ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸: تفاوت میان نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
ماده 9 موافقت نامه تریپس | * [[ماده 15 کنوانسیون برن]] | ||
* [[ماده 2 کنوانسیون برن]] | |||
ماده 6 قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و... | * [[ماده 3 کنوانسیون برن]] | ||
* [[ماده 4 کنوانسیون برن]] | |||
ماده 16 قانون حمایت از | * [[ماده 9 موافقت نامه تریپس]] | ||
* [[ماده 6 قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و...]] | |||
ماده 62 قانون تجارت الکترونیکی | * [[ماده 16 قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای]] | ||
* [[ماده 62 قانون تجارت الکترونیکی]] | |||
ماده 2 WCT (معاهده حق مولف | * [[ماده 2 WCT]] ([[معاهده حق مولف سازمان جهانی مالکیت فکری]]) | ||
* [[ماده 1 UCC]] ([[کنوانسیون جهانی کپی رایت]]) | |||
ماده 1 UCC (کنوانسیون جهانی کپی رایت) | |||
== توضیح واژگان == | == توضیح واژگان == | ||
[[پدیدآورنده]] به کسی گفته می شود که [[اثر]]، نتیجه ذوق و [[ابتکار]] و خلاقیت اوست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق معنوی پدیدآورنده در آثار ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه شهید بهشتی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5101680|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=علیزاده|چاپ=}}</ref> [[پدیدآورنده]] اصولا [[شخص حقیقی]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5071468|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> البته در قوانین ایران، تعریفی از [[پدیدآورنده]] به عمل نیامده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5071012|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | [[پدیدآورنده]] به کسی گفته می شود که [[اثر]]، نتیجه ذوق و [[ابتکار]] و خلاقیت اوست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق معنوی پدیدآورنده در آثار ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=دانشگاه شهید بهشتی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5101680|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=علیزاده|چاپ=}}</ref> [[پدیدآورنده]] اصولا [[شخص حقیقی]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5071468|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> البته در قوانین ایران، تعریفی از [[پدیدآورنده]] به عمل نیامده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5071012|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | ||
از [[اثر]] در فرهنگ های لغت به نشان، علامت، هر آن چیزی که پس از هر کاری باقی بماند و دلالت بر وجود آن کند، | از [[اثر]] در فرهنگ های لغت به نشان، علامت، هر آن چیزی که پس از هر کاری باقی بماند و دلالت بر وجود آن کند، [[تألیف|تالیف]]، [[تصنیف]] و... تعریف شده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4769660|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> از منظر حقوقی نیز وقتی می توان کلمه [[اثر]] را بر [[محصول فکری|محصول فکری ای]] اطلاق نمود که آن [[اثر]]، تجلی و بروز ظاهری یافته باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4769836|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> [[اثر]] در [[ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸|این ماده]]، اعم از [[اثر]] کاغذی و الکترونیکی ([[داده پیام]]) می باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4769720|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> | ||
اصطلاح [[ابتکار]] نیز به این معنا است که [[اثر]] باید مظهر شخصیت [[پدیدآورنده]] باشد و منظور از آن، لزوما جدید بودن و تازگی اثر نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد اول) حقوق مالکیت صنعتی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5248132|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> [[اثر اصیل]] با اثر جدید متفاوت است و آنچه این جا مطرح است، [[اصالت]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5220300|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> | اصطلاح [[ابتکار]] نیز به این معنا است که [[اثر]] باید مظهر شخصیت [[پدیدآورنده]] باشد و منظور از آن، لزوما جدید بودن و تازگی [[اثر]] نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد اول) حقوق مالکیت صنعتی|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5248132|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> [[اثر اصیل]] با [[اثر]] جدید متفاوت است و آنچه این جا مطرح است، [[اصالت]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5220300|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> | ||
