

بند چهارم– تلف متعلق وکالت

گفتار سوم– اسباب دو وجهی: انجام بالمباشره عمل مورد وکالت و انجام عمل ناسازگار با وکالت وکیل

فصل دوم: تبیین مفهوم، ماهیت، اقسام، آثاروضمانتاجرای وکالت بلاعزل مبحث نخست – وکالت بلاعزل– دیدگاهها

مبحث دوم – اعتبار تحدید اراده

مبحث سوم – اقسام وکالت بلاعزل

گفتار اول– شرط وکالت

بند اول– شرط وکالت بصورت شرط نتیجه

بند دوم– شرط وکالت بصورت شرط فعل

گفتار دوم – شرط عدم عزل

بند اول– شرط عدم عزل بصورت نتیجه

بند دوم – شرط عدم عزل بصورت شرط فعل

گفتار سوم – قرارداد مستقل برای پایداری وکالت

مبحث چهارم – اثر و ضمانت اجرای وکالت بلاعزل

گفتار اول: اثر وکالت بلاعزل

گفتار دوم – ضمانت اجراء شرط وکالت یا شرط عدم عزلضمن عقد لازم

بند نخست – ضمانت اجراء شرط وکالت ضمن عقد لازم

بند دوم – ضمانت اجراء شرط عدم عزل ضمن عقد لازم

گفتار سوم –ضمانت اجراء شرط وکالت یا شرط عدم عزل ضمن عقد جایز

مبحث پنجم – علل ناکارآمدی وکالت بلاعزل

گفتار اول– بطلان وکالت بلاعزل به اسباب انحلال وکالت عادی

گفتار دوم – مانع تراشی های قانونگذار

گفتار سوم – دوگونه ای بودن وکالت بلاعزل

بند اول– نظریه حاکمیت اراده ظاهری بر اراده باطنی

بند دوم– نظریه حاکمیت اراده باطنی بر اراده ظاهری

گفتار چهارم – اقدامات باز دارنده موکل

بند اول – ضم امین

بند دوم – ضم وکیل

بند سوم – ضم ناظر

گفتار پنجم – انتقادات وارد بر ماده ی

قانون مدنی

فصل سوم : تدابیر نافرجام دفاتر اسناد رسمی در تبدیل وکالت بلاعزل به وکالت غیرقابل انحلال مبحث اول – وکالت صبی به ولایت ولی

گفتار اول– تحلیل مسیله

گفتار دوم – دلایل عدم صحت وکالت صغیر

بند اول–شخصی و اذنی بودن عقد وکالت

بند دوم– عدم اهلیت تمتع صغیر برای وکیل شدن یا عدم اهلیت استیفاءِ شبیه به حرمان از اصل حق

بند سوم – عدم امکان اجرای وکالت توسط ولی

بند چهارم – تصریح فقهاء بر عدم امکان وکالت صغیر غیر ممیز و امکان وکالت صغیر ممیز

مبحث دوم– وکالت معلق به رشد وکیل

گفتار اول – مبانی عدم جواز وکالت معلق به رشد وکیل

بند اول– عدم جواز تعلیق انشاء وکالت

بند دوم– عدم امکان تعلیق منشا و تعلیق اجرای وکالت در وکالت معلق به رشد وکیل

بندسوم – بررسی مساله ازجهت امکان یا عدم امکان بقاء ایجاب تا زمان رشد صغیر

۱– رعایت توالی عرفی ایجاب و قبول

۲– قاعده تخاطب و قابلیت تخاطب

مبحث سوم – وکالت صغیر به اتفاق کبیر

مبحث چهارم – وکالت در وکالت بلاعزل

گفتار اول – تحلیل مسیله

گفتاردوم– ادله جواز وکالت در وکالت بلاعزل

گفتارسوم – هزینه ی تنظیم وکالت در وکالت بلاعزل

گفتار چهارم – پایانِ وکالت در وکالت بلاعزل

مبحث پنجم– وکالت متضمن شرط اخذ ثمن به نفع وکیل

مبحث ششم – وکالت بلاعزل مدت دار

گفتار اول– جواز تعیین مدت در وکالت بلاعزل مدت دار

گفتار دوم– ماهیت شرط مدت در وکالت بلاعزل مدت دار

گفتار سوم – اثر تعیین مدت در وکالت بلاعزل مدت دار

گفتار چهارم–تمدید مدت در وکالت بلاعزل مدت دار

بنداول– تمدید مدت قبل از انقضاء

بند دوم– تمدید مدت بعد از انقضاء آن

بند سوم– تقریر یا تجدید عقد

مبحث هفتم– وکالت خرید ملک به نام خود وکیل (اصالت نامهای با عنوان وکالت نامه)

