ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴

مشمولين اين قانون در صورت حائز بودن شرايط زير حق استفاده از مستمري بازنشستگي را خواهند داشت.

1- حداقل ده سال حق بيمه مقرر را قبل از تاريخ تقاضاي بازنشستگي پرداخته باشند. 2- سن مرد به شصت سال تمام و سن زن به پنجاه و پنج سال تمام رسيده باشد. ‌تبصره 1 - كساني كه 30 سال تمام كاركرده و در هر مورد حق بيمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند در صورتي كه سن مردان 50 سال و سن زنان45 سال تمام باشد مي‌توانند تقاضاي مستمري بازنشستگي نمايند. تبصره 2- الف- كارهاي سخت و زيان ‌آور كارهايي است كه در آنها عوامل فيزيكي، شيميايي، مكانيكي و بيولوژيكي محيط كار، غير استاندارد بوده و در اثر ‌اشتغال كارگر تنشي به مراتب بالاتر از ظرفيتهاي طبيعي (جسمي و رواني) در وي ايجاد گردد كه نتيجه آن بيماري شغلي و عوارض ناشي از آن بوده و ‌بتوان با بكارگيري تمهيدات فني، مهندسي، بهداشتي و ايمني و غيره صفت سخت و زيان ‌آور بودن را از آن مشاغل كاهش يا حذف نمود. 1- كارفرمايان كليه كارگاههاي مشمول قانون تأمين اجتماعي كه تمام يا برخي از مشاغل آنها حسب تشخيص مراجع ذي‌ ربط سخت و زيان ‌آور اعلام‌ گرديده يا خواهند گرديد، مكلفند ظرف دو سال از تاريخ تصويب اين قانون نسبت به ايمن ‌سازي عوامل شرايط محيط كار مطابق حد مجاز و ‌استاندارد هاي مشخص شده در قانون كار و آيين‌ نامه ‌هاي مربوطه و ساير قوانين موضوعه در اين زمينه اقدام نمايند. 2- كارفرمايان كارگاههاي مشمول قانون تأمين اجتماعي مكلفند قبل از ارجاع كارهاي سخت و زيان ‌آور به بيمه شدگان، ضمن انجام معاينات پزشكي ‌آنان از لحاظ قابليت و استعداد جسماني متناسب با نوع كارهاي رجوع داده شده (موضوع ماده 90 قانون تأمين اجتماعي)، نسبت به انجام معاينات ‌ دوره ‌اي آنان كه حداقل در هر سال نبايد كمتر از يك بار باشد، نيز به منظور آگاهي از روند سلامتي و تشخيص به هنگام بيماري و پيشگيري از فرسايش ‌جسمي و روحي اقدام نمايند، وزارتخانه ‌هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و كار و امور اجتماعي مكلفند تمهيدات لازم را در انجام اين بند توسط ‌كارفرمايان اعمال نمايند. ب - حمايتها 1- افرادي كه حداقل بيست سال متوالي و بيست و پنج سال متناوب در كارهاي سخت و زيان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد ‌حق بيمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند مي ‌توانند تقاضاي مستمري بازنشستگي نمايند. هر سال سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت و ‌زيان ‌آور يك و نيم سال محاسبه خواهد شد. 2- در صورتي كه بيمه شدگان موضوع اين تبصره قبل از رسيدن به سابقه مقرر در اين قانون دچار فرسايش جسمي و روحي ناشي از اشتغال در كارهاي ‌سخت و زيان ‌آور گردند با تأييد كميسيونهاي پزشكي (موضوع ماده 91 قانون تأمين اجتماعي) با هر ميزان سابقه خدمت از مزاياي مندرج در اين تبصره ‌برخوردار خواهند شد. 3- در مورد ساير بيمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بيمه براي استفاده از مستمري بازنشستگي از تاريخ تصويب اين قانون هر سال يك سال‌ افزايش خواهد يافت تا آنكه اين حداقل به بيست سال تمام برسد. 4- از تاريخ تصويب اين قانون جهت مشمولان اين تبصره، چهار درصد (4%) به نرخ حق بيمه مقرر در قانون تأمين اجتماعي افزوده خواهد شد كه آن هم ‌در صورت تقاضاي مشمولان قانون، به طور يكجا يا به طور اقساطي توسط كارفرمايان پرداخت خواهد شد. 5- تشخيص مشاغل سخت و زيان‌آور و نحوه احراز توالي و تناوب اشتغال، نحوه تشخيص فرسايش جسمي و روحي و ساير موارد مطروحه در اين ‌تبصره به موجب آيين‌ نامه اي خواهد بود كه حداكثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تأمين اجتماعي و وزارتخانه‌هاي كار و امور اجتماعي و بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. 