چک: به نوشته ای که به وسیله ی آن صاحب حساب از پولی که در بانک دارد مبلغی دریافت می نماید و یا به دیگری حواله می کند، چک گفته می شود.[۱] اقسام چک عبارتند از؛ چک عادی، چک تایید شده، چک تضمین شده، چک مسافرتی.[۲]

اثبات سفید امضاء بودن سند تجاری هیچ گونه ملازمه ای با بی اعتباری آن ندارد و دعوی پرداخت وجه چکی که در مورد آن ادعای سفید امضا شده پذیرفته است و دادگاه حکم به پرداخت وجه چک صادر می کند.[۳]

پرداخت اصل وجه چک و خسارت تأخیر آن

  • در فرضی که خوانده به پرداخت دین با احتساب خسارت تنزل ارزش پول طبق ماده مذکور محکوم شده و محکوم علیه بخشی از محکوم به را پرداخت کرده است؛ مادامی که مابقی را پرداخت نکرده است، با توجه به اجراییه صادره مکلف به پرداخت باقیمانده محکوم به بر اساس شاخص تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود؛ یعنی خسارت تنزل ارزش پول به آن بخش از محکوم به که پرداخت نشده است نیز تعلق می گیرد و این فرض منصرف از مبحث خسارت مرکب است. بنا به مراتب فوق، در فرض سؤال با لحاظ اصل محکوم به و خسارت تأخیر تأدیه در زمان هر یک از پرداخت ها و بر مبنای مبلغ پرداختی در هر مرحله کسری از اصل محکوم به و خسارت متعلقه، محاسبه و از میزان محکوم به کسر می شود.[۴]

محاسبه مبدأ خسارت تأخیر تأدیه در چک

مطابق مواد ۳۱۸ و ۳۱۹ قانون تجارت، اگر دعاوی راجعه به چک در مدت پنج ساله مرور زمانِ دعاوی تجاری اقامه شود، دعوایی تجاری محسوب شده و مطابق رای وحدت رویه شماره 812 مورخ 1400/4/1، مبدأ مطالبه خسارت تاریخ صدور چک می باشد و اگر دعوای مربوطه ظرف مدت پنج ساله اقامه نشود، دعوایی مدنی محسوب شده و از شمول رأی وحدت رویه 812 خارج است؛ فلذا مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تادیه نه تاریخ صدور چک، بلکه مطابق با مقررات عمومی تاریخ تقدیم دادخواست یا مطالبه وجه است.[۵]

ظهرنویسی و ضمانت چک در سامانه صیاد

  • طبق ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک صرفا پشت نویسی که از طریق سامانه صیاد انجام شود، معتبر است و وفق ماده ۲۴۹ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ در برابر دارنده مسؤولیت تضامنی دارند.همچنین مقنن در اصلاحات قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات بعدی، راجع به شیوه ضمانت از صادرکننده یا ظهرنویسان مقرره ای بیان نکرده؛ بر این اساس، همچنان ضمانت برابر مقررات قانون تجارت انجام می گیرد و ثبت آن در سامانه صیاد الزامی نیست.[۶]

نحوه محاسبه خسارت تأخیر تأدیه چک

  • هر چند خسارت تأخیر تأدیه چک و شرایط آن مشمول حکم مقرر در تبصره الحاقی به ماده ۲ قانون صدور چک و ماده واحده قانون استفساریه این تبصره مصوب ۱۳۷۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام و رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ مورخ ۱/۴/۱۴۰۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور است؛ اما از حیث ماهیت خسارت کاهش ارزش پول با حکم مقرر در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی تفاوتی نمی کند؛ بنابراین در مورد چک نیز با توجه به اطلاق تبصره الحاقی به ماده ۲، خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید چک تعلق می گیرد و به مانند سایر دیون و دیگر خسارات تأخیر تأدیه، در چک نیز تغییر فاحش شاخص سالانه ملاک است.[۷]

کتب مرتبط

منابع