دوره مقدماتی حقوق مدنی (کاتوزیان)

وقایع حقوقی - مسئولیت مدنی

کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی ( وقایع حقوقی - مسئولیت مدنی) نام کتابی است از ناصر کاتوزیان که توسط شرکت سهامی انتشار به چاپ رسیده‌است.

محتوای کتاب

کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی (وقایع حقوقی - مسئولیت مدنی) در ۳ بخش تدوین گردیده‌است:

1. بخش اول: مسئولیت مدنی. در این بخش مباحثی نظیر: مبانی و منابع مسئولیت، ارکان مسئولیت، آثار مسئولیت مدنی و … مورد بررسی قرار می‌گیرند.
2. بخش دوم: غصب. آثار غصب و تضامن از عناوین مورد بحث ذیل این بخش می‌باشند.
3. بخش سوم: نویسنده در این بخش به توضیح و تفسیر مباحث استیفا، ایفای ناروا، اداره فضولی و … می‌پردازند.

بخشی از کتاب

نویسنده در بخشی از کتاب اینطور می‌نویسند:

«رویدادی که اثر آن به حکم قانون معین می‌شود و اراده و انشاء مرتکب سبب اصلی آن آثار نیست؛ «واقعه حقوقی» نامیده می‌شود در برابر «اعمال حقوقی» که زاده اراده و تراضی است. وقایع حقوقی انواع گوناگون دارد: گاه رویدادی است خارجی که به قهر واقع می‌شود و اراده در آن هیچ نقشی ندارد (مانند ولادت و مرگ) و گاه عملی است ارادی که قانون آثار آن را معین می‌کند (مانند غصب و دزدی) یا خطایی است که ضمان به بار می‌آورد. در این کتاب که با عنوان «وقایع حقوقی» ارائه می‌شود؛ تنها به وقایع ضمان آور می‌پردازیم، خواه آنچه سبب ضمان است؛ عمدی باشد یا نتیجه قصور و بی‌مبالاتی، قانون مدنی به اثر این وقایع پرداخته و آن را «الزامات خارج از قرارداد» و «ضمان قهری» نامیده‌است.»

اموال و مالکیت

کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت) نام کتابی است از ناصر کاتوزیان که به همت انتشارات میزان به چاپ رسیده است.

محتوای کتاب

کتاب دوره مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت) در 3 فصل کلی تدوین گردیده است:

1. فصل اول: در این فصل مبحث انواع مال و تقسیم اموال مورد پژوهش قرار گرفته است.
2. فصل دوم: در این فصل، نویسنده مبحث مالکیت را تشریح کرده اند. عناوینی همچون: مفاد حق مالکیت، توابع مالکیت، ایجاد و زوال مالکیت و ... ذیل این فصل مطرح گردیده اند.
3. فصل سوم: این فصل به بحث شاخه های مالکیت مانند: حق انتفاع، حق ارتفاق اختصاص پیدا کرده است.

بخشی از کتاب

نویسنده در بخشی از مقدمه اینطور می نویسند:

« از نظر حقوقى، به چيزى مال گويند كه داراى دو شرط اساسى باشد:

١) مفيد باشد و نیازی را برآورد، خواه آن نیاز مادی باشد یا معنوى

2) قابل اختصاص يافتن به شخص يا ملت معین باشد.

اشيایی مانند درياهاى آزاد و هوا و خورشيد، از ضرورى ترين وسایل زندگی است؛ ولى چون هیچ كس نمى تواند نسبت به آن ادعاى مالكيت انحصارى كند، مال محسوب نمى شود. احتمال دارد اشخاص بخشى ناچيز از هوا يا انرژى خورشيدى را به خود اختصاص دهند و تملک کنند ولى اين تملک كه چهره‌ای از انتفاع از اين نعمت هاى خداداد و همگانى است بايد به گونه ای باشد كه مزاحم بهره بردارى عموم از آنها نباشد.

ولى بر خلاف آنچه در ابتدا به نظر می آید، لازم نيست كه مال داراى مالک خاص باشد، چنان‌که قانون مدنی فصل سوم از باب اول را اختصاص به بيان اقسام و احكام اموالی داده است که مالک خاص ندارد، مانند آب های مباح و زمین موات و شکار.

در گذشته واژه اموال ویژه کالای مادی بود. ولی پیشرفت های زندگی کنونی به تدريج آن را از اين معنى محدود و ابتدایى خارج ساخته است، چندان که امروز به تمام عناصر گوناگون دارایى (مانند زمين و اموال منقول و مطالبات و حقوق مالى؛ و حتى حق تأليف و اختراع و سرقفلی) نیز مال گفته می‌شود.»