ماده ۵۱۷ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

اگر مالک یا کسی که عهده ‌دار احداث ملکی است بنایی را به نحو مجاز بسازد یا بالکن و مانند آن را با رعایت نکات ایمنی و ضوابط فنی که در استحکام بنا لازم است در محل مجاز احداث کند و اتفاقاً موجب آسیب یا خسارت گردد، ضامن نیست. تبصره ـ اگر عمل غیرمجاز به‌ گونه‌ ای باشد که نتوان آن را به مالک مستند نمود مانند آنکه مستند به مهندسان ذی‌ ربط ساختمان باشد ضمان از مالک منتفی و کسی که عمل مذکور مستند به اوست ضامن است.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده از مصادیق تسبیب بوده و عده ای آن را فقط از طریق فعل مثبت قابل تحقق می دانند.712504 اگرچه هر کسی این حق را دارد که در ملک خود هرگونه تصرفی بنماید، اما مرز های این حق تا جایی ادامه می یابد که منجر به تجاوز حق دیگری نشود. در صورت تجاوز از این حق، باید مالک را ضامن عمل خود دانست.1719256بر اساس این ماده شرط ضمان مالک منوط به این است که اولاً نصب بالکن و امور نظیر آن به صورت غیر مجاز از سوی مالک انجام شود. اعم از اینکه مالک مرتکب تقصیر دیگری شده باشد یا خیر. چرا که در این حالت او دارای مسئولیت مطلق است.4759616لذا اگر مالک بالکن یا مانند آن را در مکان مجاز احداث نماید، امکان شکایت وجود ندارد.2059408دوماً مالک عامل و مسبب خسارت باشد.1425160 به نظر می رسد امروزه اقداماتی نظیر احداث کولر یا نصب تابلو های سنگین بر دیوار ها ی ابنیه، زمانی موجب ضمان مالک می شوند که وی مطلع از خرابی و تزلزل آن ها بوده و معذلک اقدامی نکند.834856

قسمت اول ماده فوق مربوط به تعدی و افراط مالک و لذا ضمان وی است. اما قسمت دوم ماده به دلیل عدم تعدی یا افراط مالک، نشانگر فقدان ضمان او است.712496

سوابق فقهی

فقها در این خصوص اجماع دارند که قرار دادن ناودان بر بام خانه ها را باید امری جایز تلقی کرد.4059616اما در خصوص تلف ایجاد شده ناشی از سقوط این ناودان دو نظر وجود دارد:1- قرار دهنده ضامن نیست. زیرا اصل بر برائت است. این نظر مورد پذیرش قانونگذار ما نیز بوده است. 2-قرار دهنده ضامن است. مستند این سخن روایت است.834840 گروهی از فقها نیز معتقدند اگر ناودان در معرض خرابی بوده و مالک با علم بدان از اصلاح امتناع کند، ضامن است.834848

گروهی از فقها نیز تاکید کرده اند که اگر دیگری به موجب فروریختن دیوار شخصی بر روی سر او بمیرد، مالک دیوار را نباید ضامن دانست. مشروط بر آنکه دیوار در ملک وی یا مکانی مباح بنا شده باشد و بنا نیز دارای استحکام لازم بوده باشد.3556872

مستندات فقهی

مستند فقهی این ماده را عده ای روایتی از امام صادق (ع) دانسته اند.4059688