۸٬۱۴۸
ویرایش
حقوق انرژی: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
←قوانین و مقررات پرکاربرد
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== تعریف == | == تعریف == | ||
حقوق انرژی مرتبط با [[حق|حقوق]] و تکالیف دست اندر کاران حوزه انرژی است. به عبارت دیگر، حقوق انرژی حق و تکلیف دارندگان منابع انرژی اعم از دولت ها و [[شرکت تجاری|شرکت]] های خصوصی و چند ملیتی و شرکت های تولید کننده یا استخراج کننده این انرژی، فدراسیون ها و سندیکاهای کارگری دست اندر کار و متخصصان مراحل مختلف تولید، فرآوری و فن آوری و شیوه مصرف و در نهایت مصرف کنندگان انرژی در خانه و کارخانه و حتی زیان دیدگان از همه مراحل فوق، را تدوین و تنظیم و تعدیل می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (جلد چهارم) حقوق سرمایه گذاری خارجی، تحریم ها، قراردادهای دولتی، حقوق انرژی و حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666336|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref> باید توجه داشت که حقوق انرژی با حق بر انرژی تفاوت دارد. حق بر انرژی در حقوق داخلی به [[مالکیت]] گره خورده است. این حقوق در بین [[دولت]] ها، از عناوین [[حقوق بین الملل عمومی]] است. این که منابع انرژی هر کشور یا منطقه یا محل متعلق به چه کسی است و یا این که چه نظام حقوقی به منابع انرژی فرا زمینی نظیر انرژی خورشید و اخذ مواد انرژی ها از کرات آسمانی دیگر حاکم است، بحث از حقوق دولت ها و ملت ها است. همچنین حق بر انرژی با حوزه [[حقوق بشر]] نیز در ارتباط است. این که چه کسی، چگونه و به چه منظور از انرژی استفاده می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (جلد چهارم) حقوق سرمایه گذاری خارجی، تحریم ها، قراردادهای دولتی، حقوق انرژی و حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666388|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref> | حقوق انرژی مرتبط با [[حق|حقوق]] و تکالیف دست اندر کاران حوزه انرژی است. به عبارت دیگر، حقوق انرژی حق و تکلیف دارندگان منابع انرژی اعم از دولت ها و [[شرکت تجاری|شرکت]] های خصوصی و چند ملیتی و شرکت های تولید کننده یا استخراج کننده این انرژی، فدراسیون ها و سندیکاهای کارگری دست اندر کار و متخصصان مراحل مختلف تولید، فرآوری و فن آوری و شیوه مصرف و در نهایت مصرف کنندگان انرژی در خانه و کارخانه و حتی زیان دیدگان از همه مراحل فوق، را تدوین و تنظیم و تعدیل می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (جلد چهارم) حقوق سرمایه گذاری خارجی، تحریم ها، قراردادهای دولتی، حقوق انرژی و حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666336|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref> باید توجه داشت که حقوق انرژی با حق بر انرژی تفاوت دارد. حق بر انرژی در حقوق داخلی به [[مالکیت]] گره خورده است. این حقوق در بین [[دولت]] ها، از عناوین [[حقوق بین الملل عمومی]] است. این که منابع انرژی هر کشور یا منطقه یا محل متعلق به چه کسی است و یا این که چه نظام حقوقی به منابع انرژی فرا زمینی نظیر انرژی خورشید و اخذ مواد انرژی ها از کرات آسمانی دیگر حاکم است، بحث از حقوق دولت ها و ملت ها است. همچنین حق بر انرژی با حوزه [[حقوق بشر]] نیز در ارتباط است. این که چه کسی، چگونه و به چه منظور از انرژی استفاده می کند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اصول و مبانی حقوق تجارت بین الملل (جلد چهارم) حقوق سرمایه گذاری خارجی، تحریم ها، قراردادهای دولتی، حقوق انرژی و حقوق نفت و گاز|ترجمه=|جلد=|سال=1397|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666388|صفحه=|نام۱=مهراب|نام خانوادگی۱=داراب پور|چاپ=1}}</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
