دیه فک

مواد 629 تا 634 قانون مجازات اسلامی (1392)، به دیه فک اختصاص دارد.

دیه قطع کردن فک

پیشینه

سابقاً ماده 415 قانون مجازات اسلامی (1370)، در این خصوص وضع شده بود.806812

در قانون

در حال حاضر، دیه قطع ‌کردن و یا از بین ‌بردن دو استخوان چپ و راست فک در ماده 629 قانون مجازات اسلامی (1392)، پیش بینی شده است.

بر اساس ماده فوق، صدمه ای که باعث از میان رفتن هر دو فک صورت شود، موجب دیه کامل بوده و آسیب دیدن بخشی از فک به نسبت مساحت آن مستوجب دیه خواهد بود،713964 لذا از بین بردن هر فک، موجب دیه ای معادل پنجاه شتر است.1928312

چه در عرف و چه در علم پزشکی، دو فک بالا و پایین مشمول ماده فوق هستند. فک پایین یا آرواره را می توان به مانند نعل اسبی دانست که در پایین صورت است. فک بالا که فاقد هرگونه تحرکی می باشد، ادامه همان استخوانی است که سازنده کاسه چشم، سقف دهان و جدار بینی است، البته به نظر می رسد مقصود از دو فک (لحیان) در فقه و ماده فوق، تنها فک پایین است.1301316

در فقه

برخی از فقهای عامه بر این باورند که دو استخوان فک زیرین، نظیر دیگری در بدن ندارند، همچنین موجبات زیبایی چهره را فراهم می آورند، لذا جنایت بر آنها موجب ثبوت دیه کامل است، همچنین دیه دندان ها در دیه این استخوان ها تداخل نمی نماید.836784 برخی از فقها نیز بر این باورند که اگر دو استخوان مورد بحث حتی در صورت فقدان دندان مجنی علیه از بین بروند، دیه کامل ثابت خواهد شد،836760همچنین اگر مجموع دو فک به همراه دندان ها از بین برود، دو دیه ثابت خواهد شد.2500348

برخی از فقهای امامیه، آرواره های زیرین را دارای دیه کامل دانسته اند، چرا که منفعت و جمال انسان را به همراه دارند.4990256

در هر صورت گروهی از فقها تصریح کرده اند که از میان بردن مجموع دو فک، موجب دیه کامل و از بین بردن هر یک از آنها نیز موجب 500 دینار دیه می شود، در فرض از بین بردن بخشی از آن ها، باید میزان دیه را به نسبت مساحت از بین رفته احتساب نمود.1373088

در رویه قضایی

به موجب نظریه مشورتی 2878-72/6/16، مقصود از فک ها، دو استخوان فک پایین است که به گوش وصل بوده و در قسمت چانه با یکدیگر برخورد می کنند.671308 همچنین بر اساس رأی اصراری 141-1368/11/10، موضوعیت قائل نشدن برای دینار در دیه شکستگی فک و دندان موافق با قانون است.1572960

عدم تداخل دیات در دیه فک

پیشینه

در گذشته ماده 416 قانون مجازات اسلامی مصوب (1370)، در این خصوص وضع شده بود.

در قانون

در حال حاضر، این حکم در ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، پیش بینی شده است.

بر اساس این ماده، دیه دندان ها و فک هر یک به طور مستقل تعیین شده است، لذا در فرض تضییع دندان و فک به طور توامان، باید برای هر یک دیه جداگانه ای در نظر گرفت، بنابراین نمی توان قواعد تداخل دیات را در این خصوص اعمال نمود.842916 یکی از حالاتی که در خصوص ماده فوق مورد بحث است، وضعیت فردی است که در هنگام ارتکاب جنایت، فاقد دندان است، در این صورت به نظر می رسد لازم است فقط دیه فک او پرداخت شود، گروهی نیز بر این باورند که در این حالت باید برای دندان هایی که امکان رویش آن ها وجود داشته است، قائل به اخذ دیه یا ارش بود.713972