6- بيمه شدگاني كه داراي سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت و زيان ‌آور به تاريخ قبل از تاريخ تصويب اين قانون باشند مي ‌توانند با استفاده از‌ مزاياي اين قانون درخواست بازنشستگي نمايند در اين صورت با احراز شرايط توسط بيمه شده، كارفرمايان مربوطه مكلفند حق بيمه مربوطه و ميزان ‌مستمري برقراري را تا احراز شرايط مندرج در تبصره (2) همچنين چهار درصد (4%) ميزان مستمري برقراري نسبت به سنوات قبل از تصويب اين قانون ‌را يكجا به سازمان 1- كارفرمايان كليه كارگاههاي مشمول قانون تأمين اجتماعي كه تمام يا برخي از مشاغل آنها حسب تشخيص مراجع ذي‌ ربط سخت و زيان‌آور اعلام‌گرديده يا خواهند گرديد، مكلفند ظرف دو سال از تاريخ تصويب اين قانون نسبت به ايمن‌ سازي عوامل شرايط محيط كار مطابق حد مجاز و‌ استانداردهاي مشخص شده در قانون كار و آيين‌ نامه‌هاي مربوطه و ساير قوانين موضوعه در اين زمينه اقدام نمايند. 2- كارفرمايان كارگاههاي مشمول قانون تأمين اجتماعي مكلفند قبل از ارجاع كارهاي سخت و زيان‌آور به بيمه شدگان، ضمن انجام معاينات پزشكي‌آنان از لحاظ قابليت و استعداد جسماني متناسب با نوع كارهاي رجوع داده شده(‌موضوع ماده 90 قانون تأمين اجتماعي)، نسبت به انجام معاينات‌ دوره‌اي آنان كه حداقل در هر سال نبايد كمتر از يكبار باشد، نيز به منظور آگاهي از روند سلامتي و تشخيص بهنگام بيماري و پيشگيري از فرسايش‌ جسمي و روحي اقدام نمايند، وزارتخانه‌هاي بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و كار و امور اجتماعي مكلفند تمهيدات لازم را در انجام اين بند توسط‌ كارفرمايان اعمال نمايند. ب - حمايتها 1 - افرادي كه حداقل بيست سال متوالي و بيست و پنج سال متناوب در كارهاي سخت و زيان‌آور (‌مخل سلامت)اشتغال داشته باشند و در هر مورد‌ حق بيمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند مي‌توانند تقاضاي مستمري بازنشستگي نمايند.هر سال سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت و‌ زيان‌آور يك و نيم سال محاسبه خواهد شد. 2 - در صورتي كه بيمه شدگان موضوع اين تبصره قبل از رسيدن به سابقه مقرر در اين قانون دچار فرسايش جسمي و روحي ناشي از اشتغال در كارهاي‌ سخت و زيان‌ آور گردند با تأييد كميسيونهاي پزشكي (‌موضوع ماده 91 قانون تأمين اجتماعي) با هر ميزان سابقه خدمت از مزاياي مندرج در اين تبصره‌ برخوردار خواهند شد. 3 - در مورد ساير بيمه شدگان حداقل سابقه پرداخت حق بيمه براي استفاده از مستمري بازنشستگي از تاريخ تصويب اين قانون هر سال يك سال‌افزايش خواهد يافت تا آنكه اين حداقل به بيست سال تمام برسد. 4 - از تاريخ تصويب اين قانون جهت مشمولان اين تبصره، چهار درصد (4%) به نرخ حق بيمه مقرر در قانون تأمين اجتماعي افزوده خواهد شد كه آن هم‌ در صورت تقاضاي مشمولان قانون، بطور يكجا يا به طور اقساطي توسط كارفرمايان پرداخت خواهد شد. 5 - تشخيص مشاغل سخت و زيان‌آور و نحوه احراز توالي و تناوب اشتغال، نحوه تشخيص فرسايش جسمي و روحي و ساير موارد مطروحه در اين‌ تبصره به موجب آيين‌ نامه‌اي خواهد بود كه حداكثر ظرف چهار ماه توسط سازمان تأمين اجتماعي و وزارتخانه‌هاي كار و امور اجتماعي و بهداشت،‌ درمان وآموزش پزشكي تهيه و به تصويب هيأت وزيران خواهد رسيد. 6 - بيمه شدگاني كه داراي سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت و زيان‌آور به تاريخ قبل از تاريخ تصويب اين قانون باشند مي‌ توانند با استفاده از‌ مزاياي اين قانون درخواست بازنشستگي نمايند در اين صورت بااحراز شرايط توسط بيمه شده، كارفرمايان مربوطه مكلفند حق بيمه مربوطه و ميزان‌ مستمري برقراري را تا احراز شرايط مندرج در تبصره(2) همچنين چهار درصد (4%) ميزان مستمري برقراري نسبت به سنوات قبل از تصويب اين قانون را يكجا به سازمان تأمين اجتماعي پرداخت نمايند. بلي‌، مشمول مزاياي تبصره (2) الحاقي به ماده (76) قانون تأمين اجتماعي مي‌شوند. بلي، سابقه پرداخت حق بيمه در كارهاي سخت و زيان ‌آور به هر ميزان، قبل يا بعد از اشتغال در مشاغل عادي به ازاء هر سال سابقه، يك و نيم (5 /1) سال محاسبه خواهد شد. بلي، توالي اشتغال به قوت خود باقي است. بلي، همانند مشمولان قانون كار مشمول عنوان مشاغل سخت و زيان ‌آور مقرر در بند (الف) تبصره (2) ماده (76) قانون تأمين اجتماعي اصلاحي مصوب 14 /7 /1380 و اصلاحات بعدي آن بوده و نيز از مزاياي قانوني مشاغل سخت و زيان ‌آور برخوردار مي ‌شوند.

