نظریه شماره 7/1400/1012 مورخ 1401/05/01 اداره کل حقوقی قوه قضائیه درباره قابلیت ارتکاب شروع به جرم با ترک فعل و معیار احراز عدم انصراف ارادی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''چکیده نظریه شماره 7/1400/1012 مورخ 1401/05/01 اداره کل حقوقی قوه قضائیه درباره قابلیت ارتکاب شروع به جرم با ترک فعل و معیار احراز عدم انصراف ارادی:''' مطابق مواد 2، 122 و 295 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، رفتار مجرمانه انحصاری در وجود فعل ندارد و با توجه به اینکه جرائم با ترک فعل نیز به وقوع می پیوندند، مقدمه ی واجبِ وقوع این جرائم نیز، شروع به جرم با ترک فعل مجرمانه خواهد بود. تشخیص عامل خارج از اراده نیز امری موضوعی می باشد و در موارد تردید، نظیر شنیدن صدای آژیر پلیس به تشخیص قاضی می باشد ولی به عنوان معیار می توان گفت اگر مانع به طور مادی مؤثر و بازدارنده از جرم نباشد و قابلیت ارتکاب رفتار مجرمانه را از مرتکب سلب نکند مانند احساس گناه یا ترس از مجازات شدن، انصراف وی ارادی محسوب شده و شروع به جرمی رخ نداده است اما در فرضی که عامل خارجی، امکان ارتکاب رفتار مجرمانه را از مرتکب سلب کرده باشد نظیر دستگیری، انصراف غیر ارادی و شروع به جرم محقق می شود.

۱- چنانچه نجات غریق تعمدا به وظیفه خود برای نجات غریق عمل نکند و پیش از این که غریق تلف شود، وی توسط فرد دیگری نجات یابد، آیا [[شروع به جرم]] موضوع [[ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی|ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲]] محقق شده است؟

۱ و ۴- اولا، طبق [[ماده ۲ قانون مجازات اسلامی|ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲]]، [[رفتار مجرمانه]] اعم از [[فعل]] یا [[ترک فعل]] است و امکان ارتکاب جرایم تام با ترک فعل وجود دارد؛ با عنایت به این که تحقق جرم تامی که با ترک فعل انجام می شود، بدون شروع به اجرای آن متصور نیست؛ در نتیجه، شروع به اجرای جرم نیز با ترک فعل امکان پذیر است. ثانیا، در فرض سؤال، چنانچه نجات غریق توانایی نجات دادن فرد فرض سؤال را داشته باشد، با این حال به قصد قتل یا ایراد صدمه بدنی به وی برای نجات او اقدامی نکند و یا آتش نشان فرض سؤال با قصد [[توهین به مقدسات]] و به رغم توانایی، از خاموش کردن آتش خودداری کند، با احراز دیگر شرایط قانونی از جمله شرایط موضوع مواد ۱۲۲ و ۲۹۵ قانون یادشده مرتکب، تحت عنوان شروع به جرم قابل تعقیب و مجازات است.