شرکت تعاونی

شرکت تعاونی: شرکتی که برای مدتی نامحدود و به منظور رفع احتیاجات مشترک شرکاء و بهبود وضع مادی و اجتماعی آنان برای خدمت عمومی و هرگونه فعالیت راجع به تولید محصول کشاورزی و صنعتی، تهیه و طبقه بندی و نگهداری و مانند این امور تشکیل شده باشد، شرکت تعاونی می باشد.همچنین گفته شده است شرکت تعاونی شرکتی است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندیهای مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از‌ طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در قانون شرکت‌های تعاونی مصرح است تشکیل میشو‌د. تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از ۷ عضو کمتر باشد.عضویت شرکت تعاونی برای تمام اشخاصی که محل فعالیت یا سکونت آنها در حوزه عمل شرکت باشد و به تمام یا قسمتی از خدمات ‌شرکت احتیاج داشته باشند آزاد است.سرمایه شرکت تعاونی نامحدود و سهام آن با نام و مسئولیت هر عضو محدود بمیزان سهمی است که از سرمایه شرکت خریداری و یا‌ تعهد نموده است.همچنین طبق ماده ۱۷ قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران شرکتهای تعاونی شرکتهائی است که تمام یا حداقل ۵۱% سرمایه بوسیله اعضاء در اختیار شرکت تعاونی قرار می ‌گیرد و وزارتخانه ‌ها، ‌سازمانها، شرکتهای دولتی و وابسته به دولت و تحت پوشش دولت، بانکها، شهرداریها، شوراهای اسلامی کشوری، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای‌ عمومی می ‌توانند جهت اجرای بند ۲ اصل ۴۳ از راه وام بدون بهره یا هر راه مشروع دیگر از قبیل مشارکت، مضاربه، مزارعه، مساقات، اجاره، اجاره به‌ شرط تملیک، بیع شرط، فروش اقساطی، صلح، اقدام به کمک در تأمین و یا افزایش سرمایه شرکتهای تعاونی نمایند بدون آنکه عضو باشند.

تبصره - در مواردی که دستگاههای دولتی در تأسیس شرکتهای تعاونی شریک می‌ شوند ظرف مدتی که با موافقت طرفین در ضمن عقد شرکت ‌تعیین خواهد شد سهم سرمایه‌ گذاری دولت به تدریج بازپرداخت و صد در صد سرمایه به تعاونی تعلق خواهد گرفت. سهم اعضاء در تأمین سرمایه شرکتهای تعاونی برابر است مگر مجمع عمومی تصویب نماید که اعضاء سهم بیشتری تأدیه نمایند که در ‌این صورت حداقل و حداکثر سهم‌ ها باید در حدودی باشد که وزارت تعاون متناسب با نوع و تعداد اعضاء تعاونیها تعیین می‌ نماید.

اقسام شرکت‌های تعاونی

1. شرکت تعاونی تولید، برای تولید و فروش اشیاء بین عده‌ای از صاحبان مشاغل پدید می‌آید.
2. شرکت تعاونی مصرف، با هدف بیع کالاهای طرف حاجت در مصارف حیات مردمان تشکیل می‌شود. تقسیم سود و زیان در این شرکت، به نسبت خریدها بین اعضای شرکت خواهد بود.
3. شرکت تعاونی اعتبار، به منظور دادن اعتبارات کشاورزی، صنعتی، بحری تشکیل می‌شود. این شرکت، ممکن است به صورت شرکت سهامی باشد.
4. شرکت ضمان تعاونی، به منظور انعقاد ضمان احتیاطی و ظهرنویسی اسناد تجاری و اسناد تعهد و اوراق ظهرنویسی شده‌ی اعضای شرکت تشکیل می‌گردد.

