کانون اصلاح و تربیت
کانون اصلاح و تربیت، محل نگهداری اطفال و نوجوانان بزهکار یا متهم به ارتکاب جرم است که کمتر از ۱۸ سال سن دارند.[۱] کانون اصلاح و تربیت به موجب مواد ۲۲ و ۲۴ قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار و آیین‌نامه اجرایی سازمان کانون اصلاح و تربیت (مصوب ۱۳۴۷) تشکیل می‌شود. این کانون در مقر هر دادگاه اطفال قرار داشته و شامل سه قسمت است:
- نگهداری موقت اطفال در انتظار تصمیم دادگاه
- -قسمت اصلاح و تربیت
- قسمت زندان جهت نگهداری محکومان
کارمندان این کانون عبارتند از: مدیر کانون، مسئول آموزش، مسئول نگهداری موقت، مسئول قسمت اصلاح و تربیت و مسئول زندان، پزشک، روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی مربی، کارمند دفتری، آموزگار، پزشکیار و مراقبان تربیتی و انتظامی[۲]
سازمان زندان‌ها باید حداقل در مرکز هر استان، کانون اصلاح و تربیت دایر کند، در دیگر شهرها و شهرستان‌های بزرگ نیز سازمان زندان‌ها می‌تواند تأسیس کانون اصلاح و تربیت را در صورت اقتضا از رئیس قوه قضاییه درخواست کند.[۳]
نگهداری موقت در کانون اصلاح و تربیت
در رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان، چنانچه نگهداری متهم لازم باشد، باید در موارد ضرورت و موارد مقرر قانونی به جای صدور قرار بازداشت موقت، اقدام به نگهداری متهم در کانون اصلاح و تربیت نمود.[۴]
در قانون
بر اساس ماده ۲۸۷ قانون آیین دادرسی کیفری: «در جریان تحقیقات مقدماتی، مرجع قضائی حسب مورد، اطفال و نوجوانان موضوع این قانون را به والدین، اولیاء، یا سرپرست قانونی یا در صورت فقدان یا عدم دسترسی یا امتناع از پذیرش آنان، به هر شخص حقیقی یا حقوقی که مصلحت بداند، می‌سپارد. اشخاص مذکور ملتزمند هرگاه حضور طفل یا نوجوان لازم باشد او را به مرجع قضائی معرفی نمایند. افراد پانزده تا هجده سال نیز شخصاً ملزم به معرفی خود به دادگاه می‌باشند.
در صورت ضرورت، اخذ کفیل یا وثیقه تنها از متهمان بالای پانزده سال امکان‌پذیر است. در صورت عجز از معرفی کفیل یا ایداع وثیقه یا در مورد جرائم پیش‌بینی شده در ماده (۲۳۷) این قانون، دادسرا یا دادگاه می‌تواند با رعایت ماده (۲۳۸) این قانون، قرار نگهداری موقت آنان را در کانون اصلاح و تربیت صادر کند.
تبصره - قرار نگهداری موقت، تابع کلیه آثار و احکام قرار بازداشت موقت است.»
فرض عدم وجود کانون اصلاح و تربیت در حوزه قضایی دادگاه
اجرای حکم نگهداری طفل با کانون اصلاح و تربیت است و در فرض نبودن کانون در حوزه قضایی دادگاه، طفل در محل مناسب دیگری به تشخیص دادگاه نگهداری می‌شود.[۵]
نگهداری محکومان بالای هجده سال در بخش نگهداری جوانان
در قانون
به موجب ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری: «به کلیه جرائم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود. در هر صورت محکومان بالای سن هجده سال تمام موضوع این ماده، در بخش نگهداری جوانان که در کانون اصلاح و تربیت ایجاد می‌شود، نگهداری می‌شوند...»