در فقه

حکم فوق را گروهی از مصادیق قاعده عدم تداخل دیه اعضا دانسته اند.1936716برخی از فقها بیان نموده اند که مجموع دو فک دارای دیه کامل بوده و در فرض از بین بردن فک به همراه دندان ها، باید دو دیه ثابت شود.2500348 در این صورت دیه پرداختی، معادل دو هزار دینار خواهد بود،4098124 در نتیجه هر یک از فک ها دارای نصف دیه کامل است و در فرض وجود دندان در این فک ها، باید نصف دیه به همراه دیه دندان های از بین رفته اخذ شود،2175128 لذا دیه دندان ها در دیه فک ها تداخل نمی یابند.4179532

جنایت موجب کندی حرکت فک

پیشینه

سابقاً ماده 417 قانون مجازات اسلامی مصوب (1370)، در این خصوص وضع شده بود.713976

در قانون

در حال حاضر ماده ۶۳۱ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)، برای جنایت موجب کندی حرکت فک، ارش پیش بینی کرده است.

بر اساس ماده فوق، چنانچه جنایت بر فک، موجب سخت شدن عمل جویدن شود یا به حرکت در آوردن فک را دشوار کند، ارش ثابت است،671312 چرا که در این موارد دیه مقدری در نصوص وجود ندارد،4179532 تعیین ارش در این خصوص، امری تخصصی است که معمولا از طریق ارجاع امر به کارشناس معین می شود،713988 همچنین به موجب این ماده بر خلاف ماده سابق، صدمه منجر به نقص فک نیز موجب ثبوت ارش می باشد.1928320

در فقه

فقها نیز معتقدند در فرض دشوار شدن اعمال یا حرکات فک در اثر ایراد ضربه به آن، به دلیلی فقدان نص در خصوص اخذ دیه، باید قائل به ثبوت ارش شویم.836776

از بین ‌بردن تمام یا قسمتی از فک بالا

پیشینه

در گذشته ماده 415 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1370)، در این خصوص وضع شده بود.

در قانون

ماده 632 قانون مجازات اسلامی، در خصوص موجب ارش بودن از میان بردن همه یا بخشی از فک بالا، وضع شده است.

یکی از موارد مورد شبهه در مقررات جزایی ایران در باب دیه فک، در نظر گرفتن دو فک برای انسان از سوی مقنن است، حال آنکه انسان دارای یک فک است، برخی معتقدند این دیدگاه مقنن ممکن است به استناد لفظ «فکین» در روایات باشد که مقصود از آن، دو فک در دو سمت صورت می باشد که هر یک به یکی از گوش های انسان متصل می گردد.

در فقه

برخی از فقها معتقدند اگر جانی قسمتی از دو استخوان یا یکی از دو استخوان فک بالا را قطع کند، مساحت آن را باید با مساحت تمام استخوان سنجید، چنانچه جانی یکی از دو استخوان مذکور را به همراه قسمتی از استخوان دیگر قطع کند، برای استخوان قطع شده، معادل نیمی از دیه کامل و برای قسمت مقطوع استخوان دیگر، دیه ای به نسبت مساحت باید پرداخته شود.

دیه فلج کردن فک

در قانون

به فلج کردن فک پایین و دیه آن، در ماده 634 قانون مجازات اسلامی تصریح شده است، این ماده در قوانین سابق بیان نشده بود.

ماده فوق را منطبق بر قاعده کلی در خصوص دیه فلج کردن اعضاء بدن و نیز دیه از بین بردن عضو فلج دانسته اند.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

فقها در باب فلج نمودن فک سخنی به میان نیاورده اند، اما نقصان آن را (که با فلج شدن عضو متفاوت است) مستوجب ارش می دانند.همچنین فقها بیان داشته اند که فلج کردن هر عضوی که دارای دیه مقدر است، موجب دو ثلث دیه می باشد.