تدلیس در ازدواج

«تدلیس» در لغت، به معنای پنهان نموده، پوشانیدن عیب چیزی و مخفی نمودن عیب خود یا کالایی است. اما در اصطلاح عبارت است از فریبکاری و به وجود آوردن اوضاع و شرایطی که امر را بر طرف معامله مشتبه ساخته و منجر به اعتقاد خلاف واقع در وی گردد. تدلیس، نیرنگی است غیر متعارف، که از سوی یکی از متعاقدین، و با علم و معاضدت وی، جهت گمراه نمودن طرف مقابل به کار رفته و او را به سوی عقدی ترغیب می‌نماید که در صورت دانستن حقیقت، تن به آن نمی‌داد.

در قانون

ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)، عنصر قانونی جرم تدلیس در ازدواج را تشکیل می‌دهد. عنصر مادی این جرم، فعل مثبت مادی تدلیس است،بنابراین سکوت شخص آگاه از این صفت، مشمول حکم این جرم نخواهد بود.

عنصر معنوی این جرم، سوء نیت عام و «قصد فریب» به عنوان سوء نیت خاص است، همچنین این جرم، جرمی مقید است و درصورت عدم تحقق فریب، احکام این ماده مجری نخواهد بود.

مصادیق این ماده، جنبه تمثیلی دارد و هر عملی که موجب فریب گردد را شامل می‌شود و جنبه عرفی دارند.

اگر طرف عقد، تحت عناوینی چون وکالت، وصایت، قیمومت یا ولایت طرف مقابل را فریب دهد، در شمول آن به دلیل آنکه به این افراد نیز طرف عقد گفته می‌شود، نباید تردید کرد.هم چنین اگر تدلیس از جانب هر دو طرف عقد باشد باز هم جرم محقق می‌شود.اما باید توجه داشت که تدلیس از جانب شخص ثالث، موضوع را از شمول این جرم، خارج می‌کند.

رویه‌های قضایی

اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه ۷/۴۰۷۵–۱۳۶۴/۸/۷ بیان داشته‌است که: اگر زن باکره قبل از عقد ازدواج دوم، طلاق اولش را از شوهرش مکتوم کند، مرتکب فریب در ازدواج شده‌است هرچند این عمل موجب کاهش مهریه نخواهد بود.

هم چنین به موجب دادنامه به شماره ۱۲۲–۷۵/۱/۲۵ صادره از شعبه دهم دادگاه عمومی قم به اتهام فریب در ازدواج، با توجه به اینکه متهم درجلسه دادگاه اقرار کرده‌است که قبل از ازدواج با خانم دیگری، ازدواج موقت ۹۹ ساله داشته‌است، اعتراض ایشان به ۲ ماه حبس تعزیری مورد قبول واقع نشده و رای صادره عیناً تأیید می‌گردد.