ماده ۱۸۱ قانون مجازات اسلامی

عادل کسی است که در نظر قاضی یا شخصی که بر عدالت وی گواهی می دهد، اهل معصیت نباشد. شهادت شخصی که اشتهار به فسق داشته باشد، مرتکب گناه کبیره شود یا بر گناه صغیره اصرار داشته باشد تا احراز تغییر در اعمال او و اطمینان از صلاحیت و عدالت وی، پذیرفته نمی شود.

توضیح واژگان

«عدالت» از لحاظ فلسفی عبارت است از قرار دادن هر چیزی در جای خود و پرداختن هر فردی به کاری در خور خود، از بعد دینی باید در تعریف عدالت، رنگ و بویی شرعی نیز به این تعریف بخشیده شود.

«عادل» را کسی دانسته اند که دارای ملکه عدالت باشد، در اصطلاح حقوق اسلام، عادل فردی است که در حالت روحی قرار دارد که گناه کبیره نکند و بر گناه صغیره نیز اصرار نورزد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

بیشتر نویسندگان به عامل درونی و نفسانی عدالت توجه دارند، اما عده ای انعکاس خارجی را کافی میدانند یعنی همین که شخص به صورت متعارف رفتار پسندیده دارد، عادل است و ملازمه ای هم میان رفتار خارجی و عامل درونی وجود ندارد.به عقیده فقهای متاخر به مفهوم عرفی و فلسفی عدالت بیشتر توجه شده است و با افزودن شرط مروت، عدالت را در غیرمسلمان نیز قابل تحقق میدانند.رفتار عادلانه اماره صحت شهادت عادل است یعنی شخص عادل اگر خبر از موضوعی بدهد راست است، بنابراین شخصی که مدعی عدم عدالت فردی که دارای رفتار نیکو و مروت است میباشد، باید آن را اثبات کند.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

عدالت را برخی از فقها، حالتی دانسته اند که موجب بازداشتن انسان از نافرمانی از خداوند می گردد، از همین رو نیز نباید شهادت فرد فاسق یعنی فردی که گناه کبیره می کند یا به گناه صغیره اصرار می کند، پذیرفت.

همچنین گروهی از فقها بیان داشته اند که قبول شهادت فرد معروف به فسق، منوط به توبه ی واقعی او و احراز حالتی در نفس او است که وی را از گناه باز می دارد.