حریم

به اماکن نزدیک هر چیز و جایی که بهره‌وری کامل عموم از آن مکان، مورد نیاز باشد، حریم گویند.

ویژگی‌ها

به نظر برخی از حقوق دانان، حریم، یکی از اقسام حق ارتفاق است و به نظر برخی دیگر، بین حریم و حق ارتفاق، رابطه تباین برقرار است. چرا که حریم، در مورد اراضی موات، قابل تصور است؛ در صورتی که حق ارتفاق، در ملک غیر مستقر است.

حق حریم، همانند حق ارتفاق، از حقوق تبعی است و حریم، جهت کمال انتفاع مالک از ملک خود است، نه دفع زیان.

حریم در حکم ملک صاحب حریم است و تملک و تصرف در آن که منافی باشد با آنچه مقصود از حریم است بدون اذن از طرف مالک، صحیح نیست.

مبنا

مبنای حق حریم، که ممانعت از زیان صاحب ملک، قنات، رود و … است؛ اقتضا می‌نماید که حق مزبور، در زمین غیر نیز جاری باشد.

مبنای حق حریم، منع ورود زیان به صاحب حق مزبور بوده و منافاتی با کمال انتفاع موضوع ماده ۱۳۶ قانون مدنی ندارد. چرا که نقص در انتفاع نیز، زیان محسوب می‌گردد.

رابطه حق مالکیت و حریم

مالکیت، حقی مطلق و انحصاری بوده، در حالی که حریم، حقی است نسبی، که برای انتفاع مالک از ملک خود، به بهترین نحو ممکن، پیش‌بینی گردیده و فقط از تصرف زیان بار دیگران، ممانعت می‌نماید. اما تصرفی که برای صاحب حریم، مضر نباشد، اشکالی ندارد.

در مواردی حق حریم، مانع مالکیت دیگران گردد، شباهت زیادی به حق مالکیت دارد؛ اما در سایر موارد، حریم را می‌توان یک حق ارتفاق منفی محسوب نمود.

رجوع از حریم

رجوع از حق حریم، به منزله اسقاط آن است.