ماده 64 قانون تجارت الکترونیکی

ماده 64 قانون تجارت الکترونیکی: به منظور حمایت از رقابت های مشروع و عادلانه در بستر مبادلات‌ الکترونیکی، تحصیل غیرقانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه ها و مؤسسات برای خود و‌ یا افشای آن برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی جرم محسوب و مرتکب به‌ مجازات مقرر در این قانون خواهد رسید.

مواد مرتبط

• ماده 75 قانون تجارت الکترونیک
• ماده 65 قانون تجارت الکترونیک
• ماده 648 قانون مجازات اسلامی

توضیح واژگان

اسرار تجاری: هر نوع اطلاعات ارزشمندی است که نزد عموم شناخته شده نیست و یا به سختی قابل شناسایی و تعیین می باشد. اطلاعات مورد نظر باید علاوه بر جنبه سری بودن دارای ارزش اقتصادی مستقلی باشد و در بازار بتواند به عنوان یک معیار تعیین کننده ارزش مطرح باشد، پس اطلاعاتی که دارای ارزش اقتصادی مستقلی نیست نمی تواند به عنوان اسرار تجاری مورد حمایت قرار گیرد.

مبادله الکترونیک: مبادله الکترونیک به معنای انتقال الکترونیکی پول، کالا و خدمات میان خریدار و فروشنده است که البته منظور اسناد و اطلاعاتی است که مبادله پول، کالا و خدمات به خودی خود یک فعالیت تجارتی هم به حساب می اید.

مطالعات تطبیقی

در حقوق ایران، متاسفانه برخلاف حقوق ایالات متحده، حمایت کیفری از اسرار تجاری در فضای واقعی صورت نمی گیرد و قوانین جامعی در این باره وجود ندارد که این مسئله خلاء بزرگی محسوب می شود و نیازمند تصویب هر چه سریع تر قوانین مرتبط با اسرار تجاری و جرم انگاری نقض این حقوق می باشد. در حقوق ایران قوانین پراکنده و ان هم به صورت مبهم و ناقص به نقض محرمانگی اسرار تجاری در فضای واقعی اشاره کرده اند مانند ماده 648 قانون مجارات اسلامی که مربوط به افشای اسرار حرفه ای می باشد.

تعهد محرمانگی که به ضرورت عدم افشای اطلاعات محرمانه منجر می گردد از قواعدی است که در حقوق فرانسه به صراحت ذکر گردیده است و مستند آن ماده 2-1112 قانون مدنی جدید فرانسه می باشد که اذعان داشته است: «هرکس بدون مجوز، از اطلاعات محرمانه ی به دست آمده در جریان مذاکرات، استفاده یا آن ها را افشا نماید تحت شرایط مندرج در قواعد عام مسئولیت مدنی، دارای مسئولیت می باشد.» لازم به ذکر است که در حقوق ایران این امر به عنوان قاعده ای کلی همچون حقوق فرانسه به رسمیت شناخته نشده است لیکن ماده صدرالذکر بر مبنای همین قاعده افشای اسرار تجاری و اقتصادی توسط بنگاه ها و موسسات در محیط الکترونیکی جرم انگاری شده است.

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

جرم تحصیل و افشای غیرقانونی اسرار تجاری و اقتصادی موضوع ماده 64 قانون تجارت الکترونیک، یک جرم مقید به نتیجه نیست لذا وجود سوء نیت خاص در شخص مرتکب ضروری نیست.

نکات توضیحی

حمایت از اسرار تجاری به طور خاص موضوع مواد 64 و 65 و 75 قانون تجارت الکترونیکی قرار گرفته است. مطابق مواد 64 و 65 اسرار تجاری در مقابل افشا برای ثالث یا تصاحب برای خود حمایت شده اند.

افشای سر در این ماده لزوما به معنی اطلاع یافتن تمام مردم از محتوای ان نیست؛ بلکه امکان دارد صرفا با اگاهی یک نفر، افشای سر تحقق یابد. بنابراین، راز و افشا دارای مفهومی دقیق بوده و اصطلاحی فنی به شمار می اید. برای مثال فرمول ساخت یک ریز پردازنده که هزار نفر از کارکنان شرکت سازنده به ان اگاهی دارند، در مفهومی عرفی به هیچ وجه راز به شمار نمی اید، ولی «حقوق اسرار تجاری» در محرمانه بودن مورد مزبور و تعهد کارکنان به عدم افشای ان تردیدی ندارد.

موضوع جرم مندرج در مواد 64 و 75 قانون تجارت الکترونیکی «اسرار تجاری الکترونیکی» است. در این دو ماده از تحصیل غیر قانونی «اسرار تجاری» و «اسرار اقتصادی» صحبت شده، اما ماده 65 فقط «اسرار تجاری» را تعریف کرده است که نشان می دهد «اسرار تجاری» و «اسرار اقتصادی» مترادف با یکدیگر به کار رفته اند. این اسرار تجاری و اقتصادی باید به «بنگاه های تجاری، صنعتی، اقتصادی و خدماتی» یا «موسسات» مربوط باشد. حال اگر یک شخص حقیقی تاجر باشد، از انجا که «بنگاه» در لغت به معنای «سازمان، موسسه، انبار، مخزن» ، «مرکز»، « جایی که نقد و جنس در ان نهند» و سرانجام «جای داد و ستد» امده است و هر تاجر هم حداقل یک دفتر کار کوچک دارد که به ان «بنگاه» قابل اطلاق است، اشخاص حقیقی تاجر و اسرار تجاری انها نیز مشمول این حمایت مندرج در ماده 64 هستند. در خصوص جرم تحصیل و افشای اسرار تجاری در محیط الکترونیکی، مرتکب باید علم داشته باشد به اینکه اولا، طریق تحصیل سر، غیر قانونی است؛ ثانیا، انچه تحصیل می کند یا افشا می سازد، سر است.

انتقادات

• مصادیق رفتارهای فیزیکی مقرر در قانون تجارت الکترونیکی بسیار محدود است و بهتر است قانونگذار با اصلاحاتی که به عمل می اورد موارد دیگری را نیز به ان اضافه کند؛ به عنوان مثال، اگر کسی اسرار تجاری را از بین ببرد یا تغییر دهد یا تحریف کند، مشمول این قانون نخواهد بود.
• ماده 64 قانون تجارت الکترونیکی به صراحت از نقض حقوق اسرار سخن نمی گوید و همین امر موجب شده، که جرم انگاری تمام اقسام متصور برای نقض این حقوق، به دقت انجام نشود. برای مثال، این ماده به طور صریح، شامل به کارگیری اسرار تجاری دیگران در جهت منافع خویش یا زیان رساندن به مالک اسرار نمی شود.
• رای دادگاه درباره تحصیل غیر مجاز اسرار تجاری (دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۲۳۸۰۱۷۱۵)

مقالات مرتبط

• نوآوری‌های حقوق قراردادهای جدید فرانسه و تطبیق آن با نظام حقوقی ایران
• مسئولیت مدنی ارائه‌دهندگان خدمات حوزۀ ارتباطات و فناوری اطلاعات در ایران
• مسؤولیت مدنی ناشی از نقض حقوق مالک اسرار تجاری