حقوق انرژی یکی از شاخه های جدید در علم حقوق است. این رشته حتی در سال 2015 نیز یک حوزه جدید در زمینه های حقوقی شناخته می شده. این مسئله موجب می شود در فهم حقوق انرژی دچار خطا شویم. البته حقوق انرژی بیش از یک قرن در اشکال مختلفی وجود داشته است. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در خصوص مدیریت بخش انرژی همچون زغال سنگ و نفت، [[قانونگذاری]] هایی صورت گرفته است. این منابع انرژی در کنار گاز به عنوان انرژی های فسیلی شناخته می شوند و تشکیل دهنده یکی از دو مقوله عمده از منابع انرژی هستند. پس از جنگ جهانی دوم، منابع انرژی با کربن پایین مورد توجه قرار گرفت که شامل انرژی اتمی، انرژی برق آبی، بادی، خورشیدی، زیست توده و دیگر منابع. امروزه حقوق انرژی با یک رویکرد تاریخی مورد توجه قرار می گیرد در حالی که در گذشته به قسمت های مختلفی تقسیم می شد. در قرن بیست و یکم در خصوص نقش بنیادین انرژی در اقتصاد دولت ها یک واقع بینی به وجود آمده. حقوق انرژی برای بخش [[کار]]، آینده توسعه اقتصادی و سلامت فردی اعضای جامعه دارای اهمیت است. علی الخصوص این مسئله با در نظر گرفتن تغییرات آب و هوایی و سیاست های مربوط به امنیت انرژی، در راس برنامه های سیاسی قرار دارد. بنابراین حقوق انرژی به عنوان یک تخصص حقوقی دوباره اهمیت یافته است.<ref name=":1" /> | حقوق انرژی یکی از شاخه های جدید در [[علم حقوق]] است. این رشته حتی در سال 2015 نیز یک حوزه جدید در زمینه های حقوقی شناخته می شده. این مسئله موجب می شود در فهم حقوق انرژی دچار خطا شویم. البته حقوق انرژی بیش از یک قرن در اشکال مختلفی وجود داشته است. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در خصوص مدیریت بخش انرژی همچون زغال سنگ و نفت، [[قانونگذاری]] هایی صورت گرفته است. این منابع انرژی در کنار گاز به عنوان انرژی های فسیلی شناخته می شوند و تشکیل دهنده یکی از دو مقوله عمده از منابع انرژی هستند. پس از جنگ جهانی دوم، منابع انرژی با کربن پایین مورد توجه قرار گرفت که شامل انرژی اتمی، انرژی برق آبی، بادی، خورشیدی، زیست توده و دیگر منابع. امروزه حقوق انرژی با یک رویکرد تاریخی مورد توجه قرار می گیرد در حالی که در گذشته به قسمت های مختلفی تقسیم می شد. در قرن بیست و یکم در خصوص نقش بنیادین انرژی در اقتصاد دولت ها یک واقع بینی به وجود آمده. حقوق انرژی برای بخش [[کار]]، آینده توسعه اقتصادی و سلامت فردی اعضای جامعه دارای اهمیت است. علی الخصوص این مسئله با در نظر گرفتن تغییرات آب و هوایی و سیاست های مربوط به امنیت انرژی، در راس برنامه های سیاسی قرار دارد. بنابراین حقوق انرژی به عنوان یک تخصص حقوقی دوباره اهمیت یافته است.<ref name=":1" /> | ||
== حقوق تطبیقی == | == حقوق تطبیقی == | ||
| خط ۶۹: | خط ۳۸: | ||
== ارتباط با سایر رشته ها == | == ارتباط با سایر رشته ها == | ||
=== | === حقوق انرژی و حقوق محیط زیست === | ||
حقوق انرژی و حقوق محیط زیست تمایزات و اشتراکاتی دارند. از جمله وجه تمایز این دو رشته اهداف و کارکردهای این دو رشته است. هدف حقوق انرژی توسعه اقتصادی و هدف محیط زیست حفاظت از منابع طبیعی و بهداشت عمومی است. کارکرد اولی تدارک کافی انرژی به قیمت معقول و کارکرد دومی حفاظت از اکوسیستم ها در قبال صدمات شدید و فوری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666340|صفحه=|نام۱=حجت|نام خانوادگی۱=سلیمی ترکمانی|چاپ=1}}</ref> از سوی دیگر این دو رشته شباهت هایی با هم دارند از جمله این که هر دو این رشته ها واکنشی هستند زیرا هر دوی آن ها به آثار آلودگی بیش از علت آن تمرکز دارند. هر دوی این رشته ها نامنسجم بوده و قواعد کمی با دایره شمول عام و کلی دارند. آن ها هر دو با تمرکز جزئی روی بخش های مختلفی از عرصه محیط زیست و انرژی، غیر منسجم جلوه می کنند. به عبارت دیگر به جای این که یک مجموعه جامع و واحدی در خصوص کنترل تاثیرات زیست محیطی وجود داشته باشد، قواعد مختلفی برای حوزه های مختلف شکل گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666344|صفحه=|نام۱=حجت|نام خانوادگی۱=سلیمی ترکمانی|چاپ=1}}</ref> | حقوق انرژی و [[حقوق محیط زیست]] تمایزات و اشتراکاتی دارند. از جمله وجه تمایز این دو رشته اهداف و کارکردهای این دو رشته است. هدف حقوق انرژی توسعه اقتصادی و هدف محیط زیست حفاظت از منابع طبیعی و بهداشت