ماده ۳۰۸ قانون مجازات اسلامی

ماده ۳۰۸ قانون مجازات اسلامی: اگر پس از تحقیق و بررسی به وسیله مقام قضایی، در بالغ یا عاقل بودن مرتکب، هنگام ارتکاب جنایت، تردید وجود داشته باشد و ولی دم یا مجنی علیه ادعاء کند که جنایت عمدی در حال بلوغ وی یا افاقه او از جنون سابقش انجام گرفته‌است لکن مرتکب خلاف آن را ادعاء کند، ولی دم یا مجنی علیه باید برای ادعاء خود بینه اقامه کند. در صورت عدم اقامه بینه، قصاص منتفی است. اگر حالت سابق بر زمان جنایت، افاقه مرتکب بوده‌است، مرتکب باید جنون خود در حال ارتکاب جرم را اثبات کند تا قصاص ساقط شود؛ در غیر این صورت با سوگند ولی دم یا مجنی علیه یا ولی او قصاص ثابت می‌شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی
• ماده ۳۰۹ قانون مجازات اسلامی

نکات تفسیری دکترین ماده 308 قانون مجازات اسلامی

در خصوص تعیین بلوغ و عقل مرتکب در حین ارتکاب جرم، باید آن را به دادگاه سپرد، اما اگر تحقیقات دادگاه در این خصوص، تردیدات موجود را مرتفع نکند و میان مرتکب و ولی دم یا مجنی علیه در این مورد اختلاف حاصل شود، ولی دم یا مجنی علیه باید بر بلوغ و عقل مرتکب در حین ارتکاب جرم، دلیل اقامه کنند، چرا که اصل استصحاب عدم در اینجا جاری است، به علاوه اینکه باید یادآور شد در امور کیفری، سوگند را نمی‌توان جزء ادله اثبات دعوا دانست، لذا در این مورد، اثبات وقوع جرم با سوگند ولی دم، امری خلاف قاعده است.

نکات توضیحی ماده 308 قانون مجازات اسلامی

در فرض احراز جنون متهم قبل از جرم، باید آن را برای زمان پس از جرم نیز استصحاب کرد. بطور کلی می توان حالات مورد بحث در این ماده را به دو قسمت تقسیم کرد: در حالت نخست، پس از تحقیق و بررسی در وضعیت جنون مرتکب پیش از جنایت دچار تردید میشویم، در اینجا باید ادعای ولی دم یا مجنی علیه بر عدم جنون مرتکب پیش از ارتکاب جرم ثابت شود و در غیر این صورت، قصاص منتفی است، در حالت دوم اما عدم جنون مرتکب پیش از جنایت محرز است، در اینجا باید خود مرتکب، جنون خویش را در حین ارتکاب جرم ثابت نماید، در غیر این صورت با سوگند مجنی علیه یا ولی دم، قصاص برای مرتکب ثابت خواهد شد.

سوابق و مستندات فقهی

سوابق و مستندات فقهی

در این خصوص نظر فقهی امام خمینی (ره) بر این است که در فرض اختلاف میان مرتکب و ولی دم یا مجنی علیه در در خصوص بلوغ و عقل جانی و اعتقاد جانی به عدم بلوغ خویش یا جنون سابق خویش و اعتقاد ولی مقتول به خلاف این امر، قول جانی را باید مسموع دانست و سوگند او کافی است. در فرض اختلاف در جنون باید میان زمانی که تاریخ وقوع جنایت معلوم و تاریخ وقوع جنون مشکوک است، با سایر حالات قائل به تمایز شد.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده 308 قانون مجازات اسلامی

1. درصورت تردید در بلوغ یا عقل مرتکب حین ارتکاب جرم، ولی دم یا مجنی علیه وظیفه ارائه بینه دارد.
2. اگر حالت سابق مرتکب افاقه باشد، او باید جنون حین ارتکاب جرم را اثبات کند.
3. در صورت عدم اثبات ادعای ولی دم یا مجنی علیه، قصاص منتفی می‌شود.
4. اثبات جنون حین ارتکاب برعهده مرتکب است، اگر حالت سابق او افاقه بوده باشد.
5. قصاص با سوگند ولی دم یا مجنی علیه یا ولی او ثابت می‌شود در صورتی که مرتکب جنون خود را اثبات نکند.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی ۱۵۱۶/۷_۱۳۷۳/۵/۵ اگر دیوانه ای همسر خود را بکشد از دیه پرداختی توسط عاقله ارث نمی‌برد ولی از بقیه ماترک ارث می‌برد.

انتقادات

عده ای معتقدند بیان مقررات شکلی نظیر مسائل مربوط به ادله اثبات دعوا در قانون مجازات اسلامی، می‌تواند به عنوان یک ایراد مهم مورد بررسی قرار بگیرد.