ماده ۹۶۱ قانون مدنی

ماده ۹۶۱ قانون مدنی: جز در موارد ذیل اتباع خارجه نیز از حقوق مدنی متمتع خواهند بود:

1. در مورد حقوقی که قانون آن را صراحتاً منحصر به اتباع ایران نموده یا آن را صراحتاً از اتباع خارجه سلب کرده‌است.
2. در مورد حقوق مربوط به احوال شخصی که قانون دولت متبوع تبعه خارجه آن را قبول نکرده‌است.
3. در مورد حقوق مخصوصه که صرفاً از نقطه نظر جامعهٔ ایرانی ایجاد شده باشد.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۹۶۰ قانون مدنی
• ماده ۹۶۲ قانون مدنی

پیشینه

به موجب قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب ۱۳۱۰، بهره‌مند شدن خارجیان متقاضی ثبت اختراع یا علامت تجاری از قانون مزبور، منوط به رفتار متقابل شده بود.

فلسفه و مبانی نظری

به جهت جلوگیری از بیکاری اتباع یک کشور، در قوانین بسیاری از کشورها از جمله ایران، برای اشتغال بیگانگان مقیم آن سرزمین، محدودیت‌هایی در نظر گرفته شده‌ است.

نکات تفسیری دکترین ماده 961 قانون مدنی

اصل بر این است که خارجیان نیز، همچون اتباع کشور محل اقامتشان، از حقوق یکسانی برخوردار باشند؛ که در رابطه با حقوق خصوصی، معمولاً این گونه است؛ مگر در بهره‌مندی از منافع عمومی، که ممکن است محدودیت‌هایی وضع شده باشد.

ممکن است در مواردی، قانونگذار به جای محروم نمودن بیگانگان از حقی معین، بهره‌مندی آنان از حق مزبور را، منوط به رفتار متقابل یا … نموده باشد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 961 قانون مدنی

1. اتباع خارجی به طور کلی از حقوق مدنی بهره‌مند می‌شوند، مگر در موارد خاص.
2. قانون ممکن است برخی حقوق را به طور انحصاری برای اتباع ایران تعیین کند.
3. برخی حقوق ممکن است صراحتاً از اتباع خارجی سلب شوند.
4. حقوق مربوط به احوال شخصی اتباع خارجی که قانون کشورشان آن را نمی‌پذیرد، شامل حقوق مدنی نمی‌شود.
5. حقوق خاصی که بر اساس جامعه ایرانی‌ و نیازهای آن تدوین شده‌اند، ممکن است اتباع خارجی را شامل نشوند.

رویه های قضایی

• رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره ابطال یا اصلاح بخشنامه شماره ۸۵۷۸۵/۴۱ – ۱۴/۱۰/۸۷
• نظریه شماره 7/97/3023 مورخ 1397/12/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

• به موجب نظریه شماره ۴۳۳/۷ مورخه ۱۳۶۱/۱/۲۸ اداره حقوقی قوه قضاییه، مالکیت بیگانگان نسبت به محل کسب و پیشه، مغایر با اصل ۸۱ قانون اساسی و ماده ۹۶۱ قانون مدنی نبوده و اشکالی ندارد.
• نظریه شماره ۷/۹۹/۴۷۲ مورخ ۱۳۹۹/۰۷/۰۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حق استملاک اموال غیرمنقول توسط اتباع خارجی

انتقادات

مصادیق حقوق مخصوص به جامعه ایرانی، توسط قانونگذار مشخص نگردیده‌است؛ به همین دلیل، ممکن است در صدور قرار دستور موقت؛ در رابطه با این قبیل دعاوی، بین دادگاه‌های تالی و عالی، وحدت نظر وجود نداشته؛ و قراری که توسط دادگاه بدوی صادر می‌گردد؛ توسط دادگاه تجدیدنظر، با استناد به منحصر بودن موضوع دعوا یا قرار به اتباع ایرانی، لغو گردد.

مصادیق و نمونه ها

• امتیازهایی که برای مستأجران یا متقاضیان وام مسکن، برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه، در قانون پیش‌بینی شده‌است؛ حقوق مخصوص به جامعه ایرانی محسوب می‌گردند.

پایان نامه و رساله های مرتبط

• حقوق خصوصی اتباع بیگانه در ایران
• استملاک و معاملات اتباع بیگانه خارجه در نظم حقوقی ایران و مطالعه تطبیقی با فرانسه

مقالات مرتبط

• بررسی استملاک اتباع بیگانه در حقوق ایران و فرانسه
• مطالعه تطبیقی تحدید حقوق زنان ناشی از عقد نکاح
• تشخیص صلاحیت انحصاری دادگاه‌ها در دعاوی خصوصی بین‌المللی
• وثیقه اموال غیرمنقول توسط اتباع بیگانه
• بررسی تطبیقی کنوانسیون ۱۹۵۵ لاهه در رابطه با حل تعارض بین قوانین تابعیت و اقامتگاه و قانون مدنی ایران
• عامل ارتباط محل سکونت عادی در قواعد حل تعارض اتحادیه اروپا و ایران
• تشریفات قانونی انتقال سهام در شرکت‌های سهامی