ماده 362 قانون امور حسبی

ماده ۳۶۲ قانون امور حسبی: پس از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی که معترضی نبود دادگاه تمام ادله و اسناد درخواست کننده تصدیق را از برگ شناسنامه و گواهی گواه و غیره در نظر گرفته، تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین تعداد وراث و نسبت آن‌ها به متوفی صادر می‌نماید و در صورت اعتراض، دادگاه جلسه ای برای رسیدگی به اعتراض معین نموده به معترض و درخواست کننده تصدیق اطلاع می‌دهد و در جلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد. این حکم برابر مقررات قابل تجدیدنظر است.

مواد مرتبط

• ماده ۳۶۱ قانون امور حسبی
• ماده 363 قانون امور حسبی

توضیح واژگان

شناسنامه: برگی است که احوال شخصیه هر کس، همانطورکه در دفاتر سجل احوال مقرراست؛ بر روی آن برگ درج می‌گردد.

وارث: به کسی می‌گویند که درصورت برخورداری از شرایط ارث و مبری بودن از موانع ارث بری، ترکه میت به او انتقال می‌یابد.

تجدیدنظر: قضاوت کردن مجدد آراء کیفری است.

سند: نوشته‌ای است که به‌طور کتبی، به منظور احقاق و اثبات عمل یا واقعه حقوقی تنظیم می‌گردد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

رسیدگی به انحصار وراثت به شیوه ترافعی نیست بلکه دادگاه پس از اعلان و بر مبنای دلیل فوت و مفاد شناسنامه و شهادت گواهان، تصدیقی صادر می‌کند که شمار وارثان و نسبت وارثان و متوفی و سهم هر کدام از ترکه در آن معین شده‌است. این تصدیق نشان اثبات و احراز وراثت نزد مقام رسمی و اعتبار آن در برابر همه است. لازم است ذکر شود در صورتی که از طرف کسی به درخواست گواهی انحصار وراثت اعتراضی نشده باشد دادگاه می‌تواند بدون تعیین جلسه و احضار متقاضی و گواهان، کلیه مستندات را در نظر بگیرد و چنانچه ادله را کافی دید تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین عده وراث و نسبت آن‌ها به متوفی و نصیبی که از متروکات به نحو اشاعه می‌برند صادر نماید و اگر اعتراضی بود، رسیدگی به دعوای اعتراض به طریق اختصاری به عمل می‌آید. دادگاه به دستور ذیل ماده ۳۶۲ قانون امور حسبی جلسه رسیدگی به اعتراض را معین نموده و وقت آن را به اشخاصی که طرف دعوا هستند اعلام می‌دارد تا برای رسیدگی به اعتراض حاضر گردند. به نظر می‌رسد که لازم نیست به اشخاصی که به وراثت یا نحوه انتساب آن‌ها به متوفی اعتراض نشده و نقصانی در نصیب آنان از ترکه حاصل نمی‌شود ابلاغ وقت نمی‌شود.

نکات توضیحی

بر اساس مفاد ماده ۳۶۲ قانون امور حسبی دادگاه بعد از انقضای یک ماه از تاریخ نشر آگهی در صورتی که معترضی نبود تمام ادله را در در نظر گرفته و تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین عده وراث و نسبت آن‌ها به متوفی صادر می‌نماید و در صورت اعتراض دادگاه جلسه ای برای رسیدگی به اعتراض معین نموده و حکم صادره برابر مقررات قابل تجدیدنظر است.

رویه‌های قضایی

در نشست قضایی دادگستری یزد در مرداد ۱۳۸۴ این سؤال مطرح شده بود که از یک شعبه به فاصله چهار ماه دو گواهی حصر وراثت معارض صادر شده‌است و گواهی دوم با واقع امر مطابق است نحوه ابطال گواهی اول چگونه است؟ جواب کمیسیون این بود که هر یک از ورثه و اشخاص ذینفع در ماترک متوفا می‌توانند از دادگاه تقاضای گواهی انحصار وراثت کنند دادگاه با رسیدگی‌های لازم و تحقیقی از گواهان معرفی شده یا هر وسیله دیگری که لازم بداند با احراز صحت ادعا، گواهی حصر وراثت صادر می‌کند. این گواهی قابل رسیدگی پژوهشی و فرجامی است. بدیهی است در صورتی که کسانی که آن را مضر به حال خود بدانند بر حسب مقررات ماده ۴۴ قانون امور حسبی به دادگاه صادر کننده حکم و اگر در مرحله رسیدگی پژوهشی باشد به این مرجع اعتراض می‌کنند. اگر اعتراض وارد باشد گواهی سابق الصدور بی اثر شده و گواهی واقعی انحصار وراثت صادر خواهد شد این حکم هم قابل رسیدگی پژوهشی و فرجامی است.

نظریه مشورتی شماره ۷/۴۵۶۲ مورخ ۱۳۷۰ اداره حقوقی قوه قضاییه، گواهی حصر وراثت قابل اعتراض بوده و مرجع رسیدگی به اعتراض، دادگاه صادرکننده گواهی است.