شرط عضویت

شرط عضویت در شرکت تعاونی خرید و پرداخت تمام بهای لااقل یک سهم میباشد. هیچگونه تبعیض یا محدودیتی برای عضویت در شرکت نباید وجود داشته باشد مگر به سبب عدم کفایت ظرفیت فنی تأسیسات و وسائل ‌و امکانات شرکت مشروط بر اینکه در اساسنامه تصریح شده باشد.میتوان در اساسنامه شرکت شرط قبول اعضای جدید را علاوه بر خرید سهام پرداخت مبلغی به عنوان حق عضویت متناسب با هزینه ‌توسعه وسائل و یا امکانات شرکت برای انجام خدمات اضافی موکول کرد.

خروج از شرکت

خروج هر عضو از شرکت اختیاریست و نمیتوان آنرا منع کرد و بهای سهم یا سهام او حداکثر به ارزش اسمی باید ظرف یکسال از ‌تاریخ خروج عضو از شرکت نقداً پرداخت گردد.

‌برای پذیرش مجدد عضو خارج شده از شرکت میتوان در اساسنامه شرایطی پیش‌ بینی نمود.

سود سالانه سهام شرکت های تعاونی

سود سالانه سهام شرکتهای تعاونی معادل حداکثر نرخ بهره اوراق قرضه دولتی خواهد بود و در صورتی که اوراق قرضه دولتی در جریان ‌نباشد سود سالانه سهام به پیشنهاد وزارت تعاون و امور روستاها و تصویب هیئت وزیران تعیین و جهت اجرا اعلام خواهد شد. ‌

در مواردی که میزان درآمد خالص شرکت تکافوی پرداخت سود سهام را بر اساس مفاد این تبصره ننماید مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت تعاونی‌ مربوط نسبت به تعیین مقدار سود سهام آن اقدام خواهد نمود.

میزان سهام هر عضو در شرکت های تعاونی

میزان سهام هر عضو در شرکت های تعاونی را میتوان در اساسنامه به نسبت امکان معاملات او یا شرکت تعیین نمود و در هر حال میزان سهام یک عضو نباید از ‌یک هفتم کل سرمایه شرکت تجاوز کند.همچنین به موجب اساسنامه میتوان پرداخت بهای سهام خریداری شده هر عضو را باستثنای نخستین سهم خریداری از شرکت که نقدی است به‌ اقساط با مدت معین که هر قسط از یک دهم مبلغ تعهدی کمتر نباشد مجاز دانست. در این صورت پرداخت سود سهام به نسبت مبلغ پرداختی و مازاد ‌برگشتی از بابت معاملات عضو که موافق مقررات این قانون از تاریخ عضویت تعلق میگیرد موکول است به تصفیه تمام اقساط تعهدی او بابت سهام‌ خریداری. انتقال سهام شرکت تعاونی بغیر عضو شرکت مجاز نیست.

افزایش سهام شرکت های تعاونی

افزایش سرمایه شرکت تعاونی از طریق خرید سهام به وسیله اعضای جدید و یا افزایش تعداد سهام اعضای قبلی شرکت صورت میگیرد.

بازداشت سهام اعضای شرکت تعاونی

در صورتی که سهام هر یک از اعضای شرکت تعاونی به عنوان تضمین بدهی یا تعهدات آن عضو در قبال بستانکاران از طریق مراجع‌ قانونی بازداشت شود ترتیب استیفای طلب بستانکار مشمول مقررات بازپرداخت سهام مذکور در این قانون خواهد بود. شرکت تعاونی میتواند طلب ‌خود را از اعضائی که از شرکت خارج شده‌ اند با حق تقدم نسبت بسایر طلب ‌کارها از کل مطالبات آنها بابت سهام و یا سود آن، همچنین مازاد برگشتی‌ مربوط و یا سپرده‌ های آنها در شرکت برداشت کند.

ارکان شرکت تعاونی

شرکتهای تعاونی برای اداره امور خود دارای ارکان زیر می‌ باشند:

۱ - مجمع عمومی.

۲ - هیأت مدیره.

۳ - بازرس یا بازرسان.

رویه قضایی

• نظریه شماره 7/1401/1030 مورخ 1402/05/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره دعاوی بین شرکت و شریک در شرکت تعاونی

کتب مرتبط

• حقوق تجارت، جلد دوم (ستوده تهرانی)