تجزیه ناپذیری دعوا

دعوا، به‌طور معمول یک خواهان و نیز یک خوانده دارد، ولی همهٔ دعاوی به این سادگی نیستند و یک دعوا ممکن است به بیش از دو نفر ارتباط پیدا کند. ازاین‌رو، هرگاه دعوا تجزیه‌ناپذیر باشد، همهٔ اشخاصی که حق ادعایی علیه آنان است، باید خوانده قرار گیرند، والا دعوا مسموع نخواهد بود. در واقع، چون در این قبیل دعاوی نتیجه دادرسی به بیش از یک شخص توجه پیدا می‌کند، رسیدگی به چنین دعوایی مستلزم حضور تمامی این اشخاص است. برای مثال، چنانچه خواستهٔ دعوا اعلام بطلان سندی باشد که بین چند نفر تنظیم شده است، دادخواست این دعوا باید علیه همهٔ آنان به ثبت برسد و طرح دعوا فقط به طرفیت یکی از امضاکنندگان سند، موقعیت قانونی ندارد. به بیان دیگر، اگر عمل حقوقی موضوع یک سند محصول ارادهٔ چند نفر باشد، حضور تمامی این اشخاص برای رسیدگی به دعوا لازم است، زیرا چنین موجود حقوقی را نمی‌توان به چند ایقاع مستقل تجزیه کرد و هرکدام را به شخص معین نسبت داد. ازاین‌رو، خواهان ملزم است علیه همهٔ امضاکنندگان سند طرح دعوا کند و تجزیهٔ دعوا ممکن نیست. ماده ۴۸۹ قانون مدنی مبیّن لزوم اقامهٔ دعوا علیه همهٔ طرفین یک رابطهٔ حقوقی است و «قاعده‌ای است منطقی که قانون‌گذار آن را در موردی خاص اجرا کرده است».