تبصره 3 - بيمه‌شدگاني داراي 35 سال تمام سابقه پرداخت حق بيمه باشند مي‌توانند بدون در نظر گرفتن شرط سني مقرر در قانون تقاضاي بازنشستگي‌ نمايند.

تبصره4 - زنان كارگر با داشتن (20) سال سابقه كار و (42) سال سن به شرط پرداخت حق بيمه با (20) روز حقوق مي‌توانند بازنشسته شوند.

نکات توضیحی تفسیری

در خصوص این ماده نکته ای لازم به ذکر است و آن اینکه دریافت مستمری از کار افتادگی جزئی بر خلاف مستمری از کار افتادگی کلی مانع از اشتغال بیمه شده نیست.

رویه‌های قضایی

• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره تراشکاری(شماره دادنامه۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۹۰۴۲۳۱)
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره استرداد حق بیمه دوران خدمت نظام وظیفه(شماره دادنامه۳۷۵۶ ۹۱۰۹۹۷۰۹۰۲۵۰)
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره حق بیمه سنوات ارفاقی در بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیانآور(شماره دادنامه۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۶۰۲۸۳۰)
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره حق مکتسبه بازنشستگی طبق شرایط مشاغل سخت و زیانآور(شماره دادنامه۹۱۰۹۹۷۰۹۰۱۷۰۲۸۵۷)

مقالات مرتبط

• مطالعه تطبیقی نظامهای پرداخت مستمری بازنشستگی در نروژ و ایران

رویه های قضایی

• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره عدم ابطال دستورالعمل شماره ۵۰۳۱-۱۲۶۶۴ – ۹/۸/۱۳۹۰ مدیرکل امور فنی مستمریهای صندوق تامین اجتماعی
• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره اعلام تعارض آراء صادره از شعب ۱۱ و ۱۸ دیوان عدالت اداری
• رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه شماره ۶ مورخ ۷/۲/۸۱ کارهای سخت و زیان آور سازمان تامین اجتماعی
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره حق مکتسبه بازنشستگی طبق شرایط مشاغل سخت و زیانآور
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره حق بیمه سنوات ارفاقی در بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیانآور
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره تراشکاری
• رای شعبه دیوان عدالت اداری درباره تأثیر ایام بیماری و دریافت غرامت بیماری در توالی شغلی مشاغل سخت و زیانآور
• رای شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری درباره نحوه محاسبه سوابق بیمه ای در مشاغل سخت و زیان آور
• رای شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری درباره حدود صلاحیت کمیته استانی تشخیص مشاغل سخت و زیان آور