بازدید قضات دادگاه اطفال و نوجوانان از کانون اصلاح و تربیت
در قانون
مطابق ماده ۵۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری: «قضات دادگاه اطفال و نوجوانان مکلفند برای بررسی وضعیت قضائی مددجویان و طرز تعلیم و تربیت و پیشرفت اخلاقی آنان، حداقل هر ماه یک بار از کانون اصلاح و تربیت حوزه محل خدمت خود بازدید به عمل آورند. این امر مانع اجرای وظایف قانونی دادستان نیست.»
قلمرو حکم
قضات دادگاه‌ها در این ماده، مفهومی اعم دارد و رئیس، دادرس و مستشار را نیز شامل می‌شود.[۶]
جابجایی طفل یا نوجوان در کانون اصلاح و تربیت به دلیل فساد اخلاقی
در قانون
به موجب ماده ۵۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری: «هرگاه حسب گزارش مدیران کانون، رفتار و اخلاق طفل یا نوجوانی، موجب فساد اخلاق اطفال یا نوجوانان دیگر گردد، در صورت احراز موضوع توسط قاضی دادگاه اطفال و نوجوانان و به دستور وی، طفل یا نوجوان مذکور در محل دیگری در همان قسمت نگهداری می‌شود و پس از اصلاح اخلاق و رفتارش با دستور دادگاه به محل قبلی بازگردانده می‌شود.»
قلمرو حکم
اگرچه عبارت «دادگاه اطفال و نوجوان» این مفهوم را می‌رساند که این تکلیف برای قضات دادگاه اطفال و نوجوان است، اما با توجه به مواد ۳۱۵ و ۵۹۹ می‌توان گفت این تکلیف برای قضات دادگاه کیفری یک ویژه نوجوان و قضات دادگاه‌های نظامی در مواردی که به جرائم اطفال و نوجوان رسیدگی می‌کند، نیز وجود دارد.[۷]
مواد مرتبط
ماده ۲۸۷ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۲۵ قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۵۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری
منابع
- ↑ رجب گلدوست جویباری. آیین دادرسی کیفری منطبق با ق.آ.د. ک جدید مصوب 1392. چاپ 2. جنگل، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4880180
- ↑ عباس زراعت و علی مهاجری. آیین دادرسی کیفری (جلد دوم). چاپ 3. فکرسازان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 514628
- ↑ رجب گلدوست جویباری. آیین دادرسی کیفری منطبق با ق.آ.د. ک جدید مصوب 1392. چاپ 2. جنگل، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4880132
- ↑ سیدجلال الدین مدنی. آیین دادرسی کیفری (جلد اول و دوم) (از وقوع جرم تا اجرای حکم، دادسرا، مراحل کشف، تحقیق و تعقیب، دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری استان، تجدیدنظر، شعب تشخیص، فرجام، دعاوی ناشی از جرم، احکام و قرارهای کیفری، ادله اثبات جرم، وظایف قضات، وکلا و ضابطین دادگستری). چاپ 4. پایدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 891676
- ↑ سیدجلال الدین مدنی. آیین دادرسی کیفری (جلد اول و دوم) (از وقوع جرم تا اجرای حکم، دادسرا، مراحل کشف، تحقیق و تعقیب، دادگاه کیفری عمومی، دادگاه کیفری استان، تجدیدنظر، شعب تشخیص، فرجام، دعاوی ناشی از جرم، احکام و قرارهای کیفری، ادله اثبات جرم، وظایف قضات، وکلا و ضابطین دادگستری). چاپ 4. پایدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 891692
- ↑ سیدحمید شاهچراغ و حسن حاجیلو. شرح آیین دادرسی کیفری (اجرای احکام کیفری و اقدامات تأمینی و تربیتی و…). چاپ 1. جنگل، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6320224
- ↑ سیدحمید شاهچراغ و حسن حاجیلو. شرح آیین دادرسی کیفری (اجرای احکام کیفری و اقدامات تأمینی و تربیتی و…). چاپ 1. جنگل، 1395. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 6320228