عقل

عقل، نیرویی است که به کمک آن، امور مجهول، شناسایی گردیده و حسن و قبح اشیاء و اعمال، تشخیص داده می‌شود، در واقع به قوه ادراکی که به کمک آن، شخص می‌تواند رفتار، کردار و امور زندگی خود را سامان بخشد؛ عقل گویند، از این رو عقل را قوه ادراک دانسته‌اند که موجب درک علوم نظری و بدیهی می‌شود، عقل در اصطلاح فقهی آن چیزی است که به وسیله آن استدلال و تفکر و تمییز امور و نیز حسن و قبح انجام می‌شود. همچنین عاقل، به کسی گویند که در امور خود، از عقل خویش بهره می‌گیرد.

شایان ذکر است که در خصوص اصول حقوقی باید توجه داشت که نقش عقل در تدوین این اصول به گونه‌ای است که عقل، احساسی مبهم نیست، بلکه کوششی است برای ساختن یک نظام همگون، اصول عقلانی حقوق، نقشی بنیادین در تکوین قواعد حقوق دارد؛ گاه طراح آن است و گاه سازنده آن، به تعبیر ریموند، اصول حقوقی، «رشته‌ای از گزاره‌های عقلانی به هم پیوسته‌است که دیگر قواعد حقوق، از دامان آن برخاسته و به وسیله اصول به یکدیگر مرتبط می‌شوند» و حرکت معقول حقوق را به سوی کمال مطلوب تأمین می‌نماید.

جستارهای وابسته

• اهلیت

• بلوغ

• جنون

• رشد

• شرایط مسئولیت کیفری