گفتار اول: تحلیل مطلب

گفتار دوم– ماهیت مفاد وکالت خرید ملک به نام خود وکیل

فصل چهارم: بررسی جایگزین های وکالت بلاعزل با توجه به اراده متعاقدین مبحث اول – وکالت بلاعزل با شروط تکمیلی

گفتاراول – شرط بقاء وکالت بعد از فوت و جنون

بند اول– نظریه عدم تاثیر فوت در عقد وکالت

بند دوم– نظریه تاثیر موت موکل یا وکیل در وکالت و عدم امکان شرط بقاء وکالت بعد از فوت و جنون

بند سوم– نظریه عدم تاثیر موت موکل در وکالت در صورت جهل وکیل به فوت او

گفتار دوم – شرط عدم انجام بالمباشره مورد وکالت

گفتار سوم – شرط عدم ضم وکیل، امین و ناظر به وکیل بلاعزل

گفتارچهارم – شرط عدم انجام عمل منافی با وکالت وکیل

گفتارپنجم– ایرادات وکالت بلاعزل با شروط تکمیلی

بند اول–تنافی با ماده ی ۹۵۹ قانون مدنی

بند دوم– عدم صحت شرط بقاء وکالت بعد از فوت و جنون

مبحث دوم – وکالت در حیات و وصایت در ممات

گفتاراول– جواز انعقاد وکالت توام با وصایت

گفتار دوم– نفوذ وصایت تا میزان ثلث دارایی موصی

گفتار سوم– فایدهی عملی انعقاد وکالت در حیات و وصایت در ممات

گفتارچهارم–هزینه تنظیم سند وکالت توام با وصایت

گفتارپنجم– ایرادات وکالت در حیات و وصایت در ممات و راه حل های پیشنهادی

مبحث سوم – انتقال حق فروش یا اختیار معامله

گفتاراول– ناکارآمدی وکالت در تامین نظر متعاملین و ضرورت چاره اندیشی

گفتار دوم– استمداد بی حاصل از عقود لازم برای ابقاء دایمی اذن:

گفتار سوم– حق به جای اذن و حق فروش جانشین اذن فروش یا نیابت در فروش

گفتارچهارم– مبانی جواز انتقال حق فروش

بند اول– متون قانونی

۱– جواز قرارداد اختیار معامله:

۲– مالیت حق اجاره نمودن )سرقفلی) در قانون روابط موجر و مستاجر۱۳۷۶

بند دوم– متون فقهی

بند سوم– نظریات حقوقدانان

۱– انتقال پذیری و قابلیتت اسقاط حق فروش

۲– مالیت هر یک از اجزاء حق مالکیت و قابلیت معامله نسبت به هر یک از اجزاء بطور مستقل

بند چهارم– رواج ابزارهای مالی مشابه در بازارهای مالی

۱–صحت قرارداد اختیار از نظر حقوقدانان فارغ از قانون بورس اوراق بهادار

۲– صحت خرید و فروش حق تقدم خرید (وارانت)

۳– قابلیت نقل و انتقال گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن

بند پنجم– انطباق ویژگی های سه گانه حق بر حق فروش و تطبیق آن با ملاکهای مال

بند ششم– حکم تردید در قابلیت انتقال حق فروش

گفتارپنجم – شکل انتقال حق فروش

گفتار ششم – تعریف قرارداد انتقال حق فروش و ارکان آن

گفتار هفتم – اهداف قرارداد انتقال حق فروش و تفاوت آن با وکالت

گفتار هشتم – اوصاف قرارداد انتقال حق فروش

بند اول– تملیکی بودن

بند دوم– لازم بودن

بند سوم– معوض بودن

گفتار نهم – ادله صحت قرارداد انتقال حق فروش

بند اول– اصاله الصحه

بند دوم– عرف

گفتار دهم– ضمانت اجراء انتقال حق فروش مال معین

نتیجه گیری و پیشنهادها مبحث اول– نتیجه گیری

مبحث دوم –پیشنهادها:

منابع

پیوست ها

کلیدواژه ها

• وکالت
• وکالت بلا عزل
• حق فروش
• اذن
• انتقال حق فروش