تحول در مسئولیت مدنی پزشک : بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر

تحول در مسئولیت مدنی پزشک : بازگشت افراطی به نظریۀ تقصیر نام مقاله ای از سید محمد آذین بوده که در شماره دوم دوره اول (مهر 1399) فصلنامه حقوق فناوری های نوین منتشر شده است.

چکیده

اعتقاد عمومی حقوق‌دانان همواره بر این بوده که نباید پزشک را که از سر حسن‌نیت و خیرخواهی به درمان دست می‌زند ضامن هرگونه تلف و خسارت بدنی بیمار دانست و پزشک فقط در صورت تقصیر ضامن جبران زیان‌های وارد بر بیمار برشمرده شده است. اما مشهور فقیهان با این باور موافقت نداشته و اعمال پزشکی را در حکم جنایت شبیه عمد برشمرده‌اند. قانون مجازات اسلامی مصوب 1370، با پذیرش دیدگاه غالب فقهی، پزشک را مطلقاً ضامن زیان‌هایی دانست که به سبب مداوا بر بیمار تحمیل می‌شود. از همان زمان، این حکم با نقد گسترده مواجه شد و ابزار «اخذ برائت» هم نتوانست جامعۀ پزشکی و حقوقی را قانع سازد. واکنش منفی جامعۀ پزشکی و حقوقی به این مقرره در جریان تدوین و تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 رخ نمود. قانون اخیر، رکن «تقصیر» را نیز بر مبانی اثبات مسئولیت مدنی پزشک افزود. در نتیجه، امروزه دیگر پزشک مسئول از پیش تعیین‌شدۀ زیان‌های احتمالی بر بیمار قلمداد نمی‌شود و اثبات تقصیر ضرورت دارد. همچنین اخذ برائت از جایگاه یگانۀ قبلی خویش فرو افتاده و با تفسیر منطقی قانون جدید می‌توان دریافت که دیگر هیچ اهمیت عملی ندارد. در این مقاله، با قیاس حکم قانون فعلی مجازات اسلامی با قوانین سابق بر آن، تحول صورت‌گرفته دربارۀ مسئولیت مدنی پزشک ارزیابی می‌شود. بدین منظور از مطالعۀ تطبیقی، دیدگاه علما و نویسندگان حقوقی و تفسیر منطقی قانون بهره‌گیری شده است.

کلیدواژه ها

• مسئولیت پزشکی
• پزشک
• تقصیر
• رضایت
• برائت

مواد مرتبط

• ماده 42 قانون مجازات اسلامی مصوب 1352
• ماده 59 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370
• ماده 319 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370
• ماده 145 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• ماده 158 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• ماده 495 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• ماده 496 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• ماده 497 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
• ماده 289 قانون مدنی
• ماده 328 قانون مدنی
• ماده 331 قانون مدنی
• ماده 332 قانون مدنی
• ماده 333 قانون مدنی
• ماده 334 قانون مدنی
• ماده 335 قانون مدنی
• ماده 495 قانون مدنی
• ماده 496 قانون مدنی
• ماده 497 قانون مدنی
• ماده 975 قانون مدنی
• ماده 1 قانون مسئولیت مدنی
• ماده 5 قانون مسئولیت مدنی
• ماده 6 قانون مسئولیت مدنی