هرگاه مفروضاتی جمع شوند و از جمع آنها، یک عنوان و مفهوم جدیدی به وجود آید، [[تألیف]] صورت گرفته است. و شخصی که اقدام به این عمل نموده را [[مؤلف]] می نامند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063660|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | هرگاه مفروضاتی جمع شوند و از جمع آنها، یک عنوان و مفهوم جدیدی به وجود آید، [[تألیف]] صورت گرفته است. و شخصی که اقدام به این عمل نموده را [[مؤلف]] می نامند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063660|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | ||
== مطالعات تطبیقی == | == مطالعات تطبیقی == | ||
کنوانسیون برن، علمی، هنری یا ابتکاری بودن اثر را شرط لازم برای حمایت نمی داند و از تمامی | کنوانسیون برن، علمی، هنری یا [[ابتکار|ابتکاری]] بودن [[اثر]] را شرط لازم برای حمایت نمی داند و از تمامی [[اثر|آثار]]، حمایت به عمل می آورد، مشروط بر اینکه آن [[اثر]]، به نحوی از انحاء، در کنوانسیون از شمول حمایت استثنا نشده باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=تأملاتی در حقوق تطبیقی|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3084572|صفحه=|نام۱=گروهی از مؤلفان|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> همچنین کنوانسیون برن، فردی که نامش به نحو متعارف و معمول بر روی [[اثر]] آمده را [[پدیدآورنده]] تلقی می کند، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5161784|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> | ||
در رویه قضایی و دکترین فرانسه نیز مانند ایران، فکر، بدون شکل و قالب، به [[دارایی عمومی]] تعلق دارد و قابل [[تعقیب]] توسط صاحب فکر و ایده نیست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4772756|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> | |||
[[بند 2 ماده 3 قانون 1988 انگلیس]]، تثبیت و مضبوط بودن را شرط حمایت می داند و صرف [[اصالت]] را کافی نمی داند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4998104|صفحه=|نام۱=اکرم|نام خانوادگی۱=سالارپورگل ختمی|چاپ=1}}</ref> | |||
بند 2 ماده 3 قانون 1988 | |||
== فلسفه و مبانی نظری ماده == | == فلسفه و مبانی نظری ماده == | ||
کپی رایت از ایده حمایت نمی کند؛ بلکه آنچه در کپی رایت مورد حمایت است، قالب و نمودیافته ایده است؛ زیرا حمایت از ایده مانعی برای گسترش خلاقیت در جامعه است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5200576|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی | [[کپی رایت]] از ایده حمایت نمی کند؛ بلکه آنچه در [[کپی رایت]] مورد حمایت است، قالب و نمودیافته ایده است؛ زیرا حمایت از ایده مانعی برای گسترش خلاقیت در جامعه است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5200576|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> | ||
== نکات توضیحی == | == نکات توضیحی == | ||
ملاک اصالت و نوآوری، شخصی است، نه عینی. یعنی صرف اینکه | ملاک [[اصالت]] و نوآوری، [[معیار شخصی|شخصی]] است، نه [[معیار عینی|عینی]]. یعنی صرف اینکه [[پدیدآورنده]]، تقلید نکرده باشد و [[اثر]] حاصل تلاش ذهنی خودش باشد، ولو اینکه شخصی قبل از او یا همزمان با او، [[اثر|اثری]] مانند آن خلق کرده باشد، کافی است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=کنوانسیون برن 1886 و مزایای الحاق|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=پژوهش های فقه و حقوق اسلامی پاییز 1388 سال ششم شماره 17|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5246164|صفحه=|نام۱=منوچهر|نام خانوادگی۱=توسلی نائینی|نام۲=شهین|نام خانوادگی۲=جعفری|چاپ=}}</ref> | ||
== انتقادات == | == انتقادات == | ||