عمومی است. کارکرد اولی تدارک کافی انرژی به قیمت معقول و کارکرد دومی حفاظت از اکوسیستم ها در قبال صدمات شدید و فوری است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666340|صفحه=|نام۱=حجت|نام خانوادگی۱=سلیمی ترکمانی|چاپ=1}}</ref> از سوی دیگر این دو رشته شباهت هایی با هم دارند از جمله این که هر دو این رشته ها واکنشی هستند زیرا هر دوی آن ها به آثار آلودگی بیش از علت آن تمرکز دارند. هر دوی این رشته ها نامنسجم بوده و قواعد کمی با دایره شمول عام و کلی دارند. آن ها هر دو با تمرکز جزئی روی بخش های مختلفی از عرصه محیط زیست و انرژی، غیر منسجم جلوه می کنند. به عبارت دیگر به جای این که یک مجموعه جامع و واحدی در خصوص کنترل تاثیرات زیست محیطی وجود داشته باشد، قواعد مختلفی برای حوزه های مختلف شکل گرفته است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق بین الملل انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=شهر دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666344|صفحه=|نام۱=حجت|نام خانوادگی۱=سلیمی ترکمانی|چاپ=1}}</ref> | ||
== اسناد بین المللی == | == اسناد بین المللی == | ||
برخی از اسناد بین المللی در حوزه حقوق انرژی عبارتند از: | برخی از اسناد بین المللی در حوزه حقوق انرژی عبارتند از: | ||
* کنوانسیون وین در خصوص حفاظت از لایه اوزن | * [[کنوانسیون وین]] در خصوص حفاظت از لایه اوزن | ||
* پروتکل مونترال در خصوص مواد مضر برای لایه اوزون | * [[پروتکل مونترال]] در خصوص مواد مضر برای لایه اوزون | ||
* کنوانسیون چهارچوب ملل متحد در خصوص تغییرات آب و هوایی | * [[کنوانسیون چهارچوب ملل متحد در خصوص تغییرات آب و هوایی]] | ||
* پروتکل کیوتو در ارتباط با کنوانسیون چارچوب ملل متحد در خصوص تغییرات آب و هوایی | * [[پروتکل کیوتو]] در ارتباط با کنوانسیون چارچوب ملل متحد در خصوص تغییرات آب و هوایی | ||
* کنوانسیون آرهوس در خصوص دسترسی به اطلاعات، مشارکت عمومی در تصمیم سازی و دسترسی به عدالت در خصوص مسائل زیست محیطی | * [[کنوانسیون آرهوس]] در خصوص دسترسی به اطلاعات، مشارکت عمومی در تصمیم سازی و دسترسی به عدالت در خصوص مسائل زیست محیطی | ||
* کنوانسیون ارزیابی آثار زیست محیطی در سیاق فرامرزی | * [[کنوانسیون ارزیابی آثار زیست محیطی در سیاق فرامرزی]] | ||
* کنوانسیون لوگانو در خصوص مسئولیت مدنی برای خسارات ناشی از فعالیت های خطرناک برای محیط زیست | * [[کنوانسیون لوگانو]] در خصوص مسئولیت مدنی برای خسارات ناشی از فعالیت های خطرناک برای محیط زیست | ||
* اعلامیه کنفرانس ملل متحد در خصوص محیط زیست بشر<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه ای بر حقوق انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666376|صفحه=|نام۱=علی اکبر|نام خانوادگی۱=سیاپوش|چاپ=1}}</ref> | * [[اعلامیه کنفرانس ملل متحد]] در خصوص محیط زیست بشر<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مقدمه ای بر حقوق انرژی|ترجمه=|جلد=|سال=1394|ناشر=مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6666376|صفحه=|نام۱=علی اکبر|نام خانوادگی۱=سیاپوش|چاپ=1}}</ref> | ||
== معرفی رشته == | |||
رشته حقوق انرژی بر اساس دفترچه انتخاب رشته ارشد 1402 در دانشگاه های زیر ارائه شده و در دوره دکتری این رشته ارائه نشده است. | |||
{| class="wikitable sortable center" | |||
! colspan="5" |کارشناسی ارشد<ref>[https://www8.sanjesh.org/download/1402/arshad/NOTECSArshad1402_V1.pdf راهنمای انتخاب رشته آزمون ورودی کارشناسی ارشد ناپیوسته]،سازمان سنجش آموزش کشور</ref> | |||
|- | |||
| bgcolor="#fcda6c" |ردیف | |||
| bgcolor="#fcda6c" |دانشگاه | |||
| bgcolor="#fcda6c" |گرایش | |||
|ظرفیت | |||
| bgcolor="#fcda6c" |دوره تحصیلی | |||
|- | |||
|1 | |||
|دانشگاه تهران | |||
|حقوق انرژی | |||
|4 | |||
|روزانه | |||
|- | |||
|2 | |||
|دانشگاه شهید بهشتی | |||
|حقوق انرژی | |||
|4 | |||
|پردیس خودگردان | |||
|} | |||
== منابع == | == منابع == | ||