ماده ۳۴۷ قانون مدنی

اصلاحی 14/10/1370

شخص کور می‌تواند خرید و فروش نماید مشروط بر این که شخصاً به طریقی غیر از معاینه یا به وسیله‌ی کس دیگر ولو طرف معامله، جهل خود را مرتفع نماید.

توضیح واژگان

به فقدان اطلاع از ماهیت چیزی، و نیز به کمترین احتمال از احتمالات گوناگون، جهل گویند.

پیشینه

پس از اصلاح این ماده در سال های 1361 و 1370، عبارت"ولو خود بایع"، به "ولو طرف معامله" تغییر یافت.

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

با توجه به اینکه علم به موضوع قرارداد، از عناصر عمومی عقود نمی باشد؛ لذا باید بین عقود مغابنه، مسامحه، و مخاطره قائل به تفکیک گردید. چراکه غرر، در عقود مغابنه قابل تصور است؛ نه در عقود مخاطره.

در مواردی که موضوع معامله عین معین است؛ باید مصداق آن در میان چند عین خارجی، مشخص گردد؛ در غیر این صورت چنین معامله ای صحیح نیست. مگراینکه طرفین توافق نموده باشند که بایع، بتواند به جای عین معین مورد توافق، مال دیگری را تسلیم نماید. البته اگر مورد معامله کلی باشد؛ تعیین کمیت، جنس و اوصاف اساسی کالا، کافی بوده؛ و وصف مرغوبیت آن، می تواند مبهم باشد؛ که در اینصورت، انتخاب با متعهد است؛ به شرط آنکه انتخاب او معیوب نباشد. همچنین نیازی نیست که همه ویژگی های مبهم، و جزئی مورد معامله، در قرارداد ذکر گردد؛ زیرا دراینصورت همیشه، بهانه ای برای ابطال عقد وجود خواهد داشت. مثلاً لزومی ندارد که طرفین، درمورد رنگ اتومبیل صفر کیلومتر هم، توافق نمایند.

روشندلی، از مصادیق حجر به شمار نمی آید؛ زیرا نقیصه ای را، که این عارضه به وجود می آورد، با وسایل مناسب دیگری غیر از بینایی، قابل رفع است.

روشندلی، مانع صحت قرارداد نیست. بلکه جهلی را که بر اثر فقدان بینایی، رفع نگردیده؛ به دلالت قاعده غرور، منجر به بطلان معامله می شود. مگر اینکه جهل مزبور، به طریق دیگری از بین رفته؛ و غرر رفع گردد.

سوابق فقهی

اگر خریدار، روشندل باشد؛ می توان با ذکر اوصاف مبیع برای وی، رفع جهالت نموده؛ و بدین ترتیب بیع را منعقد ساخت.

اگر تعیین ثمن معامله، به کارشناس محول گردیده باشد؛ چنین قراردادی غرری نیست.

انتقادات

بهتر است که این ماده، بدین شرح اصلاح گردد: "شخص کور می تواند خرید و فروش نماید؛ مشروط بر اینکه خود او، مستقیماً به وسیله کسی که ممکن است جهل خود را نسبت به مبیع یا ثمن مرتفع نماید یا به توسط شخص دیگر ولو خود طرف معامله، جهل او مرتفع شود."