در عنوان این قانون و ماده 1 از این قانون، به سه واژه | در عنوان این قانون و ماده 1 از این قانون، به سه واژه [[مؤلف]]، [[مصنف]] و هنرمند اشاره شده است، درحالی که از این کلمات تعریفی به عمل نیامده است و بهتر آن بود که تعریف این واژگان نیز ارائه شود. مضاف بر این، حصر این سه شخصیت، صحیح به نظر نمی آید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4779412|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> بعضی از حقوقدانان نیز بر این اعتقادند که [[اثر]]، لغتی عام است و مناسب تر آن است که از واژه آفرینه استفاده شود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4769704|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> | ||
نقد دیگری که به این ماده وارد است این است که این ماده مقرر می کند به آنچه از راه دانش یا هنر و یا [[ابتکار]] آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته، «[[ اثر]] » اطلاق می شود. عبارت به کار رفته بسیار کلی است و حال آنکه منظور قانون گذار، صرفا [[اثر|آثار]] ادبی و هنری اصیل است و مواردی از قبیل اکتشافات و اختراعات از شمول این قانون خارج اند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4772228|صفحه=|نام۱=سیدعباس|نام خانوادگی۱=حسینی نیک|چاپ=1}}</ref> پس بهتر آن بود که به شرط [[اصالت]] در این ماده اشاره می گردید. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری مالکیت ادبی و هنری در ایران و بررسی تطبیقی آن با آمریکا و قراردادهای بین المللی|ترجمه=|جلد=|سال=1386|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4989992|صفحه=|نام۱=ساناز|نام خانوادگی۱=الستی|چاپ=2}}</ref> | |||
== مصادیق و نمونه ها == | |||
مواردی مانند عقاید، فرایندها، روش های عملیاتی یا مفاهیم ریاضی، مشمول حمایت [[کپی رایت]] نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق نسخه برداری در آیینه قضاوت|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=کتابدار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3481736|صفحه=|نام۱=علی|نام خانوادگی۱=بیان فر|نام۲=نسرین دخت|نام خانوادگی۲=عمادخراسانی|چاپ=-}}</ref> و هم چنین موافقت نامه تریپس و WCT نیز مقرر می کنند که ایده ها، رویه ها، روش های اجرایی، مفاهیم ریاضی مشمول حمایت مالکیت ادبی و هنری نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5200576|صفحه=|نام۱=سیدحسن|نام خانوادگی۱=میرحسینی|چاپ=2}}</ref> | |||
نویسنده نسبت به کتاب، معمار نسبت به طرح، عکاس نسبت به عکس و در پایگاه داده، کسی که اقدامات اولیه را در تحصیل، تغییر و ارائه محتوا پایگاه داده انجام داده، مالک [[حق مادی|حقوق مادی]] و [[حق معنوی|معنوی]] [[اثر]] می باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5018988|صفحه=|نام۱=اکرم|نام خانوادگی۱=سالارپورگل ختمی|چاپ=1}}</ref> | |||
در برخی از کشورها، کتب راهنما و سالنامه ها نیز [[اثر]] ادبی و هنری محسوب می شوند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063796|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | |||
یک فیلم مستهجن، یک شعر توهین آمیز، مجسمه عریان، صوت غنایی یک زن و مانند اینها؛ [[اثر]] قابل حمایت به شمار نمی آیند؛ چرا که خلاف موازین شرعی اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق آفرینش های ادبی و هنری|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=دادگستر|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5063316|صفحه=|نام۱=حمید|نام خانوادگی۱=آیتی|چاپ=-}}</ref> | |||
== مقالات مرتبط == | |||
[[نظریة ادغام و آثار مبین واقعیت: بیان واقعیت یا نقض؟]] | |||
[[بارقه‌ای از خلاقیت یا انتخابی آگاهانه: معیارهای احراز اصالت]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مواد قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان]] | |||
[[رده:پدیدآورنده]] | |||
[[رده:اثر ادبی و هنری]] | |||
[[رده:ابتکار و اصالت]] | |||
[[رده:آثار مورد حمایت قانون]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۹ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۳۳
ماده ۱ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان: از نظر این قانون، به مؤلف و مصنف و هنرمند « پدیدآورنده » و به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته، « اثر» اطلاق می شود.
مواد مرتبط
- ماده 15 کنوانسیون برن
- ماده 2 کنوانسیون برن
- ماده 3 کنوانسیون برن
- ماده 4 کنوانسیون برن
- ماده 9 موافقت نامه تریپس
- ماده 6 قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و...
