نظام نیمه آزادی

نظام نیمه آزادی یکی از سیستم های اجرای کیفر حبس است که طبق آن محکوم علیه در خارج از زندان و زیر نظر تشکیلات زندان یه انجام یکی از فعالیت های حرفه‌ ای، آموزشی، حرفه‌ آموزی، درمانی، ساختمان سازی، کار در مزرعه و ... میپردازد. این نهاد راهی برای فردی کردن مجازات را پیش روی قاضی نهاده است.

پیشینه

هرچند به عقیده برخی، این نظام از نوآوری های قانون مجازات محسوب میشود و در قوانین قبلی دارای سابقه نیست؛ اما به نظر میرسد بتوان ماده 51 آیین نامه زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب 1354 را به عنوان پیشینه این ماده در نظر گرفت.

در قانون

قانونگذار در ماده 56 قانون مجازات اسلامی، به تعریف نظام نیمه آزادی به عنوان یکی از نوآوری های قانون جدید پرداخته است. شرط استفاده از این نهاد ارفاقی آن است که طبق رای صادره، مجازات حبس برای محکوم علیه صادر شده باشد. در این شیوه، نوعی آزادی محدود به زندانی داده میشود؛ بدین نحو که در بیرون از زندان بدون مراقبت مستقیم مامور به انجام فعالیت های آموزشی درمانی میپردازند و شب ها، آخر هفته یا ایام تعطیل به زندان باز میگردد، گفتنی است که فعالیت های مندرج در ماده 56 به صورت تمثیلی بیان شدند و دادگاه میتواند فعالیت های مثبت دیگری را در صورت موافقت متهم تعیین نماید.

شرایط صدور

برای استفاده از نظام نیمه آزادی، لازم است شرایط ذیل احراز گردد:

1. حبس تعزیری درجه 5 تا 7 همچنین حبس تعزیری درجه 2 تا 4 پس از گذراندن یک ‌چهارم مدت حبس
2. سپردن تامین مناسب برای تضمین حضور متهم نزد مراجع قضائی
3. وجود رضایت های سه گانه یعنی رضایت مجرم، دادگاه و شاکی برای اعمال این نظام بنابراین بدون گذشت شاکی و جلب رضایت محکوم، امکان صدور این قرار وجود ندارد.
4. تعهد به انجام فعالیت های آموزشی، حرفه‌ آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی یا درمان اعتیاد یا بیماری که در فرآیند اصلاح یا جبران خسارت وارد بر بزه‌ دیده مؤثر است
5. اختیار دادگاه صادر کننده حکم قطعی: اعم از اینکه دادگاه بدوی باشد یا تجدید نظر

در صورتی که محکوم علیه، تقاضای برخورداری از نظام نیمه آزادی را داشته باشد، دادگاه مکلف به رسیدگی به این تقاضا است ولی الزامی به قبول آن ندارد. اگر دادگاه، درخواست محکوم علیه مبنی بر استفاده از نظام نیمه آزادی را رد کند، امکانی برای اعتراض به این تصمیم وجود ندارد، البته محکوم میتواند مجددا تقاضای خود را مطرح کند.