۳۴٬۰۷۳
ویرایش
جز (added Category:قصاص چشم using HotCat) |
(ابرابزار) |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
[[رده:اصطلاحات حقوق جزا]] | [[رده:اصطلاحات حقوق جزا]] | ||
[[رده:قصاص چشم]] | [[رده:قصاص چشم]] | ||
چه جانی یک چشم و چه دو چشم کسی را کور کند یا درآورد، اگر فقط یک چشم داشته باشد، همان یک چشم را باید قصاص نمود، اما اگر این اقدام منتهی به پرداخت دیه شود، در خصوص دو چشم، دو دیه و در خصوص یک چشم نیز یک دیه پرداخت | مطابق [[ماده ۴۰۲ قانون مجازات اسلامی]]: «اگر شخصی یک چشم کسی را درآورد یا کور کند، [[قصاص عضو|قصاص]] میشود، گرچه مرتکب بیش از یک چشم نداشته باشد و [[دیه]] ای به وی پرداخت نمیشود. این حکم در مورد همه اعضای زوج بدن جاری است.» | ||
چه جانی یک چشم و چه دو چشم کسی را کور کند یا درآورد، اگر فقط یک چشم داشته باشد، همان یک چشم را باید قصاص نمود، اما اگر این اقدام منتهی به پرداخت دیه شود، در خصوص دو چشم، دو دیه و در خصوص یک چشم نیز یک دیه پرداخت میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=712220|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | |||
== در فقه == | == در فقه == | ||
برخی از فقها معتقدند به موجب آیات قرآن، '''قصاص چشم''' ثابت است و اگر جانی یک چشم و [[مجنی علیه]] دو چشم داشته باشد حتی اگر در نهایت، جانی کور شود نیز قصاص اعمال | برخی از فقها معتقدند به موجب آیات قرآن، '''قصاص چشم''' ثابت است و اگر جانی یک چشم و [[مجنی علیه]] دو چشم داشته باشد حتی اگر در نهایت، جانی کور شود نیز قصاص اعمال میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فقه استدلالی (ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4023864|صفحه=|نام۱=سیدمهدی (ترجمه)|نام خانوادگی۱=دادمرزی|چاپ=23}}</ref>مستند فقهی این ماده را باید روایتی از امام صادق (ع) دانست، منتهی عده ای این روایت را ضعیف دانستهاند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709972|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> همچنین [[اجماع]] در خصوص امکان قصاص فرد تک چشمی که [[عمد|عمدا]] چشم فردی سالم را کور کند یا درآورد، وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1939172|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref> | ||
برخی از فقها معتقدند مجنی علیه میتواند در [[اجرای قصاص]] چشم مرتکب را با دست درآورد، اما گروهی دیگر معتقدند بهتر است این عمل با آلت برنده ای انجام شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جلد اول) (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1939172|صفحه=|نام۱=هوشنگ|نام خانوادگی۱=شامبیاتی|چاپ=1}}</ref> | |||
== در رویه قضایی == | |||
==در رویه قضایی== | به موجب رأی شماره ۲۹۷_۱۳۷۰/۵/۷ صادره از شعبه ۱۲ [[دیوان عالی کشور]]: اگر چه [[دادگاه بدوی]] رأی به قصاص چشم چپ [[محکوم علیه]] را صادر کردهاست، اما از آنجا که لازم است در قصاص جرح تساوی و مماثله رعایت شده و ممکن باشد و نیز بیم [[تلف]] جانی یا زیان متصور نباشد، رأی فوق [[نقض رأی|نقض]] میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کاملترین مجموعه محشای قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 (جلد سوم) (تطبیق با قانون مجازات اسلامی سابق|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=راه نوین|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6280304|صفحه=|نام۱=محمدحسین|نام خانوادگی۱=کارخیران|چاپ=1}}</ref> | ||
به موجب رأی شماره | |||
== کور کردن چشم فرد یک چشم == | == کور کردن چشم فرد یک چشم == | ||
=== در قانون === | === در قانون === | ||
به موجب [[ماده ۴۰۳ قانون مجازات اسلامی]]: «اگر شخصی که دارای دو چشم است، چشم کسی را که فقط یک چشم دارد، درآورد یا آن را کور کند، مجنی علیه | به موجب [[ماده ۴۰۳ قانون مجازات اسلامی]]: «اگر شخصی که دارای دو چشم است، چشم کسی را که فقط یک چشم دارد، درآورد یا آن را کور کند، مجنی علیه میتواند یک چشم مرتکب را قصاص کند و نصف [[دیه کامل]] را هم دریافت دارد یا از قصاص یک چشم مرتکب منصرف شود و دیه کامل بگیرد مگر اینکه مجنی علیه یک چشم خود را قبلاً در اثر قصاص یا [[جنایت|جنایتی]] که استحقاق دیه آن را داشتهاست، از دست داده باشد، که در این صورت میتواند یک چشم مرتکب را قصاص کند یا با [[رضایت]] مرتکب، نصف دیه کامل را دریافت نماید.» | ||
برخی معتقدند در دو حالت، گرفتن [[دیه چشم]] ممنوع | برخی معتقدند در دو حالت، گرفتن [[دیه چشم]] ممنوع میباشد: حالت نخست، مربوط به زمانی است که چشم اول مجنی علیه به موجب جنایتی که خود وی پیشتر مرتکب شدهاست قصاص شده باشد، حالت دوم نیز مربوط به زمانی است که مجنی علیه چشم نخست خود را در راستای جنایتی که علیه وی واقع شده و استحقاق اخذ دیه را داشته و دیه را اخذ نموده یا جانی را [[گذشت شاکی|عفو]] کرده، از دست دادهاست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=354420|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> | ||
=== عدم | === عدم تأثیر علم یا جهل مرتکب نسبت به وضعیت خاص مجنی علیه === | ||
در اعمال این ماده، [[علم|آگاهی]] یا [[جهل| | در اعمال این ماده، [[علم|آگاهی]] یا [[جهل|ناآگاهی]] مرتکب نسبت به یک چشم داشتن فرد مجنی علیه لازم نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=354416|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> | ||
=== نظریات پیرامون حق قصاص مجنی علیه === | === نظریات پیرامون حق قصاص مجنی علیه === | ||
در این خصوص | در این خصوص بهطور کلی چند نظریه مطرح شدهاست: ۱- مجنی علیه، حق قصاص هر دو چشم جانی را دارد. ۲- مجنی علیه، حق قصاص یک چشم جانی را دارد ولی مستحق دیه نمیباشد. ۳- علاوه بر قصاص یک چشم، باید قائل به پرداخت دیه نیز بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709984|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | ||
=== در فقه === | === در فقه === | ||
مستند فقهی و شرعی این ماده را عده ای روایتی از امام صادق (ع) | مستند فقهی و شرعی این ماده را عده ای روایتی از امام صادق (ع) میدانند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709980|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | ||
همچنین روایتی در این خصوص وجود دارد که به موجب آن، امیر المؤمنین علی (ع) به مردی که دیگری با سنگی، یک چشم سالم او را کور کرده بود، گفت: «میتوانی یک چشمش را کور کنی و نصف دیه را بگیری؛ زیرا یک چشم تو به منزله دو چشم میباشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نشریه دادرسی شماره 16 مهر و آبان 1378|ترجمه=|جلد=|سال=1378|ناشر=سازمان قضایی نیروهای مسلح|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1646864|صفحه=|نام۱=سازمان قضایی نیروهای مسلح|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> | |||
== | گروهی از فقها در کتب خود بیان نمودهاند که چنانچه کسی با دو چشم، یک چشم دیگری را در بیاورد و کوری کامل او را منجر شود، تنها یک چشم او قصاص میشود و نیز بیان شدهاست که علاوه بر قصاص، حق اخذ نیمی از دیه را دارد،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فقه استدلالی (ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4023876|صفحه=|نام۱=سیدمهدی (ترجمه)|نام خانوادگی۱=دادمرزی|چاپ=23}}</ref> چرا که جانی همه قوه بینایی او را از میان برده و منجر به دیه کامل شدهاست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فقه استدلالی (ترجمه تحریر الروضه فی شرح اللمعه)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=طه|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4023880|صفحه=|نام۱=سیدمهدی (ترجمه)|نام خانوادگی۱=دادمرزی|چاپ=23}}</ref> | ||
== قصاص چشم سالم در برابر چشمهای نامتعارف از لحاظ دید یا شکل == | |||
=== در قانون === | === در قانون === | ||
مطابق [[ماده ۴۰۵ قانون مجازات اسلامی]]: «چشم سالم، در برابر | مطابق [[ماده ۴۰۵ قانون مجازات اسلامی]]: «چشم سالم، در برابر چشمهایی که از لحاظ دید یا شکل، [[عرف|متعارف]] نیستند، قصاص میشود.» | ||
عده ای معتقدند که این ماده با شرط سلامت در قصاص اعضاء در تضاد است، چرا که امکان قصاص چشم سالم در برابر چشم ناسالم وجود ندارد، اما در پاسخ به این ایراد گفته | عده ای معتقدند که این ماده با شرط سلامت در قصاص اعضاء در تضاد است، چرا که امکان قصاص چشم سالم در برابر چشم ناسالم وجود ندارد، اما در پاسخ به این ایراد گفته شدهاست که سلامت باید در مقابل عیوب اساسی اعضاء بدن تعریف شود، لذا نامتعارف بودن از لحاظ دید یا شکل را نمیتوان معیوب بودن چشم تلقی کرد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=709996|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> | ||
=== مصادیق چشم نامتعارف === | === مصادیق چشم نامتعارف === | ||
در این خصوص لازم است به بررسی مفهوم برخی از | در این خصوص لازم است به بررسی مفهوم برخی از چشمهایی که در عرف، نامتعارف محسوب میشوند، بپردازیم: «اعشی» را شب کور معنی کردهاند و جنایت بر چشم اعشی را موجب قصاص دانستهاند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2623844|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=3}}</ref>همچنین جنایت بر «چشم احول» یا کژ چشم بودن مجنی علیه موجب قصاص است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2621392|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=3}}</ref>«چشم اعمش» به معنی چشمی است که دچار چرک و اشک است، جنایت بر این چشم نیز با وجود سالم بودن چشم جانی، موجب قصاص است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2623904|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=3}}</ref> از سوی دیگر «اجهر» به کسی گفته میشود که در روز قادر به دیدن نباشد، جنایت بر این چشم نیز موجب قصاص است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ فقه (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2621052|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدمحمود|نام خانوادگی۱=هاشمی شاهرودی|چاپ=3}}</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس }} | {{پانویس|۲}} |
ویرایش