- ماده 16 قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای
- ماده 62 قانون تجارت الکترونیکی
- ماده 2 WCT (معاهده حق مولف سازمان جهانی مالکیت فکری)
- ماده 1 UCC (کنوانسیون جهانی کپی رایت)
توضیح واژگان
پدیدآورنده به کسی گفته می شود که اثر، نتیجه ذوق و ابتکار و خلاقیت اوست.[۱] پدیدآورنده اصولا شخص حقیقی است.[۲] البته در قوانین ایران، تعریفی از پدیدآورنده به عمل نیامده است.[۳]
از اثر در فرهنگ های لغت به نشان، علامت، هر آن چیزی که پس از هر کاری باقی بماند و دلالت بر وجود آن کند، تالیف، تصنیف و... تعریف شده است.[۴] از منظر حقوقی نیز وقتی می توان کلمه اثر را بر محصول فکری ای اطلاق نمود که آن اثر، تجلی و بروز ظاهری یافته باشد. [۵] اثر در این ماده، اعم از اثر کاغذی و الکترونیکی (داده پیام) می باشد.[۶]
اصطلاح ابتکار نیز به این معنا است که اثر باید مظهر شخصیت پدیدآورنده باشد و منظور از آن، لزوما جدید بودن و تازگی اثر نیست.[۷] اثر اصیل با اثر جدید متفاوت است و آنچه این جا مطرح است، اصالت است.[۸]
هرگاه مفروضاتی جمع شوند و از جمع آنها، یک عنوان و مفهوم جدیدی به وجود آید، تألیف صورت گرفته است. و شخصی که اقدام به این عمل نموده را مؤلف می نامند. [۹]
مطالعات تطبیقی
کنوانسیون برن، علمی، هنری یا ابتکاری بودن اثر را شرط لازم برای حمایت نمی داند و از تمامی آثار، حمایت به عمل می آورد، مشروط بر اینکه آن اثر، به نحوی از انحاء، در کنوانسیون از شمول حمایت استثنا نشده باشد.[۱۰] همچنین کنوانسیون برن، فردی که نامش به نحو متعارف و معمول بر روی اثر آمده را پدیدآورنده تلقی می کند، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.[۱۱]
در رویه قضایی و دکترین فرانسه نیز مانند ایران، فکر، بدون شکل و قالب، به دارایی عمومی تعلق دارد و قابل تعقیب توسط صاحب فکر و ایده نیست.[۱۲]
بند 2 ماده 3 قانون 1988 انگلیس، تثبیت و مضبوط بودن را شرط حمایت می داند و صرف اصالت را کافی نمی داند.[۱۳]
فلسفه و مبانی نظری ماده
کپی رایت از ایده حمایت نمی کند؛ بلکه آنچه در کپی رایت مورد حمایت است، قالب و نمودیافته ایده است؛ زیرا حمایت از ایده مانعی برای گسترش خلاقیت در جامعه است. [۱۴]
نکات توضیحی
ملاک اصالت و نوآوری، شخصی است، نه عینی. یعنی صرف اینکه پدیدآورنده، تقلید نکرده باشد و اثر حاصل تلاش ذهنی خودش باشد، ولو اینکه شخصی قبل از او یا همزمان با او، اثری مانند آن خلق کرده باشد، کافی است. [۱۵]
انتقادات
در عنوان این قانون و ماده 1 از این قانون، به سه واژه مؤلف، مصنف و هنرمند اشاره شده است، درحالی که از این کلمات تعریفی به عمل نیامده است و بهتر آن بود که تعریف این واژگان نیز ارائه شود. مضاف بر این، حصر این سه شخصیت، صحیح به نظر نمی آید. [۱۶] بعضی از حقوقدانان نیز بر این اعتقادند که اثر، لغتی عام است و مناسب تر آن است که از واژه آفرینه استفاده شود. [۱۷]
نقد دیگری که به این ماده وارد است این است که این ماده مقرر می کند به آنچه از راه دانش یا هنر و یا ابتکار آنان پدید می آید، بدون در نظر گرفتن طریقه یا روشی که در بیان و یا ظهور و یا ایجاد آن بکار رفته، «اثر » اطلاق می شود. عبارت به کار رفته بسیار کلی است و حال آنکه منظور قانون گذار، صرفا آثار ادبی و هنری اصیل است و مواردی از قبیل اکتشافات و اختراعات از شمول این قانون خارج اند. [۱۸] پس بهتر آن بود که به شرط اصالت در این ماده اشاره می گردید. [۱۹]
مصادیق و نمونه ها
مواردی مانند عقاید، فرایندها، روش های عملیاتی یا مفاهیم ریاضی، مشمول حمایت کپی رایت نمی باشند.[۲۰] و هم چنین موافقت نامه تریپس و WCT نیز مقرر می کنند که ایده ها، رویه ها، روش های اجرایی، مفاهیم ریاضی مشمول حمایت مالکیت ادبی و هنری نمی باشند.[۲۱]
نویسنده نسبت به کتاب، معمار نسبت به طرح، عکاس نسبت به عکس و در پایگاه داده، کسی که اقدامات اولیه را در تحصیل، تغییر و ارائه محتوا پایگاه داده انجام داده، مالک حقوق مادی و معنوی اثر می باشند.[۲۲]
در برخی از کشورها، کتب راهنما و سالنامه ها نیز اثر ادبی و هنری محسوب می شوند.[۲۳]
یک فیلم مستهجن، یک شعر توهین آمیز، مجسمه عریان، صوت غنایی یک زن و مانند اینها؛ اثر قابل حمایت به شمار نمی آیند؛ چرا که خلاف موازین شرعی اند.[۲۴]
مقالات مرتبط
نظریة ادغام و آثار مبین واقعیت: بیان واقعیت یا نقض؟
بارقه‌ای از خلاقیت یا انتخابی آگاهانه: معیارهای احراز اصالت
منابع
- ↑ حمید علیزاده. حقوق معنوی پدیدآورنده در آثار ادبی و هنری. دانشگاه شهید بهشتی، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5101680
- ↑ حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5071468
- ↑ حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5071012
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769660
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769836
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769720
- ↑ سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد اول) حقوق مالکیت صنعتی. چاپ 2. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5248132
- ↑ سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5220300
- ↑ حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063660
- ↑ تأملاتی در حقوق تطبیقی. چاپ 1. سمت، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3084572
- ↑ سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5161784
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4772756
- ↑ اکرم سالارپورگل ختمی. مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان). چاپ 1. جنگل، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4998104
- ↑ سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5200576
- ↑ منوچهر توسلی نائینی و شهین جعفری. کنوانسیون برن 1886 و مزایای الحاق. پژوهش های فقه و حقوق اسلامی پاییز 1388 سال ششم شماره 17، 1388. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5246164
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4779412
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4769704
- ↑ سیدعباس حسینی نیک. سیاست جنایی ایران در حمایت از حقوق تألیف و نشر (سیاست تقنینی، سیاست قضایی، سیاست اداری). چاپ 1. مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1392. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4772228
- ↑ ساناز الستی. حقوق کیفری مالکیت ادبی و هنری در ایران و بررسی تطبیقی آن با آمریکا و قراردادهای بین المللی. چاپ 2. میزان، 1386. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 4989992
- ↑ علی بیان فر و نسرین دخت عمادخراسانی. حقوق نسخه برداری در آیینه قضاوت. چاپ -. کتابدار، 1387. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 3481736
- ↑ سیدحسن میرحسینی. فرهنگ حقوق مالکیت معنوی (جلد دوم) حقوق مالکیت ادبی و هنری. چاپ 2. میزان، 1391. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5200576
- ↑ اکرم سالارپورگل ختمی. مطالعه تطبیقی نقض حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری در نظام حقوقی ایران و انگلستان). چاپ 1. جنگل، 1390. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5018988
- ↑ حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063796
- ↑ حمید آیتی. حقوق آفرینش های ادبی و هنری. چاپ -. دادگستر، 1393. ,